تحلیل کارشناسان از پرداخت سود بالای بانکی به سپرده گذاران / تیشه به ریشه تولید نزنیم

چندی پیش بود که خبرگزاری های داخلی در گزارش های مکرر خود از پرداخت سود بالای بانکی به برخی سپرده گذاران خبر دادند؛ سپرده گذارانی که ترجیح داده بودند سپرده های شان را به جای بازار سرمایه و تولید از بازار به سمت بانک ها هدایت کنند و به جای انتظار سود سرمایه منتظر دریافت سودهای بالای 20درصد و بعضا 25درصدی از بانک باشند.

کارشناسان در این خصوص بر این باورند که پرداخت سود بالای بانکی به سپرده گذاران منجر به تغییر مسیر سپرده گذاری و سرمایه گذاری در بازار می شود. آنان بر این باورند که سرمایه داران با دریافت سود بالای بانکی به جای آنکه سرمایه های شان را برای تولید و توسعه و ایجاد زمینه های اشتغال در کشور هزینه کنند سرمایه های خودشان را در بانک ها می گذارند تا با دریافت سود بانکی که از هرگونه هزینه اضافی نظیر مالیات تا عوارض بیمه و تامین اجتماعی مبراست بدون دغدغه ماهانه نسبت به دریافت سود بالای بانکی اقدام کنند.

آنان معتقدند بانک ها با این کار به نوعی قانون گریزی دست می زنند و با جذب سپرده های بیشتر و پرداخت سود بالا به سپرده گذاران آنان را از دست زدن به تولید باز می دارند و به عبارت بهتر با این رویه سرمایه دارها به جای هزینه کردن سرمایه شان در مسیر تولید و ایجاد اشتغال، درصدد کسب سود بالا از بانک، از تولید باز مانده و به نوعی دست به تیشه تولید و اشتغال زایی در کشور می زنند.

***

مجید فانی:  

بانک ها قانون گریزند

مجید فانی، نایب رئیس دوم کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران و تهران و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی است. وی درخصوص پرداخت سود بالا و مخفیانه از سوی برخی بانک ها معتقد است: این رویه فعلی بانک ها مدت ها ست که ادامه دارد و آنچه در این خصوص مشخص است ترغیب سرمایه گذاران به واگذاری سپرده ها در بانک ها است و سرمایه گذاران نیز به جای سرمایه گذاری در بازار سرمایه و تولید و توسعه مایل به استفاده از سود سپرده ها از طریق بانک ها هستند.

پرداخت سود بالا از سوی بانک ها چه تبعات اقتصادی برای کشور دارد؟  

سرمایه گذاری را به واگذاری سپرده های مالی در بانک ها ترغیب می کند و سرمایه گذار به جای آنکه به دنبال استفاده از سود ناشی از سرمایه در بخش های مختلف اقتصادی نظیر تولید و توسعه باشد ناخواسته به دلیل حاشیه سود بالای بانکی، به سمت بانک ها هدایت می شود. به عبارتی به جای آنکه این سرمایه در تولید یا حتی بورس برود، به سمت سپرده گذاری با سود بالای بانکی در بانک ها هدایت می شود که در هر شکل آن دو مشکل عمده وجود دارد.

مشکل  اول تخلف بانک ها ست و عنوان می شود بانک ها با این شرایط در حال دورزدن قانون هستند که در قالب ثبت شرکت های سرمایه گذاری در کنار فعالیت های بانکی خودشان دست به این اقدام می زنند که این کار بیشتر دورزدن قانون و قانون گریزی بانک ها را نشان می دهد. مشکل  دوم همگام و هم تراز نبودن و متناقض عمل کردن نرخ تورم با نرخ سپرده ها را نشان می دهد که باعث افزایش سود مخفی بانک ها و هدایت سرمایه ها از بازار تولید به سمت بانک ها شده است.

از این رو توصیه  ما به صاحبان سرمایه این است که به جای هدایت سرمایه به سمت بانک و سپرده گذاری در بانک ها و اخذ صرفا سود بانکی این سرمایه ها را به سمت بازار هدف، نظیر تولید یا توسعه و بورس هدایت کنند تا باعث درآمد زایی بیشتر برای اقتصاد کشور و افزایش دامنه اشتغال در کشور شود.

هر چند باید یادآور شد این امر مشروط به آن است که بانک ها مجدد درصدد قانون گریزی نباشند و با قراردادهای پنهانی با سودهای بالا و پنهانی مسیر سپرده ها را عوض نکنند، لذا اینجا وظیفه دیگری بر عهده بانک مرکزی است تا حداکثر نرخ سود را به یک میزان مشخص و خاص تعریف کند تا سرمایه ها  به سمت تولید و توسعه هدایت شوند و نه بانک ها.

چه پیشنهادهایی برای بانک مرکزی دارید؟

بانک مرکزی اینجا می تواند با قرار دادن سود سپرده ها براساس تورم که اکنون عنوان می شود نرخ تورم 9درصد است آن را تعدیل کند. به عبارتی با 2 تا 4درصد اختلاف با نرخ تورم نرخ سود سپرده های بانکی را به 12تا 14درصد برساند و از این طریق مسیر سپرده ها را از بازار سرمایه تغییر ندهد. این در حالی است که در شرایط فعلی بانک ملی سود سپرده ها را 18درصد تعیین کرده است.

اما بانک ها عنوان کرده اند که برای پرداخت وام با کمبود نقدینگی مواجه هستند؟  

اگر بانک ها نرخ سود را کاهش دهند مسیر سرمایه گذاری از سمت سپرده گذاری در بانک ها به سمت سرمایه گذاری در بازار پول و سرمایه پیش خواهد رفت از یک سو یک واحد تولیدی توانایی اخذ وام را نیز خواهد داشت، چراکه درصد بهره بانکی باید کاهش یابد و این برای متقاضیان سرمایه گذاری نیز مقرون به صرفه خواهد بود.

از سویی دیگر بانک ها کمبود نقدینگی را بهانه می کنند. این در حالی است که بانک ها برای ارائه وام با نرخ بهره اندک نیز از نقدینگی لازم برخوردارند، اما متاسفانه سیاست گذاری های فعلی بانک ها در صدد کسب سود بیشتر است که منجر به ارائه وام با نرخ بهره بانکی بالا می شود در صورتی که می توان با متناسب سازی بهره و سود بانکی با میزان رشد یا کاهش نرخ تورم و تغییر چند درصدی در پرداخت سود یا بهره بانکی به باز شدن دروازه تولید و صنعت کمک کرد.

***

مهدی علی پور:

مسیر سرمایه گذاری در کشور را تغییر می دهیم

مهدی علی پور،نایب رئیس دوم کمیسیون سرمایه گذاری اتاق ایران و تهران است. او بیشتر یک تولید کننده است و در خصوص پرداخت سود بالا و بعضا پنهانی برخی بانک ها بر این باور است که با این کار مسیر سرمایه گذاری در کشور عوض می شود. 

نظر شما پیرامون پرداخت سود بالا به سپرده های بانکی چیست و فکر می کنید چه تبعاتی برای اقتصاد کشور دارد؟

من اقتصاددان نیستم که بخواهم نظر اقتصادی بدهم، به عنوان یک تولیدکننده و از دید یک تولیدکننده می گویم در شرایط فعلی که تولید از شرایط مناسبی برخوردار نیست وقتی این پول تحت عنوان سپرده در بانک ها سپرده گذاری می شود قطعا تبعات تلخی برای اقتصاد و بیشتر تولید در بر خواهد داشت، چراکه بسیاری از افراد بیشتر راغب می شوند سرمایه ها را به بانک ها و سمت بانک ها سوق دهند تا تولید و تجارت، چرا که سود بالای بانک ها برای آنان  به صرفه تر از تبعات تولید و تجارت و توسعه است.

من خودم تاکنون در این مورد برخورد نزدیکی با این قبیل افراد نداشتم، اما طی چند روز گذشته یک نفر به من می گفت که من 5 میلیارد تومان پول را در یکی از بانک های خصوصی گذاشتم و اکنون سود 25درصد می گیرم. این حرف خطرناک است.

فردی که دارای این وجه نقدی است اکنون خوشحال است و می گوید این پول را در بانک می گذارم و سود آن را آخر هر ماه به راحتی دریافت می کنم؛ سودی که هرگز نیاز به مالیات و سرو کله زدن با کارگر ندارد. اما واقعیت این است که این سرمایه ها باید سمت تولید و بازارهدایت شود، چراکه اگر در سرزمینی تولید تعطیل شود در اندک زمانی  سایر سرمایه های صنعتی آن نیز به تعطیلی خواهد رسید.

چه بسا افرادی که از سود سپرده های شان استفاده می کنند فکر کنند که درحال استفاده از سود سرمایه های خودشان هستند، اما در واقعیت آنان ناخواسته تیشه به ریشه تولید می زنند و این تیشه یعنی منجر به بیکار شدن قشری عظیم از جوانان، لذا در ادامه اگر بتوانیم سیاست های حمایتی مناسبی تعریف کنیم که این پول ها را بیشتر به سمت تولید، توسعه، تجارت و حتی خدمات هدایت کند می توانیم بگوییم مشوق های لازم برای ورود به چرخه تولید را ایجاد کرده ایم.

من به عنوان نمونه به بخشی از مضرات سودهای بالای بانکی در مورد سپرده ها می توانم به برخی نمونه های سنتی در بازار اشاره کنم. مثلا برخی سرمایه های نقدی خودشان را به جای سپرده گذاری در بانک آن را تحت عنوان امانت طی مدت زمان خاص در اختیار یک سرمایه گذار یا تولید کننده قرار می دهند تا تولید کننده یا سرمایه گذار پس از مدتی سود حاصل از سپرده گذاری یا تولید را به فرد بازگرداند.

این کار افراد را به چرخش سرمایه در تولید یا صنعت یا حتی خدمات تشویق می کند و افراد ناخواسته زمینه های لازم را برای اشتغال ایجاد می کنند، اما زمانی که افراد با سودهای بالای بانکی روبه رو می شوند دست از سرمایه گذای و مشارکت در تولید بر می دارند و نمی خواهند در ضرر و زیان سرمایه گذار یا تولید کننده شریک شوند و منتظر دریافت سود سرمایه گذاری باشند آنان دریافت سود سپرده را به سود سرمایه گذاری ترجیح می دهند و کم کم سرمایه های نقدی از سمت تولید و توسعه به سمت بانک و سپرده گذاری هدایت می شود و اندک اندک تولید و توسعه و اشتغالزایی کمرنگ می شود. 

شما در این خصوص تا چه اندازه قائل به قانون گریزی بانک ها هستید؟

اگر واقعا چنین چیزی اتفاق افتاده باشد و بانک ها سود بالایی به سپرده ها پرداخت کنند این کار از نظر من نه فقط کار غیر قانونی است، بلکه ریشه تولید را می زنند.

چه پیشنهادی برای بانک ها دارید؟

لازم است بانک مرکزی در تصیم گیری های خودش تجدید نظر کند لذا از اقتصاددانان باید بیشتر جویای این مهم بود که چگونه می توان در راستای حل این مشکلات از ضرر مالی بانک ها نیز جلوگیری و برای بانک ها منفعتی ایجاد کرد که از استمرار این رویه دست بردارند. شاید این موضوع بیشتر نیازمند تدبیر دولت باشد تا دولت در راستای خروج از بحران فقر، بیکاری درصدد ارائه راهکار باشد.

از نظر من به عنوان یک تولید کننده دولت راهکاری جز راه اندازی شبکه های تولید و اشتغال ندارد و الزاما منظور از تولید تولید صنعتی یا تولید کالا نیست، بلکه می توان بعضا با ارائه خدمات نیز دست به تولید زد.

***

امجدیان:  

بانک ها ناگزیر از افزایش سود بانکی هستند

امجدیان، دبیر کمیسیون بازار مالی و سرمایه اتاق بازرگانی ایران و تهران است. او در خصوص پرداخت سود بالای بانکی توسط برخی از بانک ها معتقد است: بخشی از منابع مالی بانک ها طی سال گذشته در راستای تسویه کسری بودجه هزینه شده است، لذا بانک ها ناگزیر از افزایش نرخ سود خودشان هستند.

نظر شما پیرامون افزایش نرخ سود پرداختی به سپرده های مالی سرمایه گذاران در بانک ها چیست و فکر می کنید چه تبعات اقتصادی می تواند داشته باشد؟  

در حال حاضر یکی از مشکلات عمده ما انجماد دارایی های مالی بانک ها است، این در حالی است که درشرایط فعلی بانک ها منابع مالی لازم را ندارند، از سوی دیگر با انتشار اسناد خزانه توسط دولت بانک ها ناگزیر به افزایش نرخ سود خودشان هستند، چرا که بسیاری از منابع مالی بانک ها سمت اسناد دولتی رفته است و بخش عمده منابع مالی این اسناد خزانه نیز با هدف کسری بودجه و تامین این کسری هزینه شده که اگر هم قرار بر تسویه این اوراق باشد به زمان طولانی نیازمند است، لذا منابعی که در حال حاضر از این محل تامین می شود در راستای تولید و با هدف افزایش تولید هزینه نخواهد شد و بیشتر سمت تامین کسری بودجه حرکت خواهد کرد.

از این رو با انتشار همزمان اسناد خزانه بانک ناگزیر به افزایش نرخ سود بانکی شد. در ادامه باید افزود، بانک ها از دولت مطالبات مالی فراوانی دارند که هنوز موفق به وصول آن نشده اند. بخشی از این دارایی ها منجمد شده است و از آنجایی که بانک ها توانایی نقد کردن این دارایی ها را ندارند از نظر منابع مالی دچار مشکل هستند.

در خصوص تولید نیز باید یادآور شد که در حال حاضر بخشی از تولیدی های کشور نیز توان تسویه بدهی های خودشان به بانک ها را ندارند و تولیدات نیز گویا تا حدودی با رکود مواجه است و درآمد ناشی از تولید نیز بعضا متوقف شده، لذا تمامی این اتفاقات درکنار یکدیگر دست به دست هم داده تا وضعیتی را برای بانک ها رقم بزند که بانک ها نیز ناگزیر از پرداخت مخفی سود بالا باشند. باید در خاتمه خاطر نشان کرد تا زمانی که بازار پول و سرمایه با هم نتوانند هم راستا بشوند و شرکت های بزرگ از نظر مالی و بازار سرمایه تامین نشوند این مشکل کماکان ادامه خواهد داشت.