گروه صنایع لبنی آرام و کم‌ریسک

گروه محصولات لبنی یکی از گروه‌هایی است که به دلیل مصرفی بودن کالا و همچنین دستوری بودن نرخ مواد اولیه و محصول نهایی در داخل کشور در طول سال‌های گذشته از حاشیه سود نسبتا ثابتی برخوردار بوده، لذا به‌عنوان یکی از کم ریسک‌ترین گروه‌ها در بازار سرمایه محسوب می‌شود. در این گروه شرکت‌هایی نظیر پاک، کالبر، پگاه خراسان، پگاه آذربایجان غربی و پگاه اصفهان فعالیت دارند.

با بررسی کلی شرکت‌ها در این گروه می‌توان به مشکل فروش شدید در این گروه پی برد. برطبق آمار‌های اعلام شده شرکت‌های تولید‌کننده محصولات لبنی در کشور تنها با حدود 50 درصد از ظرفیت اسمی خود مشغول فعالیت هستند. بسیاری از کارشناسان این موضوع را ناشی از رکود اقتصادی شدید (باوجود مصرفی بودن کالا) می‌دانند. هرچند ورود شرکت‌های جدید (مانند تولید دوغ توسط شرکت زمزم) و افزایش ظرفیت کارخانه‌های موجود (نظیر شرکت بزرگ کاله) نیز وقوع این امر نقش موثری داشته است. مهم‌ترین نقطه امیدی که شرکت‌های لبنی در سال جاری به آن چشم دوخته‌اند، درخواست افزایش نرخ به دولت است که تا زمان نگارش این گزارش به تصویب نرسیده است. با توجه به سیاست‌های ضد تورمی دولت به نظر نمی‌رسد حتی در صورت تصویب این افزایش نرخ، میزان آن چشمگیر باشد. نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که در صورت موافقت با افزایش نرخ محصولات لبنی بی‌شک قیمت شیر خام (که به‌عنوان مواد اولیه از دامداران خریداری می‌شود) نیز افزایش خواهد یافت. لذا افزایش سودآوری از این محل برای شرکت‌های لبنی بسیار بعید به نظر می‌رسد.

با توجه به موارد یاد شده در بند‌های فوق و با توجه به رقابتی بودن این صنعت در داخل کشور، شرکت‌هایی در آن توانایی کسب سود بالاتر از متوسط صنعت را دارند که با توجه به سلایق جامعه دست به نوآوری زده و محصولات متنوع‌تری تولید کرده و همچنین از ظرفیت بازارهای صادراتی به نحو مطلوب استفاده کنند.

در زمینه نوآوری و تنوع بخشی محصول در سال‌های گذشته اقدامات زیادی در این شرکت‌ها انجام شده است. تولید بستنی در شرکت پاک، آبمیوه در پگاه آذربایجان غربی و کالبر و نیز شیر خشک در شرکت پگاه خراسان را می‌توان نمونه‌هایی از این تنوع بخشی یاد کرد. تولید این محصولات می‌تواند ارزش افزوده بیشتری برای شرکت ایجاد کند. همچنین تنوع بخشی در محصولات قدیمی مانند تولید محصولات لبنی با طعم‌های جدید و بسته‌بندی‌های متفاوت نیز از راهکارهایی است که شرکت‌ها در سال‌های اخیر به آن توجه بسیاری داشته‌اند.

در عرصه صادرات برای شرکت‌های لبنی دو نکته بسیار حائز اهمیت است. نخست بازار‌های هدف صادرات این محصولات است. فرهنگ، آداب و رسوم و ذائقه مردم در کشور‌های مختلف متفاوت است. در سال‌های اخیر کشورهای هدف صادرات در این صنعت افغانستان، پاکستان، سوریه و کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است. هر چند بخش عمده آن به کشور عراق بوده است. دومین موضوع موثر در این خصوص ترکیب محصولات صادراتی است. با توجه به فساد پذیری سریع برخی از محصولات لبنی نظیر شیر و ماست و همچنین هزینه حمل بالاتر این محصولات نسبت به محصولاتی نظیر پنیر، صادرات آنها سودآوری بسیار کمتری را نصیب شرکت می‌کند. با توجه به این موضوع شرکت پگاه اصفهان بر آن است در سال جاری بیش از 50درصد از درآمد فروش خود را از طریق صادرات به دست آورد.

در هفته‌های اخیر و پس از تحریم روسیه توسط اتحادیه اروپا خبر‌هایی از تصمیم این کشور مبنی بر واردات برخی از فرآورده‌ها نظیر لبنیات از ایران منتشر شد. در این راستا از برخی از شرکت‌های لبنی در ایران بازدید‌هایی صورت گرفته و مجوز واردات محصولات لبنی از ایران به تایید موسسه استاندارد روسیه رسیده است. با توجه به ظرفیت بسیار بالای بازار روسیه به نظر می‌رسد تحقق این موضوع می‌تواند جهش بسیار قابل توجهی در گروه محصولات لبنی (به‌ویژه شرکت‌های فعال در نیمه شمالی کشور) به وجود آورد.

گذشته از مطالب فوق، ظرفیت بزرگ دیگری که در اختیار شرکت‌های لبنی قرار دارد توزیع شیر در مدارس است.بررسی‌های اجمالی نشان می‌دهد شرکت‌هایی که در سال گذشته طرف قرارداد آموزش و پرورش در تامین شیر مدارس بوده‌اند با مشکل فروش بسیار کمتری مواجه بوده و درصد بالاتری از ظرفیت اسمی خود را پوشش داده‌اند. در مجموع سرمایه‌گذاری در این صنعت به دلیل ریسک پایین توصیه می‌شود، اما در انتخاب شرکت باید به نکات بسیار‌ریزی توجه شود که نکات اشاره شده در این گزارش مهم‌ترین آنها است.

* کارشناس بازار سرمایه