با نفت 50 دلاری، دولت چاره‌ای جز اعتماد به تشکل‌ها ندارد

دولت باید نگاه خود را به بازار تعریف کند و بگوید که بازار آزاد یا بازار کنترلی کدام یک را ترجیح می‌دهد. اگر نگاهش به بازار آزاد است دیگر نباید سیاست‌های کنترلی و تثبیت قیمت‌ها را اجرا کند. دولت در بازار آزاد تنها نقش نظارتی ایفا می‌کند و فاکتورهای عرضه و تقاضا در این بازار تعیین‌کننده هستند. اما در بازارهای کنترلی، نوسان قیمت‌ها طبیعی است. مانند بازار مرغ که دولت در سال‌های اخیر کنترل آن را در اختیار گرفته و همواره با نوسان قیمت‌ها مواجه بوده‌ایم اما به نظر می‌رسد اکنون در مرحله‌گذار از بازار کنترلی به سمت بازار آزاد قرار داریم.

دولت باید کم‌کم به سمتی برود که نقش نظارتی به خود بگیرد. هرچه نظارتی‌تر و هماهنگ‌تر عمل کند، عرضه نیز کنترل می‌شود و نقش تشکل‌ها در این عرصه پررنگ‌تر خواهد شد. در تولید محصولات، سود تولیدکننده و مصرف‌کننده هردو باید در نظر گرفته شود و هرگاه تولیدکننده زیان کند، از چرخه تولید بیرون می‌رود و کاهش تولید و در پی آن افزایش قیمت را در پی دارد. قیمت تمام شده نیز باید براساس قانون بازار آزاد تعیین شود مگر در شرایطی که اقتصاد یا نهادهای سیاست‌گذاری تصمیم بگیرند بازار در کنترل آنها باشد.

عنصر عرضه و تقاضا، همیشه در بازار تاثیر مطلوبی روی قیمت کالاها می‌گذارد و نوسان قیمت‌ها در بازار مرغ نشان می‌دهد که این بازار تابع عرضه و تقاضا نیست چون تثبیت قیمت‌ها از سوی دولت (شرکت پشتیبانی امور دام) اعمال می‌شود. این شرکت در یک زمان با خرید مرغ و عرضه فراوان آن به بازار، قیمت‌ها را کاهش داد. این کاهش قیمت‌ها در بازار مصرف باعث خوشحالی شد اما تولید را زیر تاثیر خود قرار داد و با کاهش مواجه کرد.

در صنعت مرغداری قیمت تمام شده محصول تا 70درصد متاثر از قیمت نهاده‌هاست. این نهاده‌ها گاهی با قیمت کنترل شده وارد بازار می‌شود و گاهی به‌صورت آزاد. بنابراین تثبیت بازار مرغ و قیمت‌گذاری آن به نهاده‌ها و فاکتورهای تولید بستگی دارد. همچنین نباید تورم سالانه در کشور را فراموش کرد که بر قیمت تمام شده محصولات اثر دارد و این تورم باید روی قیمت‌های تمام شده بیاید. وقتی قیمت مرغ در بازار به زیر 5 هزار تومان می‌رسد این قیمت طبیعی نیست و قیمت تمام شده بیشتر از قیمت محصول است. در این صورت بازار به‌هم می‌ریزد چون مرغدار زیان می‌بیند و در دوره بعد توان جوجه‌ریزی و تولید ندارد.

به همین دلیل تولید کاهش می‌یابد و باز هم بازار با نوسان قیمت، این بار از نوع افزایشی روبه‌رو می‌شود. موضوعی که اکنون بازار مرغ با آن مواجه است. نتیجه اینکه با نفت 50 دلاری، دولت چاره‌ای جز اعتماد به تشکل‌ها ندارد و بخش‌خصوصی نیز راهکاری به‌جز افزایش بهره‌وری در تولید پیش‌روی خود نمی‌بیند. انتظار داریم دولت دخالت‌هایش را کم کرده و نقش نظارتی‌اش را تقویت کند. به نظر می‌رسد، سیاست‌های کلی روند بهتری نسبت به گذشته به خود گرفته است، چون سیاست‌های چند سال گذشته نابسامانی‌های زیادی ایجاد کرد و کل صنایع را به بحران و رکود کشاند. اکنون نیز نباید انتظار داشته باشیم که تغییرها به یکباره انجام شود.

* دبیر انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران