پیدا و پنهان عبور از بحران بانکی / کدام بانک ها آغازگر ادغام خواهند بود؟

فرصت امروز: با گذشت چند روز از اعلام رئیس کل بانک مرکزی برای ادغام بانک ها، کارشناسان توصیه می کنند که بانک مرکزی باید پیش از هر تصمیمی نسبت به کافی بودن منابع و خط اعتباری برای پوشش کسری های احتمالی آماده باشد، اما آیا با ادغام بانك ها مشكلات بازار پولی کشور حل خواهد شد؟

پیش درآمد برنامه بانک مرکزی برای ادغام بانک ها به زمستان سال گذشته باز می گردد؛ درحالی که از شهریورماه سال گذشته بسیاری از بانک ها به منظور تدوین صورت های مالی خود بر مبنای استاندارد IFRS نمادهای خود را در بورس بسته بودند، بانک مرکزی به آنها طی چند مرحله فرصت داد تا پس از تدوین صورت های مالی جدید و ارائه آن به بورس، نمادهای خود را در بورس باز کنند.

آخرین فرصت اسفندماه سال گذشته بود؛ برخی بانک ها که نمادشان را باز کردند، زیان های میلیاردی دیدند، مثل بانک ملت که 3600 میلیارد تومان از سرمایه اش را به محض باز کردن نمادش در بورس از دست داد. اما برخی بانک ها نیز تا آخرین روزها مقاومت کردند؛ بانک هایی که صورت های مالی شش ماه قبل از بسته شدن نماد آنها نشان می دهد که وضعیت چندان خوبی ندارند و حالا بانک مرکزی تصمیم گرفته است بانک هایی که تمکین نکرده اند را ادغام کند.

نیروهای مسلح پیشگام ادغام بانک ها

با اعلام رسمی رئیس کل بانک مرکزی برای آغاز ادغام بانک ها، خبرها حکایت از آن دارد که نیروهای مسلح پیشگام شده و قرار است آغازگر تجمیع بانک ها و موسسات مالی خود باشند.

به گزارش مهر، یک هفته ای می شود که ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی ایران، ایده ادغام بانک ها را مطرح کرده است؛ موضوعی که البته در گذشته هم از سوی برخی بانکداران مطرح شده بود و آن را به عنوان یک نیاز فوری برای نظام بانکی ایران، عنوان کرده بودند؛ اما حال، شنیدن آن از زبان بالاترین مقام سیاست گذار در حوزه پولی و بانکی، طعمی دیگر دارد. این ولی الله سیف است که می خواهد برای نظام بانکی ایران، طرحی نو دراندازد و کار را به نحوی پیش برد که شاید بحران در این بخش از اقتصاد ایران، راه به سامان برد.

سیف، استارت ادغام را با چه جملاتی زد؟

رئیس شورای پول و اعتبار البته این اطمینان را هم به سپرده گذاران و مشتریان بانک ها داده بود که بانک شان، قدرتمندتر می شود و نه تنها باید نگران باشند، بلکه باید انتظار سیستمی اصولی تر در نظام بانکی را داشته باشند؛ اگرچه تصمیم در درجه اول به عهده خود آنها و سهامداران بانک ها است؛ ولی به هرحال در مسیری که بانک مرکزی برای ارتباطات با جامعه بین المللی در حوزه بانکداری تعریف کرده است، یکی از شاخصه ها همین بانک های قوی و دارای پشتوانه قدرتمند مالی است.

سیف به صراحت اعلام کرد که هدفش، استانداردسازی صورت های مالی بانک های ایرانی با استانداردهای روز بانکداری دنیا است که یکی از شاخصه هایش، موضوع نسبت کفایت سرمایه به شمار می رود که برای تامین آن چند راه وجود دارد؛ اول اینکه سهامداران، سرمایه و آورده خود را افزایش دهند و با سهام جدیدی که بانک ها در بورس عرضه می کنند؛ این کفایت سرمایه را تامین کنند یا اینکه تصمیم بگیرند با یکدیگر ادغام شوند. 

رئیس شورای پول و اعتبار به این نکته هم اشاره کرد که وقتی بانک ها با یکدیگر ادغام می شوند، صرفه جویی قابل توجهی برای آنها به همراه خواهد داشت، چراکه قیمت  تمام شده و هزینه خدمات آنها کاهش می یابد. از سوی دیگر برخی از هزینه های دیگر از جمله هزینه های مربوط به شعب پایین می رود؛ چراکه وقتی دو بانک با یکدیگر ادغام می شوند، دیگر دلیلی برای وجود دو شعبه از آن در یک خیابان وجود ندارد؛ آن گاه در این حالت می توانند یکی از شعب را تعطیل و آن را در جای دیگری توسعه دهند. 

وی این نکته را هم یادآور شد که سپرده گذاران، سرمایه گذاران بانک ها هستند و بانک مرکزی هرگز اجازه  نخواهد داد که منافع سپرده گذاران دچار مشکل شود، از سوی دیگر بانک ها در فضای رقابتی به هیچ عنوان اقدامی نخواهند کرد که مشتریان خود را از دست بدهند؛ از این رو جای نگرانی برای آنها وجود ندارد.

بانکداران از ادغام می گویند

پرویز عقیلی کرمانی، کارشناس ارشد حوزه بانکداری و یکی از بانکداران باسابقه در رابطه با وضعیت کنونی بانک ها می گوید: راهکار مواجهه با بحران کنونی نظام بانکی، اجرایی کردن قواعد بازل سه از سوی بانک مرکزی است؛ به نحوی که چنانچه بازل سه اجرایی شود، بانک ها متوجه خواهند شد که چه وضعیت خطرناکی دارند، به این معنا که برخی از آنها سرمایه منفی خواهند داشت؛ یعنی بانکداری نمی کنند و مثل شرکت های مضاربه ای که در گذشته وجود داشته اند، مشغول به فعالیت شده اند.

عقیلی کرمانی ادامه داد: چنانچه واقع بینانه با این موضوع برخورد کرده و در مسیر تجدید ساختار بانک ها گام برداریم، بازل سه هر چه سریع تر باید اجرایی شود و در قدم های بعدی اگر قرار است بانک ها ادغام شوند یا تعدادی از آنها ورشکسته هم شوند، کار را باید پیش برد؛ چراکه در همه جای دنیا تجدید ساختار بانک ها منجر به از بین رفتن آنها شده که البته لزوما ورشکسته نبودند. 

وی خاطرنشان کرد: در این فرآیند تعدادی از بانک های دنیا جمع یا ادغام شده اند؛ پس لازم است هر چه سریع تر این قواعد بین المللی را استفاده کنیم و اگر بانک هایی وضعیت مناسبی ندارند، از گردونه خارج شوند.  این کارشناس ارشد مسائل بانکی ادامه داد: البته در این فرآیند سپرده های مردم باید حفظ شده و محفوظ بماند به نحوی که حتی یک ریال آن هم صدمه نبیند و اعتماد و تعهد مورد تاکید قرار گیرد. 

در این میان، اگرچه هنوز به صورت رسمی، نامی از بانک هایی که برای ادغام در ابتدای فهرست قرار می گیرند برده نشده است، اما منابع بانکی از پیشگام شدن نیروهای مسلح در پروسه ادغام های بانکی خبر می دهند. همان چیزی که به نظر می رسد منطقی ترین پروسه برای آغاز این فرآیند است، چراکه سهامداران اصلی، مشترک هستند و کمتر شاهد نزاع ها یا اختلاف نظرها در این رابطه خواهیم بود. 

یک مقام مسئول بانکی در این رابطه به مهر می گوید: چند ماهی است که مذاکرات بانک های مرتبط با نیروهای مسلح با بانک مرکزی آغاز شده و در این ارتباط هم، توافقات اولیه برای انجام این ادغام صورت گرفته است.

وی افزود: بانک مرکزی حساسیت زیادی روی ادغام بانک ها دارد و در فرآیند مذاکره، همه جوانب را در نظر می گیرد، اما با توجه به اینکه ظرف سال های گذشته، نیروهای مسلح، بانک ها و موسسات اعتباری زیادی را به ثبت رسانده و مشغول به کار هستند، به نظر می رسد نسبت به سایر بانک ها که سهامداران متفاوتی دارند، با مشکلات کمتری مواجه باشند و ادغام در آنها، زودتر به نتیجه برسد.

این مقام مسئول ادامه داد: هم اکنون چند بانک و موسسه اعتباری نیروهای مسلح اعلام آمادگی کرده اند که در فرآیند ادغام پیشگام شوند.

آغاز ادغام بانک ها از موسسات مالی نیروهای مسلح منطقی است

در این میان کارشناسان بانکی نیز بر این باورند که آغاز ادغام بانک ها از موسسات مالی و بانک های مرتبط با نهادهای نظامی و انتظامی امری منطقی به شمار می رود و به نظر می رسد این امر، می تواند تجربه مثبتی باشد که سایر بانک ها را هم در ورود به پروسه ادغام، ثابت قدم کند.

محمدرضا جمشیدی، دبیرکل کانون بانک ها و موسسات مالی خصوصی در رابطه با آغاز پروسه ادغام بانک ها از موسسات مالی و بانک های نیروهای مسلح می گوید: صاحبان اصلی سهام تعدادی از این بانک ها عملا مشترک و نهادهایی خصولتی هستند که آنها شاید این تدبیر را داشته باشند که ادغام به نفع شان است و می تواند به نتیجه برسد.

وی می افزاید: برای آنها فرقی نمی کند که این موسسات را ادغام کنند یا افزایش سرمایه جداگانه برای آنها داشته باشند، حال آنکه ادغام، این بانک ها را تقویت می کند؛ پس زمینه برای ادغام آنها که سهامداران مشترک دارند، فراهم تر از سایرین است.

جمشیدی گفت: البته همین بانک ها و موسسات مالی هم سهامداران جزء و متفرقه دارند که باید این موضوع را بررسی کنند ولی به هرحال، افرادی می توانند این هماهنگی را صورت دهند و در مجامع، کار را برای سهمداران توضیح دهند و آنها را به تصمیم واحد برسانند؛ پس زمینه برای بانک هایی که سهامدارانی از این قبیل دارند، فراهم است.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که آیا ادغام بانک ها در زمان ریاست ولی الله سیف بر بانک مرکزی آن هم در عمر باقیمانده از دولت یازدهم، عملیاتی خواهد شد یا اینکه باید کار را در دولت دوازدهم پیگیری کرد.