کسب وکار چهارشنبه آخر سال

قــاشق‌زنی، فــالگیری، بلاگــردانی، بخت‌گشایی و. . . اینها همه از رسوم قدیمی شب‌های چهارشنبه آخر سال (چهارشنبه‌سوری) است كه امروز شاید عناوینی ناآشنا برای مردم، جوانان و نوجوانان این روزگار باشد. رسومی كه در عین سادگی، مهربانی‌ها و خلوص، جشن‌های چهارشنبه آخر هر سال را جاودانه و به یاد ماندنی می‌كردند. اگر از پدران و مادران و خلاصه همه آنها كه سن و سالی گذرانده‌اند درباره نوروز و آداب و رسوم و حال و هوای جشن‌های مربوط به آن بپـــــرســی، خاطراتی زیبا می‌شنوی. و چه دلنشین می‌شود تصور جشن‌های بی‌آلایش، مهربانانه و به‌یادماندنی كه روزگاری نه‌چندان دور ردپای اصالت و شور و حال را بر جای‌جای این سرزمین می‌گستراند.

و آن عاشق نوروزخوانی كه در گوشه وكنار شهر و در كوچه پس‌كوچه‌ها، آوازخوانی و نوروزخوانی می‌كرد و خبر از ورود و حضور نه‌چندان دور سال نو می‌داد. شكستن كوزه‌ها و قاشق‌زنی دختران دم‌بخت این سرزمین روزگاری دوای درد گره‌ها و بخت بسته‌‌شان بود و چه زیبا بود حافظ‌خوانی و ترانه‌سرایی و داستان‌خوانی‌های روح‌انگیز بزرگان خانواده‌ها. و چه كمرنگند بوته‌های خاطره‌انگیز و بی‌آلایش آتش كه روزی تحویل زردی و كسالت به آتش سوزان و بازپس‌گیری سرخی و طراوت آتش را ارزانی‌مان می‌داشتند. . . و امروز شاید حلقه گمشده چهارشنبه و جشن آخر سال، مهربانی و مهرورزی و جاودانگی و رفع بلا باشد.

این چهارشنبه، آن چهارشنبه نمی‌شود

وقتی به آمار ثبت شده مجروحان و كشته‌شدگان جشن! چهارشنبه‌سوری در سال گذشته نگاهی می‌اندازیم، تنها یك جمله در ذهنمان تداعی می‌شود؛ اینكه ‌ای كاش هنوز هم دیروز بود. . . سه‌كشته و 716 مجروح و مصدوم، ماحصل به اصطلاح جشن‌های امروزی چهارشنبه آخر سال در استان‌های مختلف در سال گذشته بوده است. سوختگی، آسیب‌دیدگی چشـم، خـــراشیــدگی، بریدگی، قطع عضو و مرگ. و شاید تنها بخشی از این آمار حاصل ندانم‌كاری‌های عده‌ای سودجو و شاید نوجوانان و جوانان ساده‌انگاری است كه در پی لذتی زودگذر، جز آشفتگی و ملال و هیجان كاذب چیزی عاید خود و دیگران نمی‌كنند.

مبارزه با تولید و توزیع و استفاده از مواد آتش‌زا، شعاری است كه هر ساله قبل و به‌ویژه بعد از مراسم شب چهارشنبه آخر سال توسط مسئولان قضایی و انتظامی كشورمان سر داده می‌شود. هرچند نمی‌توان از زحمات نیروهای انتظامی و قضایی در كنترل، پیشگیری و پیگیری قاچاق این‌گونه اقلام مجرمانه گذر كرد اما آنچه در این سال‌ها به‌شدت به چشم می‌خورد خسران جمله علاج واقعه قبل از وقوع است. آمار مصدومیت صدها نفر از هموطنان‌مان در اقصی‌نقاط كشور حكایت از فاجعه بی‌مدیریتی جشن‌های چهارشنبه‌سوری در سال‌های اخیر دارد.

آمار سیاه و دوست نداشتنی

مصدومیت 10نفر در بوشهر، 99 نفر در البرز، 40 نفر در كرمانشاه، 42 نفر در اردبیل، 51 نفر در لرستان، 74 نفر در زنجان و ده‌ها نفر در تهران، آتش‌سوزی سه باب منزل مسكونی و دو خودرو در اندیمشك و اهواز و سوختگی شدید كودك 10ساله كردستانی و مرگ دو نفر در آذربایجان‌شرقی تنها گوشه‌ای از آمار ثبت شده فجایع جشن چهارشنبه آخر سال گذشته است. آمار فوق علاوه بر لزوم فرهنگ‌سازی و نگاه آسیب‌شناسانه به مقوله جشن‌ها كه امروزه در جشن‌های آخر سال خلاصه نمی‌شود، موید این سوال است كه این حجم مواد آتش‌زای غیرمجاز، كپسول‌ها و ترقه‌های وارداتی و. . . چگونه و از چه مبادی و با چه توجیهی وارد شهرهای مرزی كشورمان می‌شود؟

جایی كه مرتضی ممیـــزی، مدیــركــل تعزیرات حكومتی استان زنجان از كشف و ضبط 4میلیون عدد انواع مواد محترقه خارجی خبر می‌دهد و تایید می‌كند این محموله‌ها به دلیل نداشتن استاندارد و تاییدیه از سوی سازمان‌های مربوط، در صورت استفاده، صدمات جانی و مالی غیرقابل جبرانی به همراه خواهد داشت و از برخورد قاطع با عاملان قاچاق و همچنین واحدهای صنعتی كه اقدام به خریدوفروش این دست از كالاهای خطرساز می‌كنند و از افزایش صددرصدی قاچاق مواد محترقه در استان زنجان خبر می‌دهد و بر رسیدگی خارج از نوبت به پرونده‌های مربوط به قاچاق تاكید می‌كند.

و در جایی دیگر، رضا میرزایی، دبیر كمیسیون مبارزه با قاچاق كالا و ارز استان كردستان از برخورد با عناصر فرصت‌طلب واردكننده مواد محترقه غیراستاندارد كه با ایجاد لطمات روحی و جسمی فراوان، فضای جامعه را متشنج كرده‌اند، خبر می‌دهد.
هرچند اینها تنها بخشی از صحبت‌های مسئولان قضایی و امنیتی در پایان هر سال است اما آیا برخورد سلبی با عده‌ای سودجو كه در نهایت در رده دسته چندمی فروشندگان این مواد غیرمجاز و غیراستاندارد هستند می‌تواند منجر به ریشه‌كنی این معضل خانمان‌سوز شود؟ و آیا تاكید و حمایتی بر لزوم بومی‌سازی و استفاده از محصولات داخلی و تولیدكنندگان داخلی صورت می‌گیرد؟

آمار حوادث را كاهش داده‌ایم

كاش با استفاده از تولیدات استاندارد محصول داخل بتوانیم آمار حوادث و اتفاقات غیرمترقبه جشن‌ها را كاهش دهیم تا هر سال عده‌ای قربانی و عده‌ای غمگین و عزادار نشوند. این را مهندس یدالله نورایی، رییس دفتر نمایندگی تهران و مسئول بازرسی كل شركت نارگستر اصفهان به خبرنگار «فرصت‌امروز» می‌گوید. وی با اشاره به فعالیت بالغ بر 2 قرن شركت نارگستر اصفهان در تولید باروت معادن و انواع مواد شیمیایی، از فعالیت چندین ساله این شركت در زمینه تولید مواد آتش‌زا در قبل و بعد از انقلاب خبر می‌دهد.

نورایی فعالیت جدی و وظیفه شركت نارگستر برای تولید اقلام نورافشانی سطح‌بلند، پیرو مصوبه شورای امنیت كشور در سال 86 برای برگزاری و پوشش جشن‌ها و اعیاد 22بهمن، عید قربان، عید غدیر، نیمه شعبان و مراسم چهارشنبه‌سوری آخر سال را یادآور می‌شود و بر پوشش 31 استان، 300 شهر و همه روستاهای كشور به‌طور كامل در اعیاد، جشن‌ها و مناسبت‌ها صحه می‌گذارد. مسئول بازرسی كل شركت نارگستر با انتقاد از ورود گسترده محصولات قاچاق و غیراستاندارد به كشور و خطر بسیار زیادی كه این اقلام برای جان و مال مردم و به‌ویژه قشر جوان دارد، محصولات این شركت ایرانی را عاری از ایجاد هرگونه خسارت، سانحه و آتش‌سوزی و رعب و وحشت برای شهروندان می‌داند.

چین و ترکیه؛ بلای جان ایرانیان

وی دو كشور چین و تركیه را مهم‌ترین كشورهای صادركننده مواد محترقه غیراستاندارد به کشور كه به‌راحتی و با قیمت‌های بسیار نازل در اختیار جوانان و كودكان قرار می‌گیرد، می‌داند و با انتقاد از عدم نظارت كافی بر مبادی ورودی كشور، این ضایعه را مربوط به فرصت‌طلبی و استفاده عده‌ای سودجو می‌داند كه علاوه بر بازی با جان و مال مردم، زمینه خروج ارز و افزایش دامنه قاچاق را فراهم می‌كنند. نورایی با تاكید بر توانایی شركت نارگستر و قول مساعد این شركت به مسئولان وزارت دفاع و سازمان‌های امنیتی كشور برای فراهم كردن تمام اقلام مورد نیاز جشن‌ها در صورت حمایت ارگان‌های دولتی، محصولات این شركت را كاملا استاندارد و دارای مجوز وزارت دفاع و نیروهای مسلح می‌داند و از وجود نمایندگی‌های مختلف در سطح كشور و مشتری‌های پر و پاقرص محصولات شركت خبر می‌دهد.

لزوم برخورد با سرمنشاء قاچاق

رییس دفتر نمایندگی استان تهران با اشاره و تاكید بر زحمات نیروی انتظامی و سازمان‌های امنیتی كشور برای جلوگیری از قاچاق این‌گونه مواد و رسیدگی، پیگیری و كشف و ضبط محموله‌های بزرگ قاچاق بر لزوم برخورد قاطع‌تر با سركردگان و سرمنشاء پدیده قاچاق این‌گونه مواد تاكید می‌كند و دلیل حساسیت این موضوع را به خطر افتادن جان بسیاری از هموطنان و در واقع مسئله‌ای امنیتی می‌داند.

ارزان اما غیراستاندارد

وی با اشاره به وجود كالاهای فراوان چینی در كشور، این محصولات را ارزان اما فاقد كیفیت و استانداردهای لازم می‌داند و با اشاره به نحوه قاچاق این مواد به كشور توسط لنج و كشتی‌های باری و همچنین تغییرات آب‌وهوایی مسیر و تاثیر آن بر این مواد كه پایه باروت دارند، آنها را اغلب بی‌كیفیت و علاوه بر نداشتن فاكتورهای استاندارد، بسیار خطرناك می‌داند. نورایی با تاكید بر عدم خریداری محصولات از دستفروشان و حتی سایت‌های اینترنتی كه بعضا با نام نارگستر اقدام به فروش كالاهای خود می‌كنند، این محصولات را در بیشتر موارد فاقد كیفیت و استاندارد موجه و خارج از نظارت این شركت می‌داند و بر تهیه این اقلام از سایت معتبر این شركت و بهتر از آن ارتباط با نمایندگی‌های شهرهای مختلف تاكید می‌كند.

عدم حمایت مراجع تبلیغاتی

گله‌مندی و ناخرسندی از سازمان‌هایی مانند صداوسیما به دلیل عدم پوشش مناسب تبلیغات این شركت به دلایل مختلف، پاسخ مهندس نورایی به سوال خبرنگار «فرصت امروز» است مبنی بر اینكه چرا در امور تبلیغات و همه‌گیرسازی و داخلی كردن محصولات فعالیت چشمگیری ندارید. وی با اشاره به استفاده امروز مردم و به‌ویژه قشر جوان از این‌گونه مواد در سطح شهر بر لزوم بومی‌سازی و حمایت از این محصولات در داخل تاكید می‌كند تا به این ترتیب علاوه بر مبارزه با پدیده قاچاق، شرایط استفاده از محصول استاندارد و عاری از هرگونه خطری فراهم شود. نگاهی به محصولات چینی در قیاس با محصولات داخل تفاوت بین میزان قیمت و استاندارد بودن و بی‌خطر بودن این محصولات را تا حدودی نشان می‌دهد.

***

مرز‌ها؛ دروازه ورود اجناس محترقه

مرز‌های زمینی از جانب ترکیه و مرزهای آبی مهم‌ترین مسیرهای ورود مواد غیرمجاز و خطرزای محترقه است. به‌طوری که یکی از فعالان در بازار جنوب بی‌آنکه بخواهد نامی از او برده شود به «فرصت امروز» می‌گوید: در یکی دو ماه پایانی سال بار بسیاری از لنج‌های دریایی که مقصد سفرشان دوبی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس است، مواد محترقه است. این مواد به‌صورت کاملا غیرقانونی و قاچاق وارد کشور می‌شود. به این صورت که این لنج‌ها و کشتی‌ها بار خود را در میانه راه به قایق‌هایی تحویل می‌دهند تا آنها مواد منفجره و محترقه را به خشکی برسانند. بعد از ذخیره‌سازی این بارها در انبارهای شهرهای ساحلی، با استفاده از ارتباطاتی که در این میان وجود دارد، بارها با کامیون و سایر وسایل نقلیه به سمت شهرهای مرکزی و شمالی ایرانی حمل می‌شود.

نیروی انتظامی در این میان همه ساله کامیون‌ها و خاورهای زیادی را بابت این امر توقیف می‌کند و جریمه‌های سنگینی هم برای‌شان در نظر می‌گیرد اما آنچه همه ساله شاهد آن هستیم، وفور این اجناس غیراستاندارد و مرگ‌زا در بازار سراسر کشور است که به نظر می‌رسد سود چندده میلیونی را نصیب فعالان این بازار می‌کند.

و نکته آخر همان سوال‌های بی‌پاسخ است

حال سوالی كه مطرح می‌شود این است كه با توجه به افزایش ورود این مواد به كشور و با توجه به آمارهای ارائه شده و خطرات جانی بسیاری كه برای شهروندان در كمین است، كدام سازمان یا نهاد، متولی برخورد و نظارت بر ورود اقلام قاچاق به‌ویژه از این دست در این حجم گسترده و غیرقابل انکار به كشور است؟ و باید پرسید مسئولان دولتی در اداره گمرك، ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز، نیروی انتظامی و دیگر دوایر نظامی و انتظامی چگونه خروج بالای ارز و ورود این حجم عظیم مواد خانمانسوز را به كشور ـ كه سالانه باعث سوختگی، قطع عضو، سقط جنین و ضایعات ماندگاری بر پیكره شهروندان می‌شود ـ توجیه می‌كنند. آیا لزوم فرهنگ‌سازی و ایجاد شرایط تفریحی و احداث اماكن مناسب برای برگزاری مراسم مربوط به این جشن‌ها از جانب مسئولان ذی‌ربط جدی گرفته می‌شود؟

لزوم پرداختن به فرهنگ‌سازی جشن‌های اینچنینی مقوله مفصلی است كه در این مقال نمی‌گنجد هرچند به واسطه كم‌كاری‌های فرهنگی، نوجوانان و جوانان امروز جامعه ما حس همذات‌پنداری با پدیده‌های شیرین جشن‌های چهارشنبه آخر سال همچون قاشق‌زنی و فالگیری و پریدن از روی آتش را نداشته باشند اما آیا نمی‌شود شرایطی را فراهم آورد كه به جای سوزاندن زردی‌ها و غصه‌های آخر سال در آتش، جوانان و كودكانمان را در آتش سهل‌انگاری‌ها نبینیم؟