مخترع ارزان می‌فروشد

شاید تا به حال نامش را نشنیده باشید اما او یک مخترع است که نزدیک به 14 اختراع به ثبت رسانده؛ از دستگاه‌های صنعتی گرفته تا ابزار صرفه‌جویی در مصرف آب. محمدحسین پیرابی، متولد شیراز است و 30سال سن دارد. اگرچه او مدرک مهندسی نرم‌افزار کامپیوتر دارد اما تنها به همین علم اکتفا نکرده و ذهنش پر از ایده‌هایی است که در جهت بهتر شدن زندگی انسان‌ها حرکت می‌کند.

خودش بزرگ‌ترین مشکل مخترعان و نوآوران ایران را نبود سرمایه‌گذار و موانعی می‌داند که بر سر راه آنها قرار گرفته است. با او گفت‌وگویی ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید.

*چه شد که مخترع شدید؟
من هرگز حاضر به انجام کارهایی که همه آدم‌ها توانایی انجام آن را دارند، نیستم و خاص بودن را دوست دارم. از طرفی علاقه‌مندم به کشورم، مردمم و کل مردم دنیا خدمت صادقانه کنم. بر عکس خیلی از جوانان به جای نگاه کردن به فیلم‌های بی‌سر و ته، دوست دارم برنامه‌های علمی ببینم و از دیدن آنها و کسانی که با اختراعات خود به ما خدمت کردند، لذت ببرم.
*چند اختراع داشته‌اید؟ در مورد هرکدام توضیح دهید.
در کل 14 اختراع داشته‌ام. یک دستگاه چند کاره برش، پانچ و خم‌کن فلزات در سال 1388 ساختم که پس از چند سال تصمیم به ثبت آن گرفتم. به اداره ثبت اختراعات تهران مراجعه کردم و پس از چیزی حدود یک سال موفق به ثبت آن شدم. اختراع دیگری در زمینه انرژی با کمک یکی از استادان محترم دانشگاه شیراز داشتم که به منظور جلوگیری از تبخیر آب سدهاست، زیرا بیش از 30درصد آب پشت سد در فصول متفاوت (به غیر ‌از تابستان) تبخیر می‌شود که با قرار دادن یک یونولیت ساده روی آن حدودا تا 99درصد می‌توان جلوی تبخیر آب را گرفت. ما چیزی شبیه به سفره یکبار مصرف ساخته‌ایم که روی آن سلول‌های خورشیدی زدیم. با این وسیله علاوه بر جلوگیری از تبخیر آب، می‌توان برق هم تولید کرد. اگرچه موفق به ثبت آن در ثبت اختراعات ژاپن شدیم ولی به دلیل پروسه طولانی ثبت اختراعات در ایران نتوانستیم آن را ثبت کنیم. دستگاه دیگری ساخته‌ام که با 2 باتری قلمی آب حمام را جوش می‌آورد.
همچنین اسپیلیت یا کولر گازی‌ای ساخته‌ام که با انرژی خورشید کار می‌کند ولی هنگام ثبت در ثبت اختراعات به دلیل نبود سامانه قوی جهت دانستن اینکه این اختراع ثبت شده یا خیر متوجه شدم که این دستگاه قبلا در دنیا توسط یک ایرانی دیگر ثبت شده و تمام زحمات من بی‌فایده بوده است!
دستگاه دیگری اختراع کرده‌ام که با صرف هزینه 300هزار تومان می‌توان گاز شهری را به داخل باک گاز ماشین زد و چند دستگاه دیگر که اگر بخواهم در مورد هر کدام توضیح بدهم، بحث به درازا می‌کشد.

*از نظر شما علت عدم حمایت مسئولان چیست؟
دلیلش را باید از خودشان بپرسید. به علت عدم جوابگویی من هم مثل شما مشتاقم ببینم مشکل چیست؟!
*فکر می‌کنید بهترین اختراعتان چیست؟ در مورد نقطه شروع ایده آن توضیح دهید.
بهترین اختراعات، اختراعاتی است که مشکلی از مشکلات دنیا یا کشور را حل کند. به‌عنوان مثال وقتی شرکت موتورولا موبایل را اختراع می‌کرد بدون شک باور نمی‌کرد که روزی حتی کودکان 4 تا 5 ساله از آن استفاده کنند اما امروز زندگی بدون موبایل به شکلی غیرممکن است. متاسفانه اختراعات کاربردی در ایران با وجود بسیار بودن با استقبال بسیار کم سرمایه‌گذار مواجه می‌شود. همیشه برای شروع اختراع باید بدانید که ساخت هر چیزی امکان‌پذیر است (تاکید می‌کنم هر چیزی) فقط باید خودتان را باور داشته باشید و چشمتان را باز کنید، کنجکاوی کنید، بپرسید و مشتاق یادگیری باشید. بنده حتی در مورد پخت غذاهای ایرانی یا غیرایرانی هم کنجکاوی و سعی می‌کنم در مورد هر چیزی سوال کنم چون یادگیری را افزایش می‌دهد. باید بدانید که ناراحتی و دلخوری در کار شما را کاملا عقب می‌اندازد به‌عنوان مثال بنده برای ساخت دستگاه چند‌کاره برش، پانچ و خم‌کن فلزات از دایی خود برای طراحی دستگاه نظر خواستم که ایشان با شنیدن این ایده گفت: «طراحی دستگاه افتضاح است، به نظر من دستگاه را به شکل نقشه ایران طراحی کن.» بنده به جای ناراحتی، از طرح ایشان استقبال کردم و الان از طرح ایشان استفاده می‌کنم؛ این یکی از بهترین اختراعات من است که بسیار دوستش دارم!

*ثبت اختراع در ایران چقدر هزینه می‌خواهد؟
ثبت اختراع در ایران هزینه پایینی دارد اما چون باید حتما دستگاه را ساخت، چنانچه دستگاهی در زمینه مکانیک یا مشابه باشد بسیار پرهزینه است و بازدهی ندارد. من اول از همه به اداره ثبت اختراعات در خیابان قائم مقام تهران مراجعه و اظهارنامه ثبت اختراع را پر کردم. سپس بعد از چیزی حدود 4 ماه با من تماس گرفتند و مجددا به تهران رفتم و پس از مصاحبه نامه دادند که تایید علمی از دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، اهواز یا... بگیرم. چون اهل شیراز بودم به دفتر مالکیت فکری دانشگاه شیراز مراجعه کردم و پس از مصاحبه مجدد با استادان محترم دانشگاه شیراز و بررسی ایشان بعد از 4 ماه دیگر جواب نامه را مجددا به ثبت اختراعات تهران بردم. آنگاه نامه دادند برای روزنامه رسمی کشور برای درج آگهی. سپس چیزی حدود 2-3 ماه بعد گواهی را دریافت کردم. همه این مراحل آن زمان چیزی حدود 500هزار تومان (فقط جهت ثبت) هزینه داشت.
*در حال حاضر شغل شما چیست و آیا این اختراعات، در زندگی مالی شما تاثیری داشته است؟
در حال حاضر مربی فوتبال هستم و 14 سال است کار شبکه‌های کامپیوتری می‌کنم و با توجه به عدم بازدهی اختراعات در ایران، آنها را برای فروش گذاشته‌ام.
*آیا تا به حال اختراعی را با سرمایه خود ساخته‌اید؟
تمام اختراعاتی که تا به حال ساخته‌ام از هزینه شخصی بوده است. به‌عنوان مثال، برای ساخت دستگاه چند کاره در زمینه مکانیک حدود پنج سال پیش، 25میلیون تومان هزینه کردم که رقم بالایی محسوب می‌شد و در کل از اینکه بدون پشتیبان این کار را کرده‌ام، پشیمانم.
*اکنون اگر کسی بخواهد وارد تولید انبوه این اختراعات شود، چقدر سرمایه احتیاج دارد؟
بنده 14 اختراع دارم که برای ساخت هر کدام نیاز به ساخت کارخانه با تجهیزات دارد که در بهترین حالت چیزی حدود 5میلیارد تومان هزینه می‌خواهد.
*اگر فرزندتان بخواهد مخترع شود و ایده‌سازی کند، قبول می‌کنید؟
اگر به جهت یادگیری باشد چرا که نه؟ ولی چنانچه جهت ثبت و ساختن رویایش باشـــد و بخواهد از آن کسب درآمد کند، به هیچ عنوان.
*مشکلاتی که بر سر راه مخترعان ایرانی وجود دارد، چیست؟
وقتی به اداره ثبت اختراعات مراجعه می‌کنید باور نمی‌کنید نوجوانان و جوانان با سن کم چه اختراعات بی‌نظیری دارند. پروسه سخت ثبت اختراعات به‌ظاهر اکنون اینترنتی و راحت‌تر شده که وضعیت بهتری برای مخترعان به وجود آمده است اما بنده برای ثبت اختراع مجبور شدم چندین بار از شیراز به تهران سفر کنم که بسیار سخت بود. حال با تمام این سختی‌ها همه مخترعان، فروشنده اختراع خود به قیمت بسیار پایین (حتی 2-3میلیون تومان) هستند.
به راستی چرا؟ من هم نمی‌دانم!
*از نظر شما موانع سرمایه‌گذاری در ایران کدامند؟
به نظر من مهم‌ترین دلیل، سود بانکی است که افراد را تنبل کرده. خیلی از افراد پول‌های کلان خود را در بانک گذاشته‌اند. به‌عنوان مثال اکنون در منطقه ویژه اقتصادی شیراز طرحی تصویب شده که هر کارخانه می‌تواند بدون گمرکی هر دستگاهی را برای راه‌اندازی کارخانه وارد کند و معاف از مالیات شروع به کار کند؛ این یعنی تشویق دولت به راه‌اندازی صنعت که جای تشکر دارد اما سرمایه‌گذاران زیادی هستند که این فرصت‌ها را از دست می‌دهند آن هم به دلیل راحت‌طلبی.
*آیا تا به حال توانسته‌اید با اختراع خود، کسب‌وکاری را راه‌اندازی کنید؟
بارها به این فکر افتاده‌ام. به وزارت صنایع و معادن مراجعه کردم که گفتند نسبت به طرح‌تان تا 2میلیارد وام 14درصد به شما تعلق می‌گیرد که نحوه دریافت وام خودش هفت‌خوان رستم است! بدین صورت که باید زمینی در شهرک صنعتی شهر خود خریداری کنید، سپس بانک پول زمین را پرداخت می‌کند. بعد از آن دستگاه‌های مورد نیاز خود را خریداری می‌کنید و بانک پول آن را پرداخت می‌کند. حال من سوالی دارم؛ هرکس این وام را بگیرد باید 280میلیون تومان سود پرداخت کند و ماهانه چیزی حدود 40میلیون تومان قسط. اگر دستمزد کارگران را 5میلیون محاسبه کنید یعنی ماهی 45میلیون تومان هزینه! آیا واقعا این کار توجیه اقتصادی دارد؟
*آیا با این وضعیت، باز هم دست به اختراع می‌زنید؟
اختراع یک جور اعتیاد دارد که نمی‌توان دست به آن نزد. چیزی شبیه به شعر گفتن است. آیا یک شاعر می‌تواند خودش را مجبور کند که دیگر شعر نگوید؟ اما بدون اغراق، دوست ندارم این کار را انجام دهم.
*دولت در چه مراحل دیگری به مخترعان کمک می‌کند؟
بنیاد ملی نخبگان برای مخترعان بعد از عضویت در این بنیاد چیزی حدود 3 تا 5 میلیون وام بلاعوض در نظر می‌گیرد که واقعا جای تعجب دارد، زیرا مبلغی بسیار ناچیز است که به هیچ کار نمی‌آید.
*الان فضــا بــرای سرمایه‌گذاری در کدام یک از اختراعات شما فراهم است؟
به نظر خودم اگر کولرگازی را قبلا کسی ثبت نکرده بود، طرح بی‌نظیری می‌شد، زیرا با توجه به مصرف بیش از حد برق این دستگاه و گرمای شدید کشورهای خاورمیانه بسیار به صرفه بود و می‌توانستم با فروش آن به شرکت‌های تولیدکننده بزرگ مانند Ogeneral، Gree، Samsung و... پول خوبی به جیب بزنم. هر چند با پیگیری متوجه شدم این دستگاه ثبت جهانی نشده و می‌توانم این کار را انجام دهم اما به جهت احترام به مخترع قبلی از این کار منصرف شدم.