یکی از روشهای سالم و پر سود برای جذب سرمایه در کشورهای مختلف، توسعه صنعت گردشگری است. در طول سالهای اخیر کشورهایی چون مالزی، ترکیه، آذربایجان و... با جذب گردشگران خارجی مبالغ هنگفتی سود سالانه کسب کردهاند.
موفقیت در عرصه گردشگری به عوامل مختلفی بستگی دارد، توسعه زیرساختها، تجهیز اقامتگاهها، ارتقای سطوح خدمات و پروازها و بسیاری از عوامل مشابه تاثیری مستقیم بر رضایت گردشگران دارد.
یکی از رشتههای مهم و کلیدی در صنعت گردشگری، رشته hospitality یا مهماننوازی است؛ رشتهای که اغلب همراه با مدیریت گردشگری تدریس میشود و جنبههای متنوعی از صنعت گردشگری را تحت پوشش قرار میدهد.
شاخصهای جهانی نشان میدهد اغلب کشورهای موفق در عرصه گردشگری در حوزه مهماننوازی نیز رتبه بالایی دارند، کشورهایی چون ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، ایالات متحده و آلمان با رتبههای بسیار بالای مهماننوازی نمونهای از موفقترینهای عرصه گردشگری به شمار میروند و جای تعجب نیست که برترین دانشگاههای تدریس رشتهhospitality نیز در همین کشورها قرار دارد.
اهمیت hospitality در کشورهای در حال توسعه
نشریه بینالمللی مدیریت گردشگری در مقاله اخیر خود به بررسی اهمیت مدیریت گردشگری و مهماننوازی برای کشورهای در حال توسعه پرداخته و چالشهای پیش روی این کشورها را بررسی کرده است. براساس این مقاله عواملی چون مسائل اقتصای، معیشتی، زیست محیطی فرهنگی، میتواند به شکلهای مستقیم و غیرمسقیم بر کیفیت گردشگری اثرگذار باشد.
پژوهشها نشان میدهد وضعیت مدیریت گردشگری در کشورهای در حال توسعه یا توسعهیافتهای که به زیرساختهای اجتماعی و اقتصادی خود اهمیت میدهند به مراتب قویتر از کشورهایی با فرهنگ فقیر و معیشت ضعیف است که در اغلب موارد جزو کشورهای توسعه نایافته رتبهبندی میشوند.
اما آیا بر مبنای چنین نتایجی باید از کشورهای در حال توسعه و توسعه نایافته ناامید شد؟ دکتر وانگ یوچنگ، معاون علمی - پژوهشی دانشگاه فلوریدا و برنده چندین جایزه بینالمللی در خصوص پژوهشهای مدیریت گردشگری و مهماننوازی معتقد است که کشورهای در حال توسعه با اندکی هوشمندی و برنامهریزی صحیح، قادر به کسب نتایجی شگفتآور خواهند بود، نتایجی که میتواند اقتصاد محلی و ملی را متحول کند.
یکی از نخستین و مهمترین گامها برای دستیابی به چنین موفقیتی، بهبود و اصلاح مدلهای زیرساختی است. توسعه راهها، افزایش کیفیت هتلها، توسعه فناوری و ایجاد احساس امنیت برای گردشگران نمونههایی از موارد مهم زیرساختی به شمار میرود. نکته مهم دیگر، خلق ایدههایی است که بتوانند اقتصاد محلی را با گردشگری پیوند زده و مرتبط کنند.
این مرحله عبارت است از دستیابی به یک الگوی مشخص از امکانات و پتانسیلهای طبیعی هر شهر و برنامهریزی برای این مناطق. هند از جمله کشورهایی است که موفقیتهای بزرگی در عرصه گردشگری و مهماننوازی به دست آورده و حتی بنا بر اظهارات مقامات این کشور بین 60 تا65 درصد اشتغالزایی داشته است.
با این وجود در سال 2013 کیفیت مهماننوازی هند بین 15 تا 20 درصد افت داشت. منتقدان دولت علت این افت را وجود برخی مشکلات در هتلها و رستورانهای این کشور میدانند. در عین حال صاحبان مشاغل گردشگری، افزایش مالیاتهای دولت را عاملی برای افت کیفیت خدمات تلقی میکنند.
این در حالیاست که دولت هند اعلام کرده در شرایطی که پیشبینی میشود تا پایان سال 2016 بیش از یک میلیون و 500هزار گردشگر از خدمات مهماننوازی این کشور بهرهمند شوند، دولت برنامههایی را برای افتتاح 100 هتل تا سال 2020 در دستور کار خود قرار داده است.
کشورهای توسعهیافته و استفاده حداکثری از امکانات
اگرچه اقتصاد قدرتمند و کارنامه قوی برخی کشورهای غربی و اروپایی تاثیر مستقیمی بر صنعت گردشگری و کیفیت مهماننوازی آنها دارد اما تعدادی از کشورهای توسعهیافته، از هر فرصتی برای خلق فرصتهای نوآورانه استفاده میکنند. توجه به طبیعت و برگزاری تورهای گردشگری سبز یکی از اقدامات خلاقانهای است که در کشورهایی چون سوییس، هلند، اتریش، آلمان و... اجرا میشود.
این روش مبتنی بر نوعی گردش اکتشافی در طبیعت است که در طول فصلهای مشخصی از سال صورت میگیرد و هر ساله گردشگران پر شماری را به خود جذب میکند. برخی کشورهای کمتر توسعهیافته نیز تلاش کردهاند همین تکنیک را در قالب برنامههایی چون اکوتوریسم اجرا کنند اما در بسیاری از موارد به سبب ضعف در زیرساختهای گردشگری و مهماننوازی ضعیف با نارضایتی گردشگران و شکایتهای آنان در خصوص بیکیفیت بودن خدمات و اقامتگاهها و ایراد در برنامهریزیهای سفر روبهرو شدهاند.
منطقه رودآیلند یکی از بهترین نمونهها برای بیان اهمیت مهماننوازی است. هر سال گردشگران پرشماری از سراسر ایالات متحده و جهان برای قایقرانی، شنا، مسابقات ساحلی، حضور در جشنوارههای محلی و... در این منطقه حاضر میشوند و تقریبا تمام گردشگران باز هم تمایل دارند به سبب کیفیت خدمات و مهماننوازی مناسب در این منطقه حاضر شوند.
سود بالای حضور گردشگران در منطقه فارغ از دولت، برای مردم محلی نیز نعمت محسوب میشود، چرا که در صورت عدم حضور گردشگران خانوارهای این منطقه باید 1349 دلار مالیات بیشتر به دولت پرداخت میکردند.