زمینه های همکاری ایران و اروپا

به جز اختلافات سیاسی میان ایران و غرب و به خصوص اتحادیه اروپا، زمینه های همکاری مشترک میان دو طرف وجود داشته و می تواند زمینه را برای گسترش و تحکیم روابط تهران و بروکسل فراهم کند. پس از حصول توافق جامع اتمی میان ایران و قدرت های عمده جهانی، این توافق در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در سال 2015 میلادی مطرح شد و به تصویب رسید.

در بیانیه ای که پس از تصویب این توافق صادر شد، آمده است: «توافق جامع اتمی یک گام مثبت در جهت باز شدن درها برای آغاز و گسترش روابط میان جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، آموزشی و... است که در نهایت منجر به بهبود و ارتقای جایگاه ایران در جامعه جهانی خواهد شد.»

در همین راستا و در ژانویه سال 2016 میلادی پس از تأیید پایبندی ایران به تعهدات خود توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، اتحادیه اروپا تمامی تحریم های اقتصادی مرتبط با برنامه اتمی وضع شده علیه ایران را لغو کرد. این موضوع به صورت خودکار شرایط را برای بهبود روابط و آغاز همکاری های گسترده ایران و اتحادیه اروپا مهیا و دو طرف را به گسترش تدریجی مناسبات خود تشویق کرده است.

در پی لغو تحریم های اقتصادی اتحادیه اروپا، مذاکرات مقامات عالی رتبه ایرانی و اروپایی در سطح معاونان وزرا آغاز شد و حوزه های همکاری طرفین در آینده مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت که انجام پروژه های مشترک تحقیقاتی در زمینه یافتن میادین بزرگ انرژی و همچنین توانمندسازی طرف ایرانی در رابطه با خلاقیت و نوآوری از جمله نتایج این مذاکرات به شمار می رود.

به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی و سیاسی، این مذاکرات و تماس های دوجانبه میان تهران و اتحادیه اروپا می تواند زمینه را برای حل و فصل سایر مسائل موجود در جهان و منطقه خاورمیانه فراهم کرده و در نهایت منافع دو طرف را تأمین کند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی از مهم ترین زمینه های همکاری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا پس از حصول توافق جامع هسته ای و تحریم های اقتصادی.

ارتقای روابط تجاری

در حوزه روابط اقتصادی و سرمایه گذاری، آغاز مجدد شراکت ایران و اتحادیه اروپا فرصت های اقتصادی بی نظیری را در اختیار دو طرف قرار خواهد داد. درحالی که در سال 2004 میلادی میزان صادرات اتحادیه اروپا به ایران رقمی معادل 12 میلیارد یورو گزارش شده است، به دلیل اعمال تحریم های گسترده اقتصادی غرب علیه ایران در سال 2014 با کاهشی 46درصدی مواجه شد و به کمتر از 6 میلیارد و 500 میلیون یورو رسید. به رغم این کاهش شدید، اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت سیستم اقتصادی حاکم بر روابط اقتصادی کشورهای جهان، همواره از تمایل ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی حمایت کرده است.

همکاری در بخش انرژی

به منظور تحقق کامل تمامی ابعاد توافق جامعه هسته ای از جمله یکی از بندهای این توافق که شامل افزایش همکاری های هسته ای میان ایران و کشورهای 1 + 5 است، اتحادیه اروپا قصد دارد در بخش انرژی و خصوصاً پروژه های هسته ای، همکاری های خود با ایران را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. در همین راستا و در گام نخست اتحادیه اروپا در زمینه امنیت هسته ای و چارچوب قانونی آن همکاری خود را با تهران آغاز خواهد کرد.

محیط زیست

ایران در زمینه مسائل زیست محیطی با چالش ها و مشکلات بسیار زیادی روبه رو است. کاهش منابع آب، فرسایش زمین و آلودگی گسترده هوا از جمله اساسی ترین معضلات زیست محیطی ایران به شمار می روند. بهترین پاسخ برای این مشکل تقویت همکاری های دوجانبه و چندجانبه منطقه ای است. اتحادیه اروپا قصد دارد به زودی همکاری های زیست محیطی خود را با ایران آغاز کرده و به حل مشکلات این کشور در این بخش کمک کند.

کشاورزی

اتحادیه اروپا و ایران از جمله تولیدکنندگان مهم محصولات کشاورزی به شمار می روند. این موضوع ظرفیت بسیار مهمی برای تقویت روابط دو طرف در زمینه بهبود کیفیت مواد غذایی تولید شده به شمار می رود. شایان ذکر است این همکاری در نهایت منجر به بهبود کیفیت و جایگاه مواد غذایی تولیدی در ایران و اروپا شده و تقاضا برای این مواد غذایی در جهان افزایش خواهد یافت.

به عنوان دو شریک، ایران و اتحادیه اروپا می توانند در تبیین سیاست های اقتصادی خود همکاری کرده و حضور قدرتمندتری در بازارهای جهانی داشته باشند. ارتقای همکاری های دو طرف در حوزه حمل و نقل، آموزش و تحقیق، نوآوری، همکاری های بین المللی و کمک به حل مشکلات و مسائل منطقه ای از جمله دیگر موضوعاتی است که می تواند منجر به توسعه و بهبود روابط تهران و اتحادیه اروپا شود.