چه علائمی به پزشکان در تشخیص بیماری های قلبی کودکان کمک می کند؟

در اکثر موارد، وجود این علائم صرفا به معنای این نیست که کودک به مشکل قلبی مبتلاست. برای مثال، برخی از کودکان ذاتا بیشتر از بقیه عرق میکنند، بسیاری از کودکان هم هنگام خواب عرق می کنند. تپش قلب کودک ممکن است ناشی از کافئین باشد. سرگیجه داشتن هم ممکن است نشان از این داشته باشد که کودک شما به اندازه کافی مایعات مصرف نمی کند. 

با این حال، اگر کودک شما هریک از این علائم را داشت، حتما باید این علائم را به پزشک اطفال یا پزشک عمومی اطلاع دهید. این پزشک ضربان قلب فرزند شما را چک میکند و با انجام یک معاینه ی کامل تصمیم می گیرد که آیا ارجاع به متخصص قلب کودکان نیاز است یا خیر.

انواع بیماری قلبی کودکان چیست؟

بیماری های قلبی کودکان معمولاً به دو دسته تقسیم می شوند: بیماری یا نقص قلبی مادرزادی که از بدو تولد وجود دارند و بیماری قلبی اکتسابی، که کودک در حین رشد به آن مبتلا می شود.

نقص مادرزادی قلب چیست؟

نقص مادرزادی قلب، عارضه ای است که ۱ نفر از هر ۱۰۰ نوزاد، به دلیل عدم رشد صحیح قلب یا رگ های خونی اطراف قلب به آن دچار می شوند. این نقایص ممکن است خفیف یا حاد باشند و در عملکرد و توانایی کارکرد قلب اختلال ایجاد کنند. از زمانی که گوشی پزشکی اختراع  شده، تشخیص بیماری های قلبی کودکان جزو اولویت های اصلی جامعه ی پزشکی بوده است. امروزه، متخصصان قلب کودکان از روش های پیشرفته تر و پیچیده تر برای تشخیص انواع بیماری های قلبی کودکان از جمله تشخص پیش از تولد هرگونه نقص مادرزادی قلب و ناهنجاری ریتم قلبی در کودکان استفاده میکنند.

ممکن است شنیده باشید که برخی پزشکان از عبارت “نقایص مادرزادی قلب” در اشاره به بیماری مادرزادی قلب استفاده می کنند، اما بهتر است بدانید که عبارت “نقص مادرزادی قلب” اصطلاح دقیق تری است. اگرچه هر دوی این عبارت ها به یک مفهوم اشاره دارند.

نقص سپتوم دهلیزی چیست؟

نقص سپتوم دهلیزی یا نقص دیواره بین دهلیزی، به معنای وجود سوراخ یا نقصی در دیواره (سپتوم) بین دو حفره فوقانی قلب (دهلیز) است. این بیماری از بدو تولد نوزاد وجود دارد (مادرزادی است). در برخی موارد اگر این سوراخ یا نقص کوچک باشد، ممکن است خودبخود برطرف شود و هیچگونه مشکلی ایجاد نکند. این بدان معناست که برخی از نقایص کوچک سپتوم دهلیزی در دوران نوزادی یا اوایل کودکی بسته می شوند.

این سوراخ قلب، موجب میشود تا میزان خونی که به ریه ها جریان دارد افزایش پیدا کند. سوراخ و نقص بزرگ سپتوم دهلیزی در طولانی مدت میتواند به قلب و ریه های کودک آسیب برساند.

علائم این عارضه نیز شامل تنگی نفس، احساس خستگی، تورم پاها، تپش قلب و سوفل قلب یا صدای اضافی قلب میباشد.

بیماری قلبی اکتسابی

بیماری اکتسابی قلب اغلب بزرگسالان را درگیر میکند اما کودکان و نوجوانان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. بیماری روماتیسم قلبی در کودکان و بزرگسالان، جزو شایع ترین نوع بیماری های اکتسابی قلبی است.

بیماری روماتیسم قلبی چیست؟

«بیماری روماتیسم قلبیآسیب دائمی ناشی از تب روماتیسمی به یک یا چند دریچه قلب است» و یکی از جدی ترین عوارض جانبی تب روماتیسم است، تب روماتیسمی یک بیماری التهابی ناشی از عفونت باکتریایی است که با گلو درد شروع میشود و باکتری بنام استرپتوکوک مسئول ایجاد این بیماری است. سیستم ایمنی بدن کودک میتواند آنتی بادی هایی را برای مبارزه با عفونت استرپتوکوکی تولید کند، اما در برخی موارد، این آنتی بادی ها ممکن است به دریچه های قلب آسیب برسانند و منجر به ابتلای کودک به بیماری روماتیسم قلبی شوند. علائم غیر قلبی بیماری تب روماتیسمی عبارتند از: درد و تورم مفاصل، بثورات پوستی در روی بدن یا دست ها، برجستگی های پوستی روی مچ دست و آرنج یا زانو. خوشبختانه، امروزه به دلیل وجود داروهایی که باکتری استرپتوکوک را مهار میکنند، ابتلا به بیماری روماتیسم قلبی بسیار به ندرت رخ میدهد.

سایر علائم مشکلات قلبی در کودکان

علائم بیماری های قلبی در کودکان بر اساس شرایط، سن کودک و اینکه آیا این بیماری یا مشکل قلبی مادرزادی بوده یا اکتسابی، متفاوت است.

مشکلات قلبی در نوزادان

علائم مشکلات قلبی بالقوه در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در افزایش وزن
• تغییر رنگ لب ها، زبان یا ناخن به رنگ مایل به آبی
• مشکل در تغذیه
• تنفس سریع یا تنگی نفس، اختلال در تنفس حتی در هنگام استراحت
• احساس خستگی به هنگام غذا خوردن
• عرق کردن به هنگام تغذیه

اگر متوجه شدید که کودک شما هریک از علائم بالا را دارد، فورا با پزشک تماس بگیرید.

مشکلات قلبی در کودکان خردسال

در کودکان خردسال به دنبال موارد زیر باشید:

• از حال رفتن در حین ورزش یا فعالیت بدنی
• تپش قلب – نامنظم بودن ضربان قلب
• تنگی نفس هنگام بازی کردن یا انجام فعالیت
• درد قفسه سینه

مشکلات قلبی در نوجوانان

علائم بیماری قلبی در نوجوانان نیز مشابه علائمی است که در کودکان بروز میکند. معمولا نوجوانانی که در برنامه های ورزشی شرکت میکنند، تحت نظر پزشک خواهند بود که این امر با انجام معاینات مکرر و پرسش برخی سوالات منجر به تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی میشود. با این حال، اگر نوجوان ورزشکار شما از درد قفسه ی سینه یا سایر علائم بیماری قلبی در حین انجام فعالیت های جسمانی شکایت دارد، حتما مراجعه به یک متخصص را در نظر بگیرید.

سایر علائم مشکلات قلبی

صرف نظر از سن و سال کودک، مشکلات تنفسی مداوم جزو علائم اصلی بیماری قلبی است که اغلب نادیده گرفته میشود. اگر کودک شما بطور مداوم مشکلات تنفسی دارد یا اینکه تشخیص داده شود که به بیماری تنفسی مبتلاست و این بیماری تنفسی به درمان پاسخ نمیدهد، باید حتما به متخصص قلب مراجعه شود.

اگر احساس میکنید که کودک شما زمینه ی ابتلا به بیماری قلبی را دارد، حتما این موضوع را با پزشک اطفال در میان بگذارید. از پزشک متخصص اطفال بخواهید تا فرزند شما را بطور کامل معاینه کند و اقدام بعدی مورد نیاز را مشخص کند. در صورت وجود مشکل، اقدامات بعدی که متخصص اطفال تعیین میکند می تواند شامل آزمایش های غربالگری، چند تغییر در سبک زندگی یا ارجاع به متخصص قلب کودکان باشد. 

هدف از این اقدامات نه تنها شناسایی و تشخیص مشکل است، بلکه به بهبود سلامتی کودک نیز منجر میشود تا بتواند زندگی سالم و فعالی داشته باشد.

سوالاتی که باید از متخصص قلب کودکان بپرسید؟

تشخیص ابتلای کودک به بیماری های قلبی ممکن است دشوار باشد اما، میتوانید از این سوالات به عنوان راهنما برای گفتگو با متخصص قلب کودک خود استفاده کنید:

• این بیماری تا چه حدی بر فرزند من و توانایی او در دویدن، بازی کردن و سایر فعالیت های بچگانه ی او تأثیر می گذارد؟
• چه روش درمانی را توصیه می کنید؟
• آیا این نوع درمان خطراتی هم دارد؟
• ما به عنوان والدین کودک چه کاری می توانیم برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری انجام دهیم؟

علیرغم اینکه تصور داشتن فرزندی با مشکلات قلبی، بسیار ترسناک است، اما امروزه به لطف پیشرفت های پزشکی مدرن، بسیاری از این مشکلات کودکان قابل حل هستند و در پی آن، کودکان مبتلا به بیماری های قلبی نیز میتوانند سالم بزرگ شوند و زندگی نورمالی داشته باشند.