مجوز جدید صید صادر نمی‌کنیم

آبزیان یکی از منابع تامین پروتئین محسوب می‌شوند که در سال‌های اخیر پرورش آن پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در کشور داشته است. اما در این میان گروهی نیز به‌عنوان صیاد در دریاها فعالیت می‌کنند که تقریبا تمام درآمدشان از این راه به دست می‌آید. کمبود منابع دریایی، صید غیرمجاز، کم دقتی مدیران میانی و خطراتی که هر از چندگاهی گونه‌های مختلف را تهدید می‌کند، اشتغال گروه بزرگ صیادان را به خطر می‌اندازد. بنابراین برقراری توازن و عدالت بین صید و منابع دریایی کاری است که سازمان شیلات کشور متولی اصلی آن است. بر این اساس، با دکتر حسن صالحی، رییس سازمان شیلات گفت وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

***

برخی از صیادان، به‌خصوص صیادان منطقه جنوب معتقدند که شما به‌عنوان رییس سازمان شیلات کشور، آن‌طور که از بخش آبزی‌پروری حمایت می‌کنید، نسبت به صیادان توجه چندانی نشان نمی‌دهید. پاسخ شما در این خصوص چیست؟ 

اگرچه آبزی‌پروری در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی داشته اما این دلیل نمی‌شود که ما بخواهیم صید دریایی را فراموش کنیم. ریشه مشکل در نوع نگاه ما به این دو گروه نیست، بلکه مشکل اصلی در ظرفیتی است که سواحل کشور - در شمال و چه در جنوب- در اختیارمان قرار می‌دهد. همان‌طور که همه می‌دانند، انواع ماهی و میگو در دریای خزر و خلیج فارس وجود دارند و اینها در فواصل معینی از طرف صیادان صید می‌شوند. بنابراین منطقی به نظر می‌رسد که خلأ به وجود آمده توسط صید، با تکثیر و تولید ماهیان جدید پر شود، اما بنا به دلایلی که موضوعات گوناگونی را دربر می‌گیرد، این اتفاق نمی‌افتد و در بیشتر مناطق، برداشت از تولید طبیعی یک قدم جلوتر است.

آیا در حال حاضر برنامه‌ای برای حمایت از صیادان در دستور کار وجود دارد؟ برنامه‌هایی که برای آینده در نظر گرفته‌اید چطور؟ 

بله. می‌دانیم که اگر فکری به حال منابع دریایی نشود، قطعا هم گونه‌ها در معرض انقراض قرار می‌گیرند و هم خطر بیکاری، صیادان را تهدید می‌کند. به این ترتیب، طبق برنامه‌ای که داریم، رهاسازی سالانه بیش از 500میلیون بچه ماهی و میگو در شمال و جنوب، انجام می‌گیرد تا خدایی ناکرده صیادان شغل خود را از دست ندهند. از این گذشته طرح جامع دریای خزر در کمیسیون تلفیق مجلس در حال بررسی است که اگر به تصویب برسد، می‌تواند تضمین‌کننده اقتصاد شیلات، تامین درآمد صیادان و حفظ ذخایر دریایی باشد که البته جزییات آن بعد از تصویب منتشر خواهد شد.

از طرف دیگر، توسعه بازسازی ذخایر که بیشتر در شمال کشور مورد توجه است، یکی دیگر از اقدامات سازمان شیلات بود. البته سال گذشته 5/1میلیارد تومان برای حفظ منابع جنوبی کشور هزینه شد که به جرأت می‌توان گفت حتی یک دهم آن نیز در دریای خزر سرمایه‌گذاری نشده است. زیستگاه‌های مصنوعی از دیگر اقداماتی است که در جهت تجمع و افزایش تخم‌ریزی ماهی‌ها در جنوب کشور به اجرا درآمد. توسعه صید قلاب در جزیره کیش، طرح موفق دیگری بود که هم‌اکنون 70درصد صیادان از این روش استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از گلایه‌های صیادان، عدم صدور مجوز جدید صید برای افراد تحصیلکرده و تازه نفس است، شما چه پاسخی در این خصوص دارید؟ 

همان‌طور که گفته شد متاسفانه ما با محدودیت منابع و ذخایر دریایی مواجهیم. هم‌اکنون حدود 140هزار صیاد در شمال و جنوب کشور مشغول به فعالیت هستند که از این راه امرار معاش می‌کنند و حفظ اشتغال این تعداد، خود کاری است بزرگ. حال فرض کنید اگر قرار باشد هر ساله به این گروه اضافه شود، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟ سال‌هاست که از طرف مقامات محلی و حتی برخی مسئولان برای صدور مجوز جدید تحت فشاریم اما این کار را نمی‌کنیم زیرا اشتغال کسانی که اکنون از این راه ارتزاق می‌کنند به خطر می‌افتد. بنابراین از صدور مجوز جدید معذوریم.

به نظر شما آیا این تصمیم با سیاست کلی مسئولان- یعنی افزایش اشتغال و کاهش بیکاری- در تضاد نیست؟ 

به هیچ وجه. در سیاست های کاری خود باید مراقب باشیم شغل کسانی که تا به حال شاغل بوده و کسب درآمد می‌کرده‌اند، از بین نرود. درست است که افراد بومی زیادی هستند که می‌توانند شغل صیادی را انتخاب کنند اما باید ظرفیت دریا هم جوابگوی این تعداد باشد. به نظر من، پیدا کردن شغل برای این افراد تنها وظیفه شیلات نیست، بلکه دستگاه‌های دیگر هم باید در این امر وارد شوند و به فکر توسعه اشتغال در مناطق ساحل‌نشین باشند.

قاچاق سوخت از طریق دریا و صید غیرمجاز از معضلاتی است که باعث آلودگی و از دست رفتن ذخایر و منابع می‌شود. چه تدبیری از طرف سازمان شیلات برای جلوگیری از این موضوع اندیشیده شده است؟ 

متاسفانه این دو موضوع، واقعیتی است که نمی‌توان آن را کتمان کرد. البته با توجه به کمبود بودجه و نیرو و امکانات اندک سازمان شیلات، قاچاق سوخت باید بیشتر از طریق یگان مرزبانی تحت تعقیب قرار بگیرد. اما جلسات متعددی در این ارتباط با شورای تامین استان‌ها و شهرستان‌ها و همچنین یگان مرزبانی داشته‌ایم که تفاهم‌نامه‌ای هم در این باب بین طرفین به امضا رسیده است.ریختن سوخت در دریا کاهش 40درصدی میگو در بوشهر و خلیج‌فارس را رقم زده که اشتغال صیادان را تهدید می کند. از طرف دیگر با صید غیرمجاز به‌شدت برخورد می‌کنیم. همان‌طور که در دریای خزر چندین تور و قایق جمع‌آوری شد و قاضی ویژه‌ای هم در این زمینه داریم. اما باز هم ریشه موضوع به همان بیکاری ساحل نشینان بازمی‌گردد. البته سازمان هم افزایش آبزی پروری را در دستور کار دارد. زیرا هم‌اکنون اگر 400هزارتن صید در خلیج‌فارس انجام می‌شود، پتانسیل راه‌اندازی 600 هزار تن پرورش ماهی در قفس در این منطقه وجود دارد.

اتحادیه‌ها و تعاونی‌های بنادر معتقد بودند که بانک برای ارائه تسهیلات، از صیاد وثیقه بلامعارض می‌خواهد، در صورتی که شاید عده معدودی توانایی تامین چنین وثیقه‌ای را داشته باشند. از طرفی هم تعویض یا تعمیر قایق‌ها و ابزار فرسوده صیادان تنها با تامین منابع مالی هنگفت امکانپذیر است. راه حل شما چیست؟ 

بنده نمی‌توانم به نمایندگی از بانک‌ها اظهار نظر کنم. اما سازمان شیلات بحث جدی را برای این موضوع با بانک کشاورزی دنبال می‌کند و امیدواریم در آینده نزدیک چنین مشکلی حل شود. طرحی که مدنظر داریم بیمه شناورها و قبول همین بیمه‌نامه از طرف بانک برای ارائه تسهیلات به صیادان است. من مشکلی در این زمینه نمی‌بینم و شک ندارم که این موضوع اجرایی خواهد شد.

چرا تنها 10درصد از مبلغ مصوبه دولت برای طرح ساماندهی صیادان شمال کشور که از سال 91 به تصویب رسیده، محقق شده است؟ آیا سازمان شیلات کشور برای پیگیری 62 میلیاردتومان مابقی، تدبیری اندیشیده است؟ 

اگرچه در بودجه سال 91 تنها 10میلیاردتومان اجرایی شده اما این مبلغ از ردیف‌های متفرقه بوده که به این موضوع تخصیص داده شده است. بنابراین برای سال‌های بعد، طرح مورد نظر باید دوباره در بودجه پیشنهاد و سپس در مجلس تصویب شود. البته ما این کار را برای بودجه سال 94 انجام داده‌ایم و مبلغ بالایی را برای ساماندهی صیادان شمالی درخواست کرده‌ایم. این مبلغ در صورت تصویب در کمیسیون تلفیق، موجب تسهیل در کار صیادان و حل شدن بخشی از مشکلات آنان خواهد شد. از همه مهم‌تر حفظ منابع و ذخایر دریایی و همچنین پره‌های صیادی قابل دسترس می‌شود. امیدواریم نمایندگان، به‌ویژه نماینده‌های شهرهای شمالی، کمک کنند تا این مصوبه در بودجه سال 94نیز به تصویب برسد.

به‌عنوان آخرین سوال؛ نمایندگان صیادان از ناکارآمدی برخی مدیران میانی شکایت داشتند و معتقد بودند که بسیاری از مشکلات صید از همینجا نشأت می‌گیرد. آیا شما به‌عنوان رییس سازمان شیلات، چنین ادعایی را می‌پذیرید؟ 

متاسفانه در هشت‌سال گذشته سیاست‌های سازمان به سمتی هدایت شده بود که به‌نظر می‌رسید بحث صیادی رو به تعطیلی رفته است. اما از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، بحث آموزش و افزایش توان علمی پرسنل سازمانی در دستور کار قرار گرفته و از سال گذشته به‌طور جدی دنبال می‌شود. به هر ترتیب، این موضوع نیاز به یک دوره زمانی دارد تا پیشرفت‌ها محسوس شود. ما اعتقاد داریم که باید بخش خصوصی به‌صورت یک زنجیره متصل به هم فعالیت کند. همان‌طور که هم‌اکنون نیز از 70بندر شمالی و جنوبی، 40بندر به طور کامل تحت مدیریت بخش خصوصی است. این برون سپاری، قطعا بسیاری از مشکلات را به‌صورت محل‌های و با توجه به امکانات همان منطقه حل می‌کند.