بررسی موشکافانه شرکت های راه اندازی و ساخت گلخانه در «فرصت امروز» / ناچاری دلیل رشد این صنعت است

طی سال های اخیر شاهد روند رشد روزافزون احداث واحدهای گلخانه ای در سراسر كشور هستیم. در واقع گلخانه به مثابه یك تكنولوژی جدید به شدت مورد پذیرش كشاورزان قرار گرفته است. تولید خارج از فصل، امكان كنترل عوامل محیطی، امكان كشت هر محصول در هر منطقه آب و هوایی، كنترل آفات و بیماری ها، مصرف كمتر آب،  راندمان بالای تولید،  دوام محصول پس از برداشت، قیمت بالاتر محصول برای فروش در خارج از فصل و مواردی از این دست مزایای این روش كشت هستند.

كشت گلخانه ای به دلیل همین مزایا امروزه به عنوان یكی از مهم ترین و پیشرفته ترین شاخه های علوم كشاورزی نمود پیدا كرده است. در همین رابطه گفت و گویی را با حسن فرقانی، دبیر انجمن صنفی سازندگان گلخانه ایران و مدیرعامل شرکت صنایع گلخانه ای مرصوص کام داشته ایم که در ادامه می خوانید.

می توان تجهیزات را در داخل تولید کرد

مدیرعامل شرکت صنایع گلخانه ای مرصوص کام با اشاره به تعداد واحدهای فعال در این بخش می گوید: در حال حاضر حدود 32 واحد در این انجمن صنفی عضو شده اند. همچنین از ماه گذشته تلاش هایی صورت گرفته تا شرکت هایی که کارشان به نوعی با انجمن سازندگان گلخانه ای ارتباط دارد نیز به انجمن ملحق شوند. کار این شرکت های وابسته ساخت گلخانه نیست، اما تجهیزاتی مثل سیستم های گرمایشی، سرمایشی،  آبیاری و  پوشش گلخانه ای را تهیه می کنند. این شرکت ها تا چند ماه آینده به عنوان اعضای وابسته به انجمن اضافه خواهند شد.

وی ادامه می دهد: این 32 واحدی که زیر نظر انجمن صنفی ما مشغول هستند عضو نظام مهندسی کشاورزی بوده و به طور رسمی ثبت شده و فعالیت می کنند. فرقانی در رابطه با تجهیزات مورد استفاده در ساخت گلخانه ها می گوید: این تجهیزات عمدتا تجهیزات گلخانه های فلزی و قطعات گالوانیزه هستند که عمده این تجهیزات در ایران تولید و تامین می شود، تنها تجهیزاتی مثل سیستم های کنترل آبیاری و کنترل  اقلیم که در ساخت آنها تکنولوژی به کار رفته است وارد کشور می شوند.

وی با بیان این جملات می افزاید: کسانی که می  خواهند سیستم های بهتری داشته و هزینه های بیشتری کنند، می توانند از این سیستم ها استفاده کنند در غیر این صورت تمام تجهیزات مورد نیاز برای ساخت و راه اندازی یک گلخانه در ایران وجود دارد و نیازی به واردات ماشین آلات نیست. این واردات معمولا از کشور چین که مرجعی برای تمام تجهیزات است، وارد می شود اما در سیستم های گلخانه ای کشورهایی مثل هلند،  آلمان،  اسپانیا، ایتالیا و حتی ترکیه پیشتاز هستند که از این کشورها به ویژه ترکیه به جهت نزدیکی مسافت قطعات و تجهیزاتی وارد ایران می شود.

حرکت به سمت کشت  متمرکز

فرقانی در رابطه با میزان تقاضا برای ساخت گلخانه  در ایران می گوید: در بخش کشاورزی به دلیل ضعیف بودن قدرت مالی در این حوزه،  زمانی که دولت حمایت هایی از این بخش داشته باشد این حوزه رشد دارد اما زمانی که این حمایت ها وجود نداشته باشد رشد در این بخش به صورت ایستا و ثابت می ماند. بحث گلخانه موضوعی نیست که بتوان از آن فرار کرد زیرا عمده مشکل موجود در ایران بحث محدودیت منابع آبی است.

دیگر نمی توان در دشت های وسیع به تولید پرداخت و باید به سمت کشت های متمرکز حرکت کنیم؛  طوری که فضا را کم کنیم و تولید را در واحد سطح افزایش دهیم. به نوعی ناچار هستیم به سمت این صنعت برویم و همین مسئله مهم ترین عامل رشد این بخش محسوب می شود.

وی با بیان این جملات ادامه می دهد: در چند سال اخیر نیز سیاست های دولت مبنی بر کنترل منابع آبی به توسعه این صنعت کمک کرده است.

مدیرعامل شرکت صنایع گلخانه ای مرصوص کام با اشاره به اینکه میزان فضای مورد نیاز برای شروع این کار بستگی به نوع فعالیت دارد، می گوید: به طور مثال تولید سبزی و صیفی جات زیر 3 هزار متر توجیه اقتصادی ندارد، به عبارتی تولید در رقم های بالا خود را نشان می دهد و باعث می شود هزینه ها کاهش یابد. اما ممکن است گاهی اوقات تولید در برخی گلخانه های کوچک نیز به صرفه باشد،  به طور مثال گلخانه هایی که نشا تولید می کنند از این دست واحدها محسوب می شوند. در واقع نوع محصول است که به صرفه بودن گلخانه کوچک و بزرگ را تعیین می کند.

وی در رابطه با حداقل سرمایه مورد نیاز برای شروع این کار می گوید:  برای ساخت یک گلخانه سبزی و صیفی به طور میانگین برای هرمتر مربع بین 85 تا 130 هزار تومان هزینه نیاز است. این تفاوت قیمت نیز به دلیل نوع محصول و نوع محل است. اگر اقلیم به درستی انتخاب نشود این هزینه ها به مراتب افزایش می یابد.

اشتباهی که دولت های قبلی مرتکب شدند این بود که به دلیل ایجاد اشتغال و فشارهای سیاسی که متحمل می شدند اجبار کردند که در تمام استان ها گلخانه هایی تاسیس شود و این باعث شد در مناطقی گلخانه ها احداث شوند که شرایط آن وجود نداشت و گلخانه ها ضرر کردند. در حال حاضر این اتفاق متوقف شده است.

وصل نشدن به بازار جهانی، مهم ترین ضعف این صنعت

دبیر انجمن صنفی سازندگان گلخانه ایران در رابطه با قیمت تجهیزات مورد استفاده در این صنعت می گوید: معمولا تمام ماشین آلات مورد نیاز در این بخش در داخل ساخته می شود. حتی شرکت هایی در ایران وجود دارند که سیستم های گرمایشی و سرمایشی مورد نیاز گلخانه را صادر هم می کنند. بیشترین مشکلی که نه تنها این صنف بلکه تمام اصناف را با مشکل مواجه می کند بحث عدم بازاریابی و وصل شدن به بازار جهانی است. زمانی که سیستم محدود و بسته باشد شما با مشکل فروش مواجه می شوید و قادر به فروش محصولات خود نخواهید بود.

فساد جسم و تولیدات در محصولات کشاورزی بسیار بالاست به همین جهت اگر نتوانید محصولات خود را بفروشید یا دیر به بازار برسانید قطعا سرمایه خود را از دست می دهید. وی با بیان این جملات می افزاید: بحث بازاریابی و فروش باید در محصولات کشاورزی و به ویژه محصولات گلخانه ای مورد توجه و برنامه ریزی دقیق قرار گیرد.

فرقانی با اشاره به تفاوت شرکت های مشاوره تولید و ساخت گلخانه می گوید: شرکت هایی که به ساخت گلخانه مشغول هستند، باید در سازمان نظام مهندسی کشاورزی عضو باشند و زمانی که می خواهند در انجمن عضو شوند توانمندی های آنها به لحاظ فنی بررسی می شود.

وی در رابطه با میزان تحصیلات مورد نیاز و تخصص افراد در چنین شرکت هایی می گوید: بسیاری به اشتباه تصور می کنند داشتن تحصیلات کشاورزی یکی از ملزومات این حوزه است در صورتی که اینطور نیست زیرا کار ما یک کار فنی و تکنیکال است. معمولا کسانی که تحصیلات مکانیک و ساختمان دارند با ما فعالیت می کنند. همچنین برای تامین تجهیزات و ماشین آلات ما به افرادی که تخصص قطعه سازی و قالب سازی دارند نیاز داریم.

وی ادامه می دهد:  کسی که در این حوزه فعالیت می کند باید در تمام حوزه ها مثل کشاورزی،  نور،  فیزیولوژیک،  مکانیک و شیمی اطلاعات داشته باشد. این شرکت های مشاور در حوزه اداره گلخانه ها هستند که باید تحصیلات و اطلاعات کاملی را در حوزه کشاورزی و مهندسی این رشته داشته باشند.

***

سرمایه اولیه و مجوزها

در حال حاضر اگر شخصی بخواهد وارد این صنعت شود می تواند با 300 میلیون تومان شروع به کار کند. این حداقل میزان سرمایه مورد نیاز است. برای ادامه در چنین سطحی وجود یک سوله 400 متری نیز ضروری به نظر می رسد. حال خرید و اجاره چنین فضایی نیز شامل هزینه های اولیه خواهد بود. برای کار کردن در چنین سطحی به 10 نفر نیروی کار نیاز خواهید داشت. قیمت تجهیزات نیز بسته به نوع و سطح کار متفاوت خواهد بود.

اگر بخواهید از تکنولوژی روز دنیا در ساخت گلخانه ها استفاده کنید قطعا هزینه بالاتری را هم باید پرداخت کنید. از آنجا که شرکت های مشاور و ساخت گلخانه از یکدیگر متفاوت هستند برای دریافت مجوز برای ساخت و تامین تجهیزات گلخانه باید به سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی هر استان مراجعه کنید ضمن اینکه دریافت اجازه از سازمان جهاد کشاورزی نیز لازم است. گفتنی است در این بخش تسهیلات خوبی به سازندگان و تولیدکنندگان محصولات گلخانه ای نیز ارائه می شود.

***

فرصت ها  و ریسک ها

با توجه به اینکه کشور ایران دیر یا زود به سازمان تجارت جهانی (WTO) خواهد پیوست، بنابراین ناگزیر است قبل از پیوستن به این سازمان، تولیدات گلخانه ای و باغبانی را به استاندارد جهانی برساند. در حال حاضر تولیدات باغبانی کشور ترکیه دو برابر کشور ایران است که این خود هشداری جدی جهت ارتقای بخش باغبانی به ویژه صنعت گلخانه محسوب می شود.

واردات انواع میوه و تره بار به ویژه در سال های اخیر شاهدی بر صحت این ادعاست. گفتنی است با توجه به پتانسیل های موجود در کشور پیش از آنکه دیر شود، می توان کمبودهای این حوزه را (چه در بخش باغات و چه در بخش گلخانه که نیاز اساسی به تکنولوژی های مدرن دارد)  جبران کرد.

در کنار این فرصت مهم می توان از وصل نشدن به بازارهای جهانی برای صادرات محصول و نداشتن طرح اولیه برای ورود به این صنعت به عنوان ریسک های این حوزه یاد کرد. همچنین مکان یابی و انتخاب اقلیم مناسب نیز یکی از ضرورت های این صنعت محسوب می شود.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com