درمان تنگی کانال نخاعی بدون جراحی: علایم، عوارض+ نحوه درست خوابیدن

دردهای جسمانی، از کمردرد و درد مفاصل گرفته تا سردرد، دردهای عضلانی و سایر دردها، بخشی از زندگی ما هستند. از یک طرف، درد وسیله ای است که بدنمان با استفاده از آن به ما نشان می دهد که مشکلی به وجود آمده و نیاز به رسیدگی دارد و از طرف دیگر، درد بیش از حد می تواند نتیجه عکس داشته و باعث مشکلات بیشتری مثل افسردگی و اضطراب شود.

کمردرد ناشی از تنگی کانال نخاعی (استنوز ستون فقرات) هم یکی از همین موارد است. بدن ما، به مرور زمان، دچار سایش و فرسایش ناشی از فعالیت های روزمره می شود، که یکی از نمونه های بارز آن خال های پیری (کبدی) است که روی پوست شکل می گیرند. نمونه دیگر این سایش و فرسایش که معمولاً با بالا رفتن سن شروع می شود تخریب ساختارهای ستون فقرات است که به اشکال مختلفی از جمله تنگی کانال نخاعی بروز می کند.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی کانال نخاعی همانطور که از نامش پیدا است به باریک تر شدن برخی از نقاط کانال نخاعی گفته می شود. کانال نخاعی کانالی توخالی در ستون فقرات است که از بالاترین مهره گردن تا ناحیه خاجی کشیده شده است. نخاع که در همین کانال قرار دارد لوله ای باریک از بافت عصبی است که مغز را به سایر عصب های بدن وصل می کند. در اینجا هم مثل ریشه های یک گیاه، رگه های نازکی به نام ریشه های عصبی از نخاع منشعب می شوند که نقشی حیاتی در حس و حرکت ما دارند.

وقتی کانال نخاعی تنگ می شود، مشکلات قابل توجهی بروز می کند. این عارضه باعث وارد آمدن فشار فزاینده ای به نخاع و ریشه های عصبی مجاور آن می شود. این فشار می تواند باعث مورمور شدن و بی حسی بخش های مختلف بدن شود، راه رفتن را سخت کند و حتی دفع مدفوع و ادرار را هم برای بیمار مشکل کند.

علائم تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که البته همه آن ها علائم بسیار مشابهی دارند. بسته به شرایط  بیمار و نوع عوامل، این علائم می توانند به شرح زیر باشند:

• بی حسی و مورمور شدن دست ها یا پاها
• ضعف در دست ها، پاها یا مچ پاها
• عدم توانايي انجام حركات ظريف، که به طور تدریجی یا ناگهانی اتفاق می افتد
• از دست دادن هماهنگی
• مشکل در راه رفتن
• بی اختیاری ادرار و مدفوع
• درد پایین کمر
• گردن درد

در اکثر موارد، علائم به آرامی و به تدریج شروع شده و به مرور بدتر می شوند. و مشکل هم همین جا است چون در ابتدا علائم آنقدر ناچیز هستند که اکثر بیماران آن ها را نادیده می گیرند و عارضه بدون اینکه متوجه شوند گسترش پیدا می کند. غالباً وقتی که تنگی کانال نخاعی تشخیص داده می شود پزشک و بیمار از میزان شدت عارضه شگفت زده می شوند چراکه معمولاً در همین مرحله هم هنوز برخی از علائم خفیف هستند.

علل تنگی کانال نخاعی چیست؟

از آنجایی که هیچگونه درمان قطعی برای تنگی کانال نخاعی وجود ندارد، تشخیص زود هنگام و درمان علل ریشه ای این عارضه می تواند به مقدار قابل توجهی درد را تسکین داده و علائم را بهبود ببخشد. تنگی کانال نخاعی اگرچه، به خاطر عوارض پیری ستون فقرات، بیشتر در سالمندان بروز می کند، اما این عارضه گاهی اوقات ژنتیکی بوده و برخی آسیب ها یا عارضه ها می توانند محرک بروز آن باشند.

شایع ترین علل تنگی کانال نخاعی عبارتند از:

• اسپوندیلولیستزیس (سرخوردگی یک از مهره های کمر به جلو)
• اسکولیوز (قوس برداشتن ستون فقرات به طرفین)
• پوکی استخوان ها (استئوپروز)
• آرتروز (که باعث بروز خارهای استخوانی می شود)
• برآمدگی یا بیرون زدگی دیسک ها
• تومورهای ستون فقرات

کُندی و خفیف بودن علائم تنگی کانال نخاعی در مراحل اولیه تشخیص آن را دشوار می کند. پروسه تشخیص تنگی کانال نخاعی شامل انجام یک معاینه فیزیکی، تست نوار عصب - عضله (الکترومایوگرافیEMG)، یک سی تی اسکن، یا یک ام آرآی است. برای اینکه بیمار درمان مناسبی دریافت کند، تشخیص حتماً باید به درستی انجام شود.

گزینه های درمانی غیرجراحی برای تنگی کانال نخاعی

پزشک، بسته به شدت عارضه تان، می تواند انواع مختلفی از درمان ها را به شما توصیه کند. در صورتی که شدت تنگی کانال نخاعی به قدری باشد که به نخاع یا عصب های موجود در قسمت پایینی ستون فقرات آسیب بزند، معمولاً برای درمان عارضه از جراحی استفاده می شود. 

درمان هایی که عموماً پزشکان به بیماران خود توصیه می کنند عبارتند از:

تزریق استروئیدها

تزریق استروئید اپیدورال معمولاً برای تسکین دراز مدت درد انجام می شود. این نوع تزریق شامل یک استروئید ضدالتهاب و گاهی اوقات یک بی حس کننده موضعی است که نتیجه آن، بسته به شرایط فیزیکی بیمار و مشکلات زمینه ای او، می تواند تا ماه ها دوام داشته باشد.

برداشتن فشار به روش  غیرجراحی

در برخی مواردِ فتق دیسک و سرخوردگی مهره به جلو و همچنین موارد خفیف تر تنگی کانال نخاعی می توان با استفاده از روش  غیرجراحی برداشتن فشار، درد ناشی از تنگی کانال نخاعی را به طور مؤثری کاهش داد. برای این کار ستون فقرات به آرامی کشیده می شود تا فشار وارده بر دیسک و عصب های مجاور آن کم شده و این ساختارها به مرور زمان بهبود پیدا کنند.

دارو

از آنجایی که در حال حاضر تنگی کانال نخاعی غیرقابل درمان است، پزشکان معمولاً داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و اپیوئیدها را بسته به شرایط بیمار تجویز می کنند. گاهی اوقات برای مدیریت مشکلات سلامت روان ناشی از دردهای مزمن، داروهای ضدافسردگی هم تجویز می شود.

فیزیوتراپی

کاهش فعالیت های فیزیکی واکنشی طبیعی به کمردرد است، چراکه فکر می کنید فعالیت فیزیکی ممکن است علائمتان را بدتر کند. اما یک فیزیوتراپیست می تواند تمریناتی را به شما آموزش بدهد که انجام آن ها عضلات کمرتان را تقویت کرده و با افزایش انعطاف پذیری تان، عملاً درد شما را کاهش می دهد.

اصلاح حالت بدنی (پاسچر)

یادگیری نحوه صحیح نشستن و ایستادن به کاهش دردتان کمک می کند. فیزیوتراپیست، علاوه بر آموزش تمرینات قدرتی، به شما نشان می دهد که چطور می توانید فقط با قرار دادن بدن در حالت های صحیح از ستون فقراتتان مراقبت کنید.

تغییرات دائمی در سبک زندگی

وزن هم می تواند در شدت درد نقش داشته باشد و به همین خاطر، پزشکان معمولاً ورزش، کاهش وزن و مواردی از این قبیل را برای کاهش فشار وارده بر ستون فقرات تجویز می کنند.

تزریق به مفاصل فاست

تزریق مفصل فاست شبیه به تزریقات استروئید اپیدورال است، چراکه در این نوع تزریق هم از یک کورتیکواستروئید و یک بی حس کننده استفاده می شود. البته، این تزریقات، بسته به محل فشردگی عصب، در بخش متفاوتی از ستون فقرات تزریق می شوند.

حذف با بسامد رادیویی

پزشک شما، همچنین ممکن است حذف با بسامد رادیویی را توصیه کند که عبارت است از حذف یا سوزاندن بخشی از عصب. در این پروسه، با برداشتن کامل عصب، از رسیدن سیگنال درد به مغز جلوگیری می شود. تسکین درد به این روش، به طور متوسط یک سال دوام دارد.

وضعیت صحیح خوابیدن برای مبتلایان به تنگی کانال نخاعی

مبتلایان به این عارضه بهتر است به پهلو و با زانوهای خمیده (یعنی در وضعیت جنینی) بخوابند. این کار به کاهش فشار وارده بر ریشه عصب کمک می کند.

• به پهلو بخوابید و بین زانوهایتان یک بالش قرار بدهید. با این کار مفاصل ران، لگن و ستون فقرات در یک راستا قرار می گیرند.
• به پشت دراز بکشید و آرام به یک پهلو بغلتید
• بین پاهایتان یک بالش قرار بدهید
• اگر زمانی که در این وضعیت قرار دارید بین پهلویتان و تشک فاصله ای وجود دارد، می توانید برای اینکه پهلویتان تکیه گاه بهتری داشته باشد یک بالش کوچک زیر آن قرار بدهید
• به تناوب به هر دو پهلو بخوابید
• در وضعیت جنینی بخوابید اما بدنتان را زیاد جمع نکنید. این وضعیت خوابیدن می تواند باعث تسکین درد مبتلایان به فتق دیسک شود.
• به پشت بخوابید و به آرامی به یک پهلو بغلتید
• زانوها را به طرف قفسه سینه تان ببرید
• به آرامی بالا تنه را به طرف زانوهایتان خم کنید
• گهگاه پهلو را عوض کنید و به پهلو دیگر بخوابید

خوابیدن در یک صندلی راحتی یا تخت قابل تنظیمی که اجازه بدهد سر و زانوهایتان بالا بماند هم می تواند باعث کاهش فشار بر عصب ها شود.