پایش ملی محیط کسب و کار، از وضعیت نامساعد کسب و کار در بهار امسال خبر می دهد / کارایی بازار کالای ایران چقدر است؟

فرصت امروز: شاخص فضای کسب وکار در بهار 97 وضعیت بدتری نسبت به زمستان 96 پیدا کرده است؛ این عصاره گزارشی است که اتاق ایران از نتایج پایش ملی محیط کسب وکار منتشر کرده و گفته است که شاخص فضای کسب و کار در بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته وضعیت بدتری پیدا کرده و در یک کلام، فضای کسب وکار برای فعالان اقتصادی نامساعدتر شده است.

بر اساس نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب وکار ایران در بهار 1397، رقم شاخص ملی، 6.15 (نمره بدترین ارزیابی 10 است) محاسبه شده که به مراتب بدتر از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی فصل گذشته (زمستان 1396 با میانگین 5.80) است. همچنین این ارزیابی بیانگر آن است که از دید فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پایش، در اکثر استان ها، وضعیت بیشتر مؤلفه های مؤثر بر محیط کسب وکار ایران در بهار 1397، به طور قابل توجهی نامساعدتر شده است.

موانع اصلی کسب وکار

در بهار 1397، فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات؛ دشواری تأمین مالی از بانک ها و بی ثباتی سیاست ها، قوانین و مقررات و رویه های اجرایی ناظر بر کسب وکار را نامناسب ترین مؤلفه های محیط کسب و کار کشور نسبت به سایر مؤلفه ها ارزیابی کرده اند. قابل ذکر است که در چهار دوره نخست اجرای این طرح، دشواری تأمین مالی از بانک ها به عنوان نامساعدترین مؤلفه کسب وکار ارزیابی شده بود اما در سه دوره پاییز و زمستان 1396 و بهار 1397، غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات، نامساعدترین مؤلفه کسب وکار ارزیابی شده است.

کسب وکار در استان ها

بر اساس یافته های این طرح در بهار 1397، استان های خراسان شمالی، سیستان وبلوچستان و خوزستان به ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب وکار و استان های گیلان، فارس و زنجان به ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب وکار نسبت به سایر استان ها ارزیابی شده اند.

کسب وکار در بخش های اقتصادی

بر اساس نتایج این پایش در بهار 1397، وضعیت محیط کسب وکار در بخش صنعت(6.24) در مقایسه با بخش های خدمات(6.19) و کشاورزی(6.12) نامناسب تر ارزیابی شده است.

در بین رشته فعالیت های اقتصادی، فعالیت اداری و خدمات پشتیبانی؛ خدمات مربوط به تأمین جا و غذا و ساختمان دارای بدترین وضعیت کسب وکار و در مقابل، رشته فعالیت های املاک و مستغلات؛ اطلاعات و ارتباطات و آب رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت های تصفیه بهترین وضعیت کسب وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت های اقتصادی در کشور داشته اند.

محیط کسب وکار در بنگاه های اقتصادی

در این فصل برای نخستین بار وضعیت محیط کسب وکار کشور برحسب تعداد کارکنان شاغل در بنگاه های اقتصادی نیز مورد پرسش قرار گرفت که بر اساس نتایج به دست آمده بنگاه های با 6 تا 10 نفر کارکن(6.40) دارای بدترین وضعیت و بنگاه های با 200نفر و بیشتر کارکن(5.97) دارای بهترین وضعیت محیط کسب وکار نسبت به سایر بنگاه ها ارزیابی شده اند.

شاخص بر اساس نظریه شین

بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسب وکار ایران در بهار 1397، عدد 6.30 (عدد 10 بدترین ارزیابی است) به دست آمده است که بدتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (زمستان 1396 با میانگین 6.00) است. میانگین ارزیابی محیط اقتصادی عدد 6.33 است که در ارزیابی فصل گذشته عدد 5.86 حاصل شده بود و میانگین ارزیابی محیط نهادی عدد 6.28 است که در فصل گذشته عدد 6.10 ارزیابی شده بود. بر این اساس، همانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد 4.83 و محیط مالی با عدد 8.24 به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط ها بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده اند.

گفتنی است در اجرای طرح پایش در فصل بهار 1397، 2650 فعال اقتصادی با بیش از 66 درصد مشارکت به پرسش های این طرح پاسخ داده اند که بیشترین میزان مشارکت از ابتدای اجرای طرح پایش در اتاق ایران است. با این حال این میزان مشارکت کماکان کمتر از حدنصاب مورد نظر برای تعمیم نتایج در سطح استانی و فعالیتی با دقت قابل قبول است.

کارایی بازار کالای ایران چقدر است؟

اما آمار جالب دیگری که این روزها منتشر شده، گزارش سایت آماری Statista درباره کارایی بازار کالای ایران است. این موسسه، یکی از موسسه های پیشرو در حوزه آمار است که با استفاده از یک تیم 450 نفره، داده های کمی و اطلاعات مورد نیاز را از طریق پرسشنامه و تحقیقات میدانی برای پژوهشگران فراهم می کند و متقاضیان این اطلاعات آماری، طیف گسترده ای از شرکت های فعال در سطح جهانی و موسسات برتر دانشگاهی را تشکیل می دهند.

این گزارش پیرامون کارایی بازار کالای ایران است و نشان می دهد که ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی با کسب امتیاز چهار از هفت، رتبه ۱۰۰ را در بین ۱۳۸ کشور دنیا به دست آورده است. به گزارش ایسنا، شاخص و زیرشاخص های کارایی بازار کالا شامل ۱۶ مورد است که مهمترین آنها شامل شرکت رقابت داخلی، وجود بنگاه های مسلط بر بازار، اثربخشی سیاست های ضد انحصاری، تاثیر مالیات بر انگیزه های سرمایه گذاری و نرخ مالیات کل (بر اساس درصد از سود) است.

از دیگر شاخص ها و زیرشاخص های کارایی بازار کالا می توان تعداد مراحل و رویه های لازم جهت شروع کسب وکار، تعداد روزهای مورد نیاز برای شروع کسب وکار، هزینه های ناشی از سیاستگذاری در حوزه کشاورزی، میزان رواج موانع تجاری، تعرفه های تجاری (بر اساس درصد از عوارض گمرکی)، میزان رواج مالکیت خارجی، اثر قوانین بر سرمایه گذاری خارجی، پیچیدگی تشریفات گمرکی، نسبت واردات به تولید ناخالص داخلی، میزان مشتری مداری بنگاه ها و میزان آگاهی و پیچیدگی خریداران است.

طبق اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت و بنا بر گزارش موسسه Statista (یکی از موسسه های پیشرو در حوزه آمار) رتبه و امتیاز ایران در رکن کارایی بازار طی سال ۲۰۱۷ از میان ۱۳۸ کشور دنیا به دست آمده که امتیاز ایران از یک تا هفت، عدد چهار بوده و رتبه آن نیز از بین ۱۳۸ کشور، جایگاه ۱۰۰ را کسب کرده است.

ایرانی ها در شاخص شدت رقابت داخلی عدد ۴.۳ را به دست آورده و در خصوص این شاخص رتبه ۱۲۵ را در میان ۱۳۸ کشور دنیا کسب کردند. رتبه ایران در شاخص های وجود بنگاه های مسلط بر بازار، اثربخشی سیاست ضد انحصاری، تاثیر مالیات بر انگیزه های سرمایه گذاری و نرخ مالیات کل از بین ۱۳۸ کشور دنیا به ترتیب ۵۶، ۵۰، ۶۸ و ۹۶ بوده است.

همچنین رتبه کشورمان در شاخص های تعداد مراحل و رویه های لازم جهت شروع کسب وکار ۹۱، رتبه تعداد روزهای مورد نیاز برای شروع کسب وکار ۸۷، رتبه هزینه های ناشی از سیاست گذاری در حوزه کشاورزی ۸۲، رتبه میزان رواج موانع تجاری ۹۹، رتبه تعرفه های تجاری (بر اساس درصد از عوارض گمرکی) ۱۳۷، رتبه میزان رواج مالکیت خارجی ۱۳۳، رتبه اثر قوانین بر سرمایه گذاری خارجی ۱۲۵، رتبه پیچیدگی تشریفات گمرکی ۹۹، رتبه نسبت واردات به تولید ناخالص داخلی ۱۳۳، رتبه میزان مشتری مداری بنگاه ها ۱۱۸ و رتبه میزان آگاهی و پیچیدگی خریداران ۵۱ بوده است.