مرغ‌های چاق و پیر قابلیت صادراتی ندارند

گوشت، یکی از مواد غذایی است که تقریبا پای ثابت سفره‌های ایرانی را تشکیل می‌دهد و بخش مهمی از پروتئین مورد‌ نیاز کشور از این خوراک تامین می‌شود. این موضوع درباره گوشت‌مرغ از اهمیت بیشتری برخوردار است و ذائقه ایرانی‌ها نسبت به آن، تمایل بیشتری نسبت به سایر منابع پروتئینی دارد. بنابراین بازار این گوشت و تنظیم آن بسیار مهم و ضروری است.

در‌حال‌حاضر، با توجه به سرانه مصرف حدود 26‌کیلوگرمی کشور در گوشت مرغ تولیدکنندگان این عرصه، با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. انباشتگی تولید در بسیاری از واحدها برخی از مرغداران را تا مرز ورشکستگی پیش برده و عن‌قریب زندگی‌شان را آسیب‌پذیر می‌کند. در این بین اما مسئولان بیکار ننشسته و تدابیری برای جلوگیری از دغدغه‌های تولیدکنندگان اندیشیده‌اند؛ تولیدکنندگانی که به‌دلیل به دوش کشیدن مصائب بسیار، مصداق بارز اقتصاد مقاومتی هستند.

آمارهای امیدوار‌کننده

اکنون تولید مرغ گوشتی کشور در سال حدود دو میلیون تن برآورد می‌شود. این مقدار در دنیا 100 میلیون تن است. با یک حساب سرانگشتی این نکته آشکار است که دو درصد تولید جهان در ایران انجام می‌گیرد. 85 درصد تولید دنیا در مرغداری‌های صنعتی و مابقی در بخش سنتی قرار دارد، اما مهم‌ترین بخش این آمار به 10میلیون تنی مربوط است که در دنیا تجارت می‌شود و از این مقدار، سه‌ میلیون تن به اطراف مربوط است. به عبارتی صادرات و وارداتی که در زمینه گوشت مرغ انجام می‌گیرد، در منطقه خاورمیانه، سه میلیون تن است.

بنابراین استفاده از ظرفیت صادراتی گوشت مرغ، یکی از فرصت‌هایی است که مسئولان کشاورزی بر آن تاکید دارند، اما چرا از طرف دیگر، مرغداری‌های ما با انباشتگی تولید مواجهند؟ چرا از این ظرفیت در جهت ارزآوری استفاده نمی‌شود؟ به‌خصوص اتفاقات سیاسی که در ارتباط با روسیه افتاد و این کشور را تحریم کرد فرصت بالقوه‌ای را برای ایران رقم زده که باید بالفعل شود. حال از عراق گرفته تا افغانستان و از آن طرف، روسیه تا عربستان، می‌توانند بازارهای هدف ما باشند. ولی این اتفاق آن‌طور که باید نیفتاده و هنوز برای صادرات، مشکلات فراوانی سر راه تجار ایرانی وجود دارد.

استانداردها همخوانی ندارند

یکی از این مشکلات، عدم‌ثبات قوانین در بخش گمرکی است. به عبارتی کشورهای همسایه نمی‌توانند برای خرید محصولات مختلف به‌خصوص مرغ روی ایران حساب کنند. بهانه آنها این است که تجارت با ایران در بلندمدت به‌دلیل تغییر مداوم قوانین گمرکی نمی‌تواند قابل‌اعتماد باشد، اما مشکل دیگری که در این بخش وجود دارد و بسیار مهم‌تر و جدی‌تر از مورد اول است، عدم‌همخوانی استانداردهای موجود در کشور با استانداردهای جهانی است.

فرهنگ مصرف در ایران به‌گونه‌ای در میان مردم نهادینه شده که بیشتر ایرانی‌ها به خرید مرغ‌های بالای 5/2 کیلوگرم تمایل نشان می‌دهند، اما استانداردهای جهانی به فروش مرغی تمایل دارند که حداکثر بین 1200 تا 1300گرم باشد. این اختلاف سلیقه و تمایل بازار داخلی برای مصرف مرغ‌های سنگین‌تر، ناخودآگاه تولیدکنندگان و عوامل دست‌اندرکار را به سمت‌و‌سویی سوق داده که برای پرورش مرغ با وزن بالا برنامه‌ریزی کنند.

اما بنا به گفته معاون وزیر جهادکشاورزی در امور تولیدات دامی، برنامه‌های جدید در جهتی پیش خواهد رفت که مصرف مرغ سایز، در میان مردم افزایش یابد و کم‌کم این موضوع نهادینه شود؛ کما اینکه اکنون قیمت مرغ‌های کوچک‌تر حدود 200 تومان گران‌تر از مرغ‌هایی است که با وزن بالاتر عرضه می‌شوند.

حسن رکنی معتقد است که تمایل مردم به مصرف مرغ‌های مثلا سه کیلوگرمی از چند جهت موجبات هدررفت منابع ملی و ضررهای بسیار در سطح کلان می‌شود. اول اینکه وقتی کشتار در 42روزگی انجام می‌گیرد، قسمت اعظم خوراک مصرف شده توسط مرغ، در امر نگهداری و همچنین ذخیره چربی صرف می‌شود که مصرف‌کننده آن را دور می‌ریزد. 

بنابراین هزینه اضافی به گردن مرغدار است. این در حالی است که کشتار در 42 روزگی در دنیا منسوخ شده و کارشناسان این حوزه معتقدند که مرغ در 33روزگی باید به کشتارگاه فرستاده شود. از طرف دیگر اکنون بیش از هشت‌میلیون تن میزان واردات خوراک طیور است (900هزار تن برای تولید تخم‌مرغ و حدود شش‌میلیون تن خوراک برای تولید گوشت) که در صورت تغییر فرهنگ مصرف بازار می‌توانیم به میزان یک‌میلیون و 200هزارتن در واردات این اقلام صرفه‌جویی کنیم.

صدور مجوز جدید ممنوع

رکنی که در نخستین دوره آموزشی مباحث کلان کشاورزی و منابع طبیعی حضور یافت، در ارتباط با تشریح سیاست‌های دامپروری کشور گفت: برنامه وزارت جهاد و به‌خصوص، معاونت امور دام بر این اصل استوار است که پروانه جدیدی برای احداث مرغداری صادر نشود. زیرا در‌حال‌حاضر، علاوه بر اینکه تولید داخل در بسیاری از استان‌ها به انباشتگی منجر شده، ظرفیت تولید نیز حدود سه میلیون تن قلمداد می‌شود. بنابراین فعلا سیاست وزارتخانه بر عدم ‌تاسیس واحدهای جدید است، اما در ‌عین‌ حال، برنامه‌های مدونی برای افزایش بهره‌وری و راندمان واحدها وجود دارد که باید به مرور زمان اجرا شود.

وی درباره این برنامه‌ها توضیح داد: اصلاح ساختار و عملیاتی کردن زنجیره تولید از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که رعایت آن در طول یک برنامه پنج‌ساله امکان‌پذیر است. در این زمینه تسهیلاتی برای مرغداران در نظر گرفته شده که 25درصد آن را دولت و 75درصد را تولیدکننده متقبل می‌شود.

به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی، اکنون ضریب تبدیل غذایی مرغ در کشور، به‌طور میانگین حدود 09/2درصد است که این میزان با مقدار 4/1درصدی کشورهای پیشرفته بسیار فاصله دارد. البته طبق برنامه قرار است ضریب تبدیل این کشورها تا سال 2025 به یک برسد.رکنی در پایان سخنانش به نقش مهم رسانه‌ها در تغییر فرهنگ مصرف مردم تاکید و بیان کرد: ایران جزو 10 کشور برتر تولید مرغ در جهان است و بعد از هندوستان در جایگاه هفتم قرار دارد.

 از سوی دیگر عربستان، عراق و روسیه فرصت‌های طلایی هستند که می‌توانند بازار خوبی برای مرغ‌های ایرانی باشند، اما به شرطی که رسانه‌ها در این زمینه برای نهادینه کردن مصرف مرغ سایز در بین مردم تلاش کنند.