دوران کودکی و تجربیات جهادی؛ زمینه ساز کارآفرینی / درس هایی از بانوی ترکمن کارآفرین صنعت فرش (قسمت نخست)

دکتر مهدی کنعانی، در دوران خدمتم در جهاد، وقتی خانم های بافنده فرش را می دیدم که اسیر قیمت گذاری های ناعادلانه دلالان شده اند، با خودم می گفتم:

«خدایا به من امکانات و سرمایه ای بده بتوانم معیشت این زنان محروم و شریف را تأمین کنم»

این جمله چشم انداز خانم قربان تاج پوری،  مدیرعامل شرکت تولیدی و صادرات فرش و صنایع دستی سولماز آق قلا است که در سال 1395 به عنوان کارآفرین برتر استان گلستان انتخاب شده و از سوی وزیر کشور به عنوان نماینده، ایشان برای پیگیری مشکلات و رفع موانع فعالان در حوزه کاری خود انتخاب شده است.

خانم «پوری» 4 هزار نفر از زنان بیکار و بی سرپرست و بدون درآمد از 95 روستای کشور، توابع استان گلستان تا خراسان شمالی را با آموزش قالی بافی و سایر صنایع دستی بومی صاحب شغل و درآمد کرده است. شاغلان تحت پوشش ایشان، اکثرا از طبقات محروم جامعه و در مناطق دورافتاده و روستاهای فاقد امکانات لازم هستند و با تدابیر این بانوی کارآفرین، با دست رنج خود قادر به تأمین هزینه های روزانه زندگی خانواده خویش هستند. ایشان می گوید:

«زنانی که با ما کار می کنند شبکه ای را در مناطق مختلف جغرافیایی تشکیل داده اند؛ ما سفارش را که می گیریم بعد به آنها سفارش می دهیم و الان دیگر فقط قالی های نقش ترکمن نمی بافیم، هر مدلی که به ما سفارش بدهند می بافیم، مهم این است که بتوانیم شرایط اشتغال را برای اعضای شبکه خود فراهم کنیم. حقوق  این زنان زیاد نیست و به طور متوسط چند صد هزار تومان است، اما با همین هم آنها بسیار راضی هستند و داشتن شغل برای آنها خیلی مهم است.»

یکی از روش های ترویج کارآفرینی در میان زنان و روستاها، استفاده از الگوی نقش زنان موفق بومی است. این سلسله مقالات به بررسی زندگی پر فراز و نشیب این کارآفرین برتر ایرانی و مسیر شکل گیری کارآفرینی ایشان اختصاص دارد.

تاثیر دوران کودکی و پدر در روحیات کارآفرینانه

من از سن کودکی با مشکلات فراوانی آشنا شدم. بسیار کوچک بودم که پدر بزرگم فوت کرد و پدرم را با هشت خواهر و سه برادر که سرپرستی آنها با دو مادر بود به پدرم سپرده شد. با اینکه ایشان سن زیادی هم نداشت ولی آنها را باید سرپرستی می کرد. ما خودمان هم چهار خواهر و چهار برادر بودیم و پدرم سرپرست بیست و چند نفر بود. چون هم نام مادر بزرگم بودم انس پدرم به من بیشتر بود و با من درد دل می کرد و من از همان زمان کودکی با مشکلات آشنا شدم.

مادر بزرگم، مادر خوانده بود و پدرم را دوست نداشت و من وقتی به پدرم می گفتم بابا چرا مادر بزرگ شما را دوست ندارد؟ پدرم در جواب می گفت من مادر ندارم باید ایشان را دوست داشته باشم؛ ولی مادر بزرگ پسر دارد می تواند من را دوست نداشته باشد و وقتی معترض می شدم از اینکه پدرم بیش از حد به ایشان محبت و توجه می کرد پدرم می گفت اگر من به ایشان محبت نکنم و بچه هایش را رها کند و برود من چه کنم؟ پس بهتر این است که من به ایشان توجه کنم. لذا راحت پیمودن راه سخت و ناهموار را از پدرم آموختم و همیشه هم پدرم پشت من بود.

مطالعه آثار و زندگی زنان موفق

زمانی بود که من اهل ترکمن وقتی می خواستم به تهران سفر کنم انگار دارم به آمریکا سفر می روم چون آق قلا یک بخش بسیار کوچک از استان گلستان بود و ما هم درآنجا با فرهنگ خاص خودمان رشد کرده بودیم با محدودیت های فرهنگ مان و شاید به ظاهر 15 کیلومتر با گرگان فاصله داشتیم اما از نظر فرهنگ 50 سال فاصله بود. ولی در آق قلا کرد و لر در کناره هم به راحتی زندگی می کردیم. من زیاد نتوانستم درس بخوانم چون برای پدرم سخت بود که من و خواهرم و سه عمه دیگرم را بفرستد گرگان که درس بخوانیم، لذا تحصیلات من تا پنجم ابتدایی است.

من خیلی به درس و کتاب خوانی علاقه داشتم. خیلی کتاب می خواندم به خصوص کتاب های روانشناسی و علاقه زیادی به کتاب های خانم کارن هورنای داشتم.

الگوگیری از شغل و تجربیات پدر

پدرم دوستان خوبی درتهران و شهرهای بزرگ داشت و چون در زمینه فرش فعالیت داشت من هم با ایشان همراه بودم. پدرم در زمینه فرش ترکمن و پشتی فعالیت می کرد و من همیشه همراه پدر در حال کسب تجربه بودم و از گفته های ایشان درس می گرفتم و در همه جاها شهر خودم آق قلا را با جاهای که سفر می رفتم مقایسه می کردم. و سعی در گرفتن تجربه چیزهای جدید داشتم. به هنرعلاقه زیادی داشتم و هیچ وقت مثل اکثر خانم های هم سطح خودم که علاقه به طلا و لباس یا روسری دارند، مد روز نبودم. و هیچ وقت به دنبال لباس مد روز نبودم چون که چیزی از مد بیفتد دیگر قابل استفاده نیست.

کسب مهارت، فعالیت در جهاد و مربی گری؛ مقدمات کارآفرینی

در حال حاضر در 42 رشته هنری فعالیت دارم که در 10 نوع از این رشته ها به صورت تخصصی مهارت دارم و کار می کنم که شامل بافتن فرش، قیچی کاری، حجمی بافی، برجسته کاری، دوخت لباس های سنتی، دوخت کت و مانتو ، طراحی و پیکر تراشی، گرافیک، منجوق دوزی، مکرومه بافی، خراطی، گلیم، جاجیم، فرش دو رو و به طور کلی نساجی و همچنین در صنعت غذایی تسلط به پخت انواع غذا، شیرینی، مربا و ترشیجات دارم.

من به صورت آکادمیک طراحی را یاد گرفتم و از طریق استادان دانشگاه دو دوره مربی گری فرش را طی کردم و هشت سال به عنوان کارشناسان امور زنان جهاد سازندگی خدمت کردم و در مدتی که در جهاد سازندگی بودم به عنوان مربی در مدارس کار ودانش فعالیت داشتم و در تمامی رشته های فرش هم به مدت دو سال در آموزش و پرورش به عنوان مربی آموزش دوخت های تزیینی مثل خیاطی و گلدوزی فعالیت داشتم. همچنین و به عنوان مشاور و مربی در کلاس های کمیته امداد به صورت افتخاری و دارالمنفعه خدمت می کردم. ادامه دارد. . .

دکتر مهدی کنعانی : مدرس دانشگاه و مشاور کارآفرینی

رضا قندی : صادرکننده نمونه فرش