دولت نگاه ویژه‌ای به ترکیب‌های جدید دارویی دارد / چشم‌انداز مثبت سودآوری در برخی شرکت‌های دارویی

تداوم حیات صنعت دارو مانند صنایع دیگر نیازمند سودآوری مناسب است، با این تفاوت که صنعت دارو به واسطه ارتباط مستقیم با سلامت افراد جامعه، تحت نظارت‌ها و قواعد کمی و کیفی سختگیرانه‌ای به فعالیت خود ادامه می‌دهد. صنعت دارو باید برای تامین هزینه‌های سنگین تحقیق و توسعه و اطلاع‌رسانی علمی و Bench Markingو... الزاما از درآمد مناسبی برخوردار باشد که بر این اساس شیوه قیمت‌گذاری اهمیت زیادی پیدا می‌کند. قیمت‌گذاری دارو در ایران نیز مانند بسیاری از کشور‌های دنیا توسط دولت کنترل می‌شود زیرا مصرف‌کننده اصلی دارو، بیمه‌ها و به نوعی دولت هستند. با این تفاوت که قیمت‌گذاری در کشور ما بسیار سرکوب‌گرایانه است.

در حال حاضر نظام حاکم بر صنعت داروی کشور نظام ژنریک است و بیش از 90‌درصد تولید داخل را داروهای ژنریک تشکیل می‌دهند، همچنین قیمت‌گذاری در این نظام براساس روش بهای تمام شده است که در این روش قیمت‌گذاری بسیاری از هزینه‌ها ازجمله تحقیق و توسعه، اطلاع‌رسانی علمی و... در نظر گرفته نمی‌شود و تمام تولیدكنندگان به‌‌رغم تفاوت در کیفیت محصولات ملزم به فروش محصول خود به یك قیمت مشخص هستند و در حقیقت تمایز محصول که لازمه رقابت‌پذیری تولید‌کنندگان و در نتیجه دسترسی به بازارهای صادراتی است وجود ندارد و این در شرایطی است که در بازار داخل با مازاد عرضه داروهای ژنریک مواجه هستند. به علاوه این روش باعث شده قیمت داروهای ژنریک در ایران اختلاف قابل توجهی با سایر کشور‌ها داشته باشد و شاید بتوان گفت که یکی از دلایل بالا بودن سرانه مصرف دارو از لحاظ مقداری در کشور همین موضوع است. به طوری که هر ایرانی به طور متوسط سالانه 380 عدد دارو مصرف می‌کند. در عین حال به لحاظ ارزش، مصرف سرانه در کشور کمتر از میانگین جهانی است به طوری که سرانه مصرف هر ایرانی 50 تا 60 دلار است در حالی که میانگین جهانی 120تا130 دلار است.

سهم عددی تولید داخل از بازار داروی کشور طی سال‌های اخیر همواره بالای 95‌درصد بوده است، با این حال سهم ریالی داروهای داخلی در حال حاضر حدود 67درصد است که به دلیل سهم بالای داروهای خاص، به‌ویژه داروهای بدون جایگزین، از سبد داروهای وارداتی است. بر همین اساس اخیرا دولت برای تشویق به سرمایه‌گذاری و تحقیق در زمینه داروهای خاص به‌ویژه مولکول‌های جدید و داروهای بیوتکنولوژیک، شیوه متفاوتی را در قیمت‌گذاری در مقایسه با نظام ژنریک در پیش گرفته است و از روش قیمت مرجع که روشی مرسوم در سایر نقاط دنیاست استفاده می‌کند و در این روش قیمت محصول با توجه به کیفیت آن براساس‌درصدی از برندهای جهانی تعیین می‌شود که می‌توان گفت رفته رفته شاهد احیای نظام برند در صنعت داروی کشور هستیم. نظامی که صنعت داروی کشور برای افزایش قدرت رقابت‌پذیری در بازار جهانی و ادامه حیات خود نیاز مبرم به آن دارد.

با توجه به نگاه دولت به مولکول‌ها و ترکیب‌های جدید دارویی و همچنین محصولات نوآورانه، به نظر می‌رسد شرکت‌های بورسی فعال در این حوزه و همچنین شرکت‌هایی که طرح‌های توسعه خود را در این زمینه تعریف کرده‌اند چشم‌انداز سودآوری مناسب‌تری نسبت به تولید‌کنندگان ژنریک در میان‌مدت داشته باشند. به‌عنوان مثال یکی از شرکت‌های موفق در این حوزه شرکت داروسازی زهراوی است که اوایل سال گذشته بخش بیوتکنولوژی خود را در تبریز به بهره‌برداری رساند و توانست در نخستین گام محصول دارویی «فیل گراستیم» که مورد استفاده بیماران سرطانی است را تولید کند؛ محصولی که جزو داروهای وارداتی به شمار می‌رفت. همچنین براساس فهرست داروهای بیوتکنولوژیک و نوترکیب سازمان غذا و دارو، شرکت دارو‌سازی اکسیر نیز تولید چندین داروی بیوتکنولوژیک و نوترکیب را در برنامه خود دارد که موافقت اصولی آن را از این سازمان اخذ کرده است.

* تحلیلگر بازارهای مالی