ابرهای باردار آرامش می خواهند!

بارش باران برای ما اهالی زمین چندان عجیب به نظر نمی رسد، اما فرآیند بارور شدن ابرها و بارش باران بسیار پیچیده تر از تصورات ما است. باران نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا، حفظ رطوبت محیط زیست و. . . دارد، بنابراین آشنایی با تکنیک های بارور کردن ابرها و هزینه های استفاده از این نوع روش ها می تواند در نوع خود جالب باشد. برای باردار کردن ابرها با روش مصنوعی سه راهکار عمده وجود دارد: روش های استاتیک (static)، پویا (dynamic)و روش رطوبت پسند (hygroscopic).

اما این سه روش دقیقا چگونه اجرا می شوند؟

روش استاتیک  

روش استاتیک را می توان شیمیایی ترین روش باردار کردن ابرها دانست؛ روشی که با اما و اگرهای فراوانی همراه است و حتی برخی از کارشناسان اقتصادی هزینه های اجرای آن را هم تراز مزایایش ارزیابی نمی کنند. با این وجود این روش جزو متداول ترین روش های موجود در سطح جهان است و می توان کشور چین را بزرگ ترین مشتری این نوع روش ارزیابی کرد.

در این روش یک ماده شیمیایی فراوری شده مثل silveriodide وارد ابرها می شود. این ماده درکنار رطوبت ابرها پدیده نقره کریستال شگفت انگیزی را تشکیل می دهد که به تراکم هرچه بیشتر ابرها کمک می کند. به بیانی ساده و غیر علمی تر؛ تزریق میزان معین و حساب شده ای از ماده موردنظر به فضای ابرها، منجر به جذب درصد بیشتری رطوبت توسط ابرها شده و در نتیجه احتمال باران زایی ابرها را ارتقا می دهد.

این روش ضریب موفقیت بسیار بالایی دارد و اغلب برای موارد مهمی مثل کاهش سریع آلودگی هوا یا کاهش تراکم آلودگی های زیست محیطی منطقه ای مشخص مورد استفاده قرار می گیرد. جالب اینجاست که کشور چین در طول المپیک زمستانی 2008 میلادی برای جلوگیری از بارش باران در مواقع حساس مسابقات، از این روش برای بارش پیش از موعد باران استفاده می کرد، تا فضای جوی مسابقات را تحت کنترل درآورد.

روش پویا  

در مورد روش پویا موافقان و مخالفان به یک میزان محق هستند. درواقع می توان روش پویا را یکی از جنجالی ترین روش های باردارسازی ابرها ارزیابی کرد. اما علت چیست؟ موافقان این روش معتقدند در جریان سیستم باروری پویا نرخ کمتری از فعل و انفعلات شیمیایی وارد فضای آسمان می شود و در نتیجه روشی سالم تر است؛ اما مخالفان معتقدند ریسک استفاده از این روش بسیار بالاست. چرا که امکان شکست پروژه پویا در برابر پروژه استاتیک تقریبا نصف است. بنابراین زحمات و هزینه های این روش باروری ابرها، هر لحظه در معرض شکست قرار دارد.

اما اصول اجرای این روش چگونه است؟ هدف اصلی از اجرای این روش افزایش فشار عمودی رو به بالا به سمت ابرها است. این فشار هوا زمینه را برای جذب هر چه بیشتر رطوبت توسط ابرها فراهم می کند. درست مثل اینکه یک سرنگ آب و هوا را در یک بسته پنبه فشار دهیم. اما انجام این روش به راحتی تصور پنبه و سرنگ نیست و نیاز به پشت سر گذاشتن مراحلی متعدد و پیچیده دارد.

دکتر ولیام آر کاتن، استاد علوم جوی در دانشگاه ایالتی کلرادو یکی از منتقدان سرسخت این روش است. وی می گوید استفاده از این روش به شکل حرفه ای واجد پشت سر گذاشتن نزدیک به 11مرحله است. مراحلی که شکست در هریک از آنها منجر به شکست خوردن کل پروژه می شود. بنابراین، استفاده از این روش، نیاز به مهارت، دقت و البته ریسک پذیری بالا دارد.

روش رطوبت پسند  

این روش همانطور که از نامش پیداست، راهکاری برای جذب حداکثری رطوبت محسوب می شود. مقایسه این روش با دو راهکار پیشین نشان می دهد با یک راهکار میانه رو و با ریسک پذیری متوسط روبه رو هستیم. تکنیک بارور کردن ابرها به شیوه رطوبت پسند اندکی مهیج تر از دیگر تکنیک هاست.

ابتدا هواپیماهای ویژه، مقادیری معین از مواد منفجره و محترقه را در بخش پایینی ابرها پراکنده می کنند؛ اما این مواد منفجره، موادی عادی نیستند، بلکه آکنده از نمک های جاذب رطوبت هستند. به محض انفجار این مواد، نمک های جاذب، به ابرها می پیوندند و با جذب رطوبت به بارش ابرها کمک می کنند.

این روش در مناطقی که شاخص رطوبت بالاتری دارند کاربرد و بازدهی بالاتری نیز خواهد داشت. بر همین اساس است که بسیاری از کشورهای جنوب شرقی آسیا از این روش استفاده می کنند.

زمان حرف اول را می زند

با وجود تمامی موارد ذکر شده، توجه به یک نکته اساسی در مورد بارور کردن ابرها حائز اهمیت است. نگاهی به انواع روش های باروری ابرها مشخص می کند که پروژه های باران زایی تا چه حد به دقت و زمان وابسته هستند. این بسیار مهم است که پس از انجام مقدمات اولیه، زمانی مشخص را صرف انتظار برای به ثمر رسیدن این پروژه ها کنیم.

در برخی موارد روزها پس از انجام اقدامات باران زایی، بارش رخ می دهد. حتی بسیاری از کشورها در تلاشند تا با ایجاد پروژه های بلند مدت به کنترل مدت زمان بارش های فصلی از طریق باران زایی مقطعی باشند. بر همین اساس است که باید بپذیریم ابرها برای باریدن آرامش می خواهند.

ارتباط با نویسنده: baranokhovatnia@gmail.com