کلید محافظ جان چه وظیفه ای بر عهده دارد؟

وبسایت الکتروشایلی در این مقاله در نظر دارد ، به بیان ویژگی های کلید محافظ جان بپردازد و در این راستا راهنمای خرید این محصولات برای همکاران و مشتریان عزیز باش.

کلید محافظ جان یکی از انواع کلید های حفاظتی برقی می باشد. که برای حفاظت اشخاص و تجهیزات، در یک سیستم برقی مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع کلید های محافظ جان

(RCD (Residual Current Device اسم کلی کلیدهای محافظ جان است. که شامل دو نوع زیر می شود.

کلید های RCCB

RCCB مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker می باشد. به معنای لغوی کلیدهای قطع جریان نشتی، RCD هایی هستند. که حفاظت اضافه بار ندارند. وظیفه آنها فقط حفاظت در برابر جریان نشتی می باشد.

کلید های RCBO

RCBO مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection، به معنای لغوی کلید های قطع جریان نشتی با حفاظت اضافه بار می باشند. این کلید ها علاوه بر حفاظت جریان نشتی که وظیفه اصلی

آنهاست، حفاظت در برابر جریان اضافه بار را نیز بر عهده دارند. کلمه RCBO بیشتر در اروپا رواج دارد.

نام دیگر کلید RCBO که در ایالت متحده و کانادا رایج است، GFCI می باشد که سرنام عبارت Ground Fault Circuit Interrupter است. به کلید RCBO، کلید محافظ جان ترکیبی نیز می گویند.

دو پل و چهار پل: این نوع دوپل برای مدارات تک فاز و نوع پهار پل برای مدارات سه فاز مورد استفاده قرار می گیرد جریان های نشتی کوچکی را که توسط فیوز یا کلید مینیاتوری شناسایی نمی شوند اما می توانند زمینه ساز آتش سوزی یا برق گرفتگی شوند را شناسایی و مدار را در زیر یک دهم ثانیه قطع می نماید. همچنین جریان نشتی ممکن است از راه بدن فردی که با زمین تماس دارد و به طور تصادفی دستش با قسمت برقدار مدار تماس پیداکرده است به وجود آید، این کلیدها به گونه ای طراحی می شوند که (اگر سازنده حساسیت به جریان نشتی را ۳۰ میلی آمپر تنظیم نماید) پیش از آسیب رسیدن به فرد مدار را قطع می کنند. کلیدهای محافظ جریان نشتی از نوع الکترومغناطیس و با حساسیت های ۳۰، ۱۰۰ و ۳۰۰ میلی آمپر و با جریان های اسمی ۲۵ تا ۶۳ تولید و قابل عرضه می باشند. این کلیدها برای قطع مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه طراحی نشده اند.

الزامات استفاده و خرید کلید محافظ جان

امروزه مطابق با استانداردهای ایمنی ساختمان، وجود کلید محافظ جان در تمامی مدارها الزامی است.

چهار منطقه در ساختمان وجود دارد که وجود کلید محافظ جان یا RCD در آنها الزامی است. این مناطق عبارتند از:

۱-تابلو برق ورودی: وجود کلید محافظ جان. تابلو برق را از خطراتی مانند آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت می کند.

۲-سوییچ ها و پریزها: تمام سوییچ ها و پریزهای موجود در سیستم برای خطراتی نظیر برق گرفتگی کاربر. باید مجهز به کلید حفاظت جان باشند.

۳-سرویس بهداشتی و حمام و کلیه مناطق مرطوب: به طوری که کلیه سوییچ ها و پریزهای سرویس بهداشتی باید توسط کلیدهای نشتی جریان محافظت شده باشند. چون در محیط های مرطوب. هنگامی که پوست بدن خیس

است، بدن به شدت به جریان الکتریکی حساس است.

شرایط استفاده از کلیدهای محافظ جان

• کلیدهای محافظ جان با قدرت قطع اتصال کوتاه های ۶ کیلو آمپر و ۱۰ کیلو آمپر و تحت دمای کاری ۳۵- تا ۷۰+ درجه سلسیوس موجود می باشند.
• کلیدهای RCCB حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار ندارند به همین دلیل قبل از RCCB ها در مدار از کلید مینیاتوری استفاده می گردد.
• کلیدهای محافظ جان در آمپرهای ۶ الی ۱۰۰ آمپر ساخته می شوند.
• در واحدهای ساختمانی یا مصارف تکفاز از کلید محافظ جان دوپل و در واحد های صنعتی یا کاربری های سه فاز از کلیدهای محافظ جان ۴ پل استفاده می گردد.
• میزان حساسیت یا جریان قطع خودکار کلیدهای محافظ جان از ۱۰ تا ۵۰۰ میلی آمپر با مدت زمان قطع تا حداکثر ۱۵۰ میلی ثانیه می باشد.

نمایندگی برق صنعتی اشنایدر

نحوه عملکرد کلید RCCB

کارکرد بسیار ساده ای دارد که مبتنی بر قانون جریانی کیرشهف می باشد، یعنی جریان ورودی در یک مدار باید برابر با جریان خروجی آن مدار باشد. این کلید قطع کننده مدار به گونه ای ساخته شده است که هر زمان خطایی رخ دهد، تعادل جریان خط و خنثی (نقطه نول) با یکدیگر مطابقت ندارند (عدم تعادل اتفاق می افتد، زیرا جریان یک مسیر ارتینگ دیگر را پیدا می کند). مدار آن به گونه ای ساخته شده است که هر مقدار جریان مدار ورودی و خروجی را مقایسه می کند. هرگاه جریان ورودی و خروجی مساوی نباشد، جریان باقی مانده که اساساً تفاوت بین دو جریان است، مدار را برای تریپ کردن یا خاموش کردن فعال می کند که به آن جریان نشتی می گویند.

اصول کار کلید RCCB

اصل کار این کلید در ترانسفورماتور Toroidal می باشد در شکل زیر نشان داده شده است که دارای سه سیم پیج می باشد. دو سیم پیچ اولیه (حاوی جریان خط) و ثانویه (حاوی جریان نول) می باشند که اگر هر دو جریان برابر باشد، شارهای برابر و مخالف ایجاد می کند. هرگاه خطایی رخ دهد و هر دو جریان تغییر کنند، از جریان شار ایجاد می شود، که به نوبه خود جریان متفاوتی را تولید می کند که از طریق سیم پیچ سوم جریان می یابد (سیم پیچ حسگر که در شکل نشان داده شده است) که به رله متصل می شود. ترانسفورماتور Toroidal، سیم پیچ و رله را با هم به عنوان RCD می شناسند.

تست جریان کلید RCCB:

مدار تست همیشه شامل RCD می باشد که اساساً بین سیم هادی در طرف بار و منبع خنثی متصل می شود که به تست مدار هنگام روشن یا خاموش کردن منبع تغذیه کمک می کند. زمانی که دکمه تست فشار داده شود جریان شروع به عبور از مدار تست می کند بسته به مقاومت به کار برده شده در مدار ادامه پیدا می کند. این جریان از سیم پیچ RCD در طرف جریان بار عبور می کند. اما از آنجا که این مدار از سیم پیچ طرف نول RCD نیز عبور می کند، عدم توازن بین سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه دستگاه رخ می دهد و به تبع آن، RCCB تغذیه را قطع می کند (حتی در شرایط نرمال). بدین ترتیب مدار تست قابلیت اطمینان RCCB را آزمایش می کند.

مزایای کلید RCCB

• محافظت در برابر خطای زمین و همچنین هر جریان نشتی
  • با عبور جریان بیش از حد، به طور خودکار مدار را قطع می کند
  • امکان ترمینال دوگانه هم برای اتصال به کابل و هم برای باس بار وجود دارد
  • محافظت در برابر نوسان ولتاژ

انواع تیپ های کلید RCCD

1- کلید محافظ نشتی جریان تیپ AC

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ ACقابلیت تشخیص جریانهای نشتی با شکل موج متناوب AC را دارند. این گروه از کلید محافظ جان به صورت 2 پل و 4 پل در دسترس است. رنج جریان نامی از 16 تا 125 آمپر و رنج جریان نشتی A0.5A ,0.3A , 0.1A , 0.03A , 0.01 بوده و ولتاژ کاری 200 تا 400 ولت می باشد.

2- کلید محافظ نشتی جریان تیپ A

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپA قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی را دارند. این گروه کلید محافظ جان در انواع 2 پل و 4 پل ارائه می گردند. رنج جریان نامی از 16 تا 80 آمپر و رنج جریان نشتی A0.5A , 0.3A , 0.1A , 0.03A , 0.01 بوده و ولتاژ کاری 200 تا 400 ولت است. مدل خاصی از این کلید محافظ جان برای شبکه هایی با ولتاژ 500 ولت نیز ارائه شده است.

3- کلید محافظ نشتی جریان تیپ B

کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ B قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی تا فرکانس 1 مگاهرتز و مستقیم DC صاف را دارند. این گروه کلید محافظ جان نیز در انواع 2 پل و 4 پل ارائه می گردند. رنج جریان نامی از 16 تا 125 آمپر و رنج جریان نشتی A0.03 تا A0.3 بوده و ولتاژ کاری 230 تا 400 ولت است. همچنین مدلهای خاصی از این تیپ محافظ جان با قابلیت کار تا ولتاژ 500 ولت و یا رنج جریان نشتی تا 0.5 آمپر نیز وجود دارند.