از آنجا که میزان مصرف و تولید چای در کشور با هم همخوانی ندارد و سالانه بخشی از چای تولیدی کشور به چای سنواتی (چای بیکیفیت و غیرقابل مصرف) تبدیل میشود برای تامین نیاز بازار مصرف، هرساله مقدار زیادی چای خارجی به ایران به صورت قانونی و غیرقانونی وارد میشود. میزان واردات چای فله قاچاق در بستههای 10 و 20 کیلویی نزدیک به صفر است اما ورود غیرقانونی این محصول در بستههای نیم کیلویی بهویژه برای سه برند مطرح موجود در بازار بسیار زیاد و تامینکننده بیشتر از 90 درصد بازار مصرف است.
ورود قاچاقی چای بستهبندی شده خارجی به کشور به دو صورت انجام میشود، بخشی از این قاچاق مربوط به ورود چای واقعی و باکیفیت خارجی است اما شکل دیگر ورود چای که در حجم بالایی نیز به کشور میآید، مربوط به چای تقلبی است که با بستهبندی برندهای معروف به ایران میآید.
جالب است، بخشی از این چای تقلبی وارداتی مربوط به کشور عراق است که با اضافه کردن اسانس و رنگ، با بستهبندی برند چایهای معروف خارجی به ایران میآید.به دلیل اینکه در عراق هیچ گونه نظارتی بر میزان افزودن عطر به چای وجود ندارد، میزان عطر چایهای عراقی بالاتر از استانداردهای ایران است و به خاطر داشتن بوی خوش آن، تمایل بیشتری نیز در میان مصرفکنندگان برای خرید وجود دارد و مردم فکر میکنند که چای اصل چایی است که عطر بیشتری دارد.مصرفکنندگان برای تشخیص کشور بستهبندیکننده چای، باید به آرم طلاییرنگ آن توجه کنند بهطوریکه چایهای خارجی بستهبندیشده در ایران با آرم کشتی طلایی و چایهای خارجی با آرم شیر طلایی شناسایی میشوند اما در بستهبندی چایهای تقلبی، رنگ این آرم طلایی، کمرنگتر است. درست است که بخش زیادی از چای خارجی مصرفی کشور بهصورت قانونی وارد و در کشور بستهبندی میشود اما ورود قاچاقی چای خارجی نیز به کشور بالاست بهطوریکه قاچاقچیان بسیار راحت و بهصورت کانتینری این کالا را به کشور میآورند.
درباره چگونگی توزیع این کالای قاچاق نیز باید گفت که بخشی از این کالا توسط تعداد محدودی از بنکداریها و مابقی آن نیز بهصورت مویرگی و تحویل در خردهفروشیها پخش میشود. حال در پایان باید اعتراف کرد که این قاچاق به چه صورت، شکل و شرایطی با داشتن سهم 30درصدی از بازار مصرف، از مرزهای کشور عبور میکند کار سختی است و الله اعلم!
* رییس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران