نفت برای کشور باید یک ثروت باشد نه سرمایه

در قراردادهای جدید نفتی که موسوم به (Iran Petroleum Contract) است بازنگری ‌شده و بنده از نقطه شکل‌گیری تا رسیدن به پیش‌نویس در تهیه و تدوین این قراردادها، حضور داشتم. این پیش‌نویس در اسفند سال گذشته در همایشی به نظرخواهی گذاشته شد. صاحب‌نظران، نظرات خود را ارائه کردند و براساس نظرات تغییرات و اصلاحات در آن انجام شد. پس از آن وزارت نفت برای اینکه این قراردادها جنبه حقوقی و بین‌المللی داشته باشد برای تصویب آن را به هیات دولت فرستاد و حالا چند ماهی است که این قراردادها در نوبت بررسی توسط هیات دولت است و قرار است در همین ماه (مهر) نظرات خود را اعلام کنند.

البته طولانی شدن جریان نهایی شدن قراردادهای جدید باعث نشد مسیر بررسی قراردادها متوقف شود، وزارت نفت همایشی را برای بررسی حقوق انرژی (به‌طور‌کلی) در اجرای قراردادهای نفتی و بازنگری قراردادها پیش‌بینی کرده که قرار است به‌زودی برگزار شود و در آن به جنبه‌های مختلف قرارداد‌ها می‌پردازد و قرار است بنده نیز به‌عنوان سخنران در بخش تکالیفی که باید برای سازندگان در قراردادها دیده شود و رعایت حقوق سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایرانی در این همایش سخنرانی کنم.

مسائل مهمی که در قراردادهای نفتی جدید اهمیت دارد این است که این قراردادها باید باعث اعتلای اقتصادی کشور شود، همه قبول کرده‌اند که امروز نباید نفت برای ما فقط یک سرمایه باشد، بلکه باید یک ثروت باشد. باید تبدیل به ثروت شود و ارزش افزوده داشته باشد. برای این فرآیند به چه چیزهایی باید توجه کنیم؟ نکته اول، ثروت است. نکته دوم، برای اینکه به ثروت برسیم باید ضریب رشد اقتصادی داشته باشیم. با توجه به اینکه در طول برنامه پنجم دچار کاهش ضریب رشد شدیم، حالا این قراردادها به‌عنوان موتور محرک اقتصادی کشور، الزاما باید هم کمبود گذشته را جبران کند و هم ضریب رشد اقتصادی متعارف را بهبود بخشد. ضریب رشد برای فرآیند توسعه در کشور نیاز است.

فرآیند توسعه نیز تعریفی دارد. اول، سطح نگه‌داشت است. یعنی از وضعی که الان هستیم نباید بدتر شود. دوم، آینده‌نگری است. آینده‌نگری نسبت به طرح‌هایی که فرآیند توسعه را تکمیل کند. مثلا توسعه میادین نفت و گاز که می‌تواند مشترک یا مستقل باشد. الان هردو را داریم. حدود 12میدان مشترک داریم و درغرب کارون هم میدان مستقل داریم. برای فرآیند توسعه در این مسیر باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم. یکی از ظرفیت‌های موجود، جریان ساخت تجهیزات مورد نیاز اجرای پروژه‌های صنعت نفت است که خوشبختانه طی دو دهه اخیر ضریب رشد مثبت داشته است. اگر به دو دهه پیش نگاهی بیندازیم می‌بینیم تا امروز توانسته‌ایم از مجموع یک‌میلیون و ۲۰۰هزار قطعه و تجهیزات مورد نیاز پروژه‌های صنعت نفت، توان تولید حدود ۷۰درصد آن را در کشور به دست آورده‌ایم.

علاوه بر آن، می‌توان در تعامل قراردادهای جدید نفتی که باید بسیار هوشمندانه منعقد شود آن بخش از تجهیزاتی را که به دلیل دانش فنی امکان ساختش را نداشته‌ایم، تولیدش را در داخل کشور در قراردادهای جدید نفتی بگنجانیم تا طرف خارجی ضمن استفاده از ظرفیت موجود، در انتقال دانش فنی نیز به ما کمک کند. این نکته‌ها در همه ‌جای دنیا رایج است و ما نیز باید به آن بپردازیم.

* عضو هیات نمایندگان اتاق تهران