در سالهای اخیر، با پیشرفت فناوری اطلاعات و متولد شدن دنیای جهانی اینترنت، نوعی تجارت طراحی شد که به تجارت الکترونیک معروف است؛ تجارتی پر سود که حالا به همه مردم دنیا و به صورت محدود به همه مردم یک کشور این امکان را میدهد تا بدون صرف وقت و هزینه برای رفتن و گشتن در بازارها، به راحتی خرید کنند و خرید خود را مقابل در منازل تحویل بگیرند.
در واقع میتوان گفت، تجارت الکترونیک انجام همه فعالیتهای تجاری با استفاده از شبکههای ارتباطی رایانهای، بهویژه اینترنت است؛ تجارتی که به نوعی به تجارت بدون کاغذ معروف است.
بهوسیله تجارت الکترونیک، تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حملو نقل کالاها با زحمت کمتر و تبادلات بانک با شتاب بیشتر انجام میگیرد. شرکتها برای ارتباط با یکدیگر، محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر سادهتر و سریعتر صورت میگیرد.
ارتباط فروشندگان با مشتریان میتواند به صورت یک به یک با هر مشتری باشد، البته با هزینه نه چندان زیاد و صرف وقت بسیار کم.
البته كارآفرینی از طریق تجارت الكترونیك به این موارد خلاصه نمیشود و موارد بسیاری در زمینه كارآفرینی در شیوههای جذب مشتریان اینترنتی، بازاریابی اینترنتی، همكاریها و شبكههای مجازی، واقعیت مجازی، آموزش و كار از راه دور همه و همه گستردگی كارآفرینی در عصر اطلاعات و در زمینه تجارت الكترونیك را نشان میدهد.
كارآفرینی از طریق تجارت الكترونیك میتواند وضع تازهای به وجود آورد كه در آن تولیدكنندگان، فروشندگان و مشتریان و تقریبا همه عوامل دستاندركار یك چرخه اقتصادی قادرند در یك فضای مجازی مشترك با یكدیگر در ارتباط باشند و به تبادل اطلاعات، خدمات، محصولات و پول بپردازند.
اینترنت در قالب تجارت الكترونیك تئوریها و نظریات جدیدی را طرح كرده كه یكی از آنها اشتغال پیوسته است.
در این نوع اشتغال فرد شاغل، كار خود را با استفاده از امكانات رایانهای انجام میدهد و حاصل كار را از طریق اینترنت در اختیار كارفرما یا مشتریان قرار میدهد.
جالب آنكه دریافت دستمزد یا پرداخت مبلغ نیز با استفاده از اینترنت و از طریق مجاری اعتباری اینترنتی مثل حسابهای اینترنتی و كارتهای اعتباری صورت میگیرد. مجموعه این فعالیتها و معاملات میتواند در قالب تجارت الكترونیك از سوی كارآفرین بسترسازی شود تا زمینه اشتغال و تولید به وجود آید و كسب وكارهای كوچك اینترنتی انجام بگیرد.
چگونه و با چقدر هزینه میتوان وبسایت داشت؟
راهاندازی یک سایت اینترنتی هزینههای مختلفی دارد، از این هزینهها میتوان به هزینه دامنه، هاست، طراحی سایت، پشتیبانی فنی و پشتیبانی کاربران اشاره کرد. برخی از این هزینهها سالانه و برخی دیگر مقطعی هستند.
در واقع میتوان گفت، هر چه میزان بازدید سایت شما افزایش پیدا کند، هزینههایی از قبیل پشتیبانی کاربران و هاست نیز افزایش پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر، باید این نکته در نظر گرفته شود تا زمانی که سایت پربازدید نباشد و مشهور نشده باشد، هیچ شرکتی حاضر نخواهد شد به آن هزینهای بابت تبلیغات پرداخت کند.
بنابراین اگر مدل مناسب درآمدزایی و خلاقیت کاری در زمینه تجارت اینترنتی وجود نداشته باشد، همواره فاصلهای بین هزینهها و درآمدها وجود دارد که پر نخواهد شد و این یعنی شکست طرح کارآفرینانه.
برای گرفتن تبلیغات و کم کردن هزینهها در سایت باید بازدید آن افزایش یابد و به همین نسبت هزینهها نیز افزایش خواهد یافت و اگر ایده کار صحیح و حساب شده نباشد، طرح بازدهی خوبی نخواهد داشت.
در ایران، اکنون با هزینه کردن 2 تا 5 میلیون میتوان یک وبسایت ساده فروش اینترنتی طراحی و راهاندازی کرد که البته سالانه هزینههای جانبی خواهد داشت و نیرویی برای بازاریابی کالاها و تبلیغات نیز نیاز دارد.
در هر حال به دلیل پخته نبودن این نوع تجارت در کشور، اگر طراح سایت کمی خلاقیت و هوش به خرج دهد میتواند سرمایه 5 میلیونی خود را به زودی دهها برابر کند و وبسایت خود را توسعه دهد.
تجربه نشان داده که مدل درآمدزایی از طریق جذب تبلیغات در وب فقط زمانی موفق خواهد بود که براساس خواستهها و نیاز مخاطبان سایت طراحی شده باشد.
در واقع تبلیغات آزاردهنده و نامرتبط باعث خواهد شد که مخاطب سایت از دست برود و بنابراین شم اقتصادی و نیازسنجی درست در راهاندازی وبسایتهای تبلیغاتی بسیار مؤثر است.
تجارت الکترونیک در ایران
در ایران هر چند مدت زمانی است که بازار سایتهای خرید اینترنتی، سایتهای تخفیف کالا و سایتهای تبلیغاتی داغ شده است، اما با وجود افزایش حجم سایتهایی که در این زمینه فعالیت میکنند و دعوت کاربران به خرید اینترنتی، پیشرفتی در حوزه تجارت الکترونیکی کشور حاصل نشده است.
دلیل اثبات این ادعا هم جایگاه ایران در رتبهبندی جهانی در زمینه حجم تجارت الکترونیک است. این حوزه از تجارت برای ایرانیان ناشناخته مانده و هنوز میتوان از آن کارآفرینی و کسب درآمد کرد.
براساس آمار اعلام شده در سال 2010، ایران در تجارت الکترونیک در جایگاه 102 قرار داشته که این جایگاه در سال 92 شمسی به رتبه 100 رسیده است.
یکی دیگر از آمارهایی که در زمینه تجارت الکترونیک درکشور منتشر شده، مربوط به گزارش شرکت پست کشور است. براساس اظهارات مسئولان شرکت پست، این شرکت از سال 82 مطالعه در زمینه تجارت الکترونیکی را در دستور کار خود قرار داده و در سال 86 بعد از اجرای آزمایشی، خرید و فروش اینترنتی را آغاز کرده است.
در این مدت شرکت پست، 6میلیون و 200هزار سفارش خرید اینترنتی دریافت کرده و حجم تجارت الکترونیکی که به واسطه این شرکت انجام شده، به 67میلیارد تومان رسیده است. این شرکت در سال90 نزدیک به 2میلیون سفارش خرید کالا به ارزش 30میلیارد تومان دریافت کرده که در مقایسه با سال قبل از آن یعنی سال 89 از رشد نسبتا خوبی برخوردار بودهاست، چرا که در آن سال شرکت پست یک میلیون و 600هزار سفارش خرید اینترنتی به ارزش کالایی 17 میلیارد تومانی گرفته بود.
بسیاری از دارندگان کسبو کار در ایران به اینترنت به عنوان ابزاری کارآمد اعتقاد ندارند. آنها میتوانند از نظر تبلیغ و مشارکت در فروش، مشتریان خوبی برای صاحبان وبسایتها باشند. بهویژه در بازارهایی که نسل جدید با آن سر و کار دارند، اینترنت بهترین وسیله برای بازاریابی آنهاست و همین امر میتواند زمینههای نوآوری و کارآفرینی در حوزه وب و اینترنت را بسیار سودآور معرفی کند.
بنابراین ایران در زمینه تجارت الکترونیک مانند نوزادی میماند که به دوران کودکی خود نزدیک میشود و میتوان از اینگذار فناوری به خوبی سود اقتصادی کسب کرد.