گزارش «فرصت امروز» از سرمایه گذاری در تولید ظروف آلومینیومی / از لحاظ فنی عقب هستیم

آلومینیوم بعد از فولاد بیشترین مصرف را در دنیا در بین مواد فلزی به خود اختصاص داده و بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای دارای ذخایر انرژی سرمایه گذاری های سنگینی برای تولید آن کرده اند. محصولات ساخته شده از آلومینیوم بسیار فراوان و متنوع هستند و به جرات می توان گفت زندگی مدرن امروز بدون استفاده و کاربرد این فلز پرارزش غیرقابل تصور است.

ایران به دلیل داشتن ذخایر عظیم و ارزان قیمت انرژی، نیروی کار ارزان و نیروی متخصص و علمی کاملا برای سرمایه گذاری در صنعت آلومینیوم مزیت دارد. تولید ظروف فلزی به خصوص آلومینیوم از دیرباز در کشور ما رواج داشته و سابقه ای طولانی دارد.

غیر  از واحدهای کارخانه ای که به صورت صنعتی به ساخت و عرضه انواع ظرف های آلومینیومی با آلیاژهای مختلف می پردازند، تهیه و تولید ظروف حجیم مانند انواع دیگ، دیگچه، لگن و آبکش و سایر ابزار و وسایلی که مخصوص کار در آشپزخانه های بزرگ هستند در کارگاه های کوچک و بزرگ انجام می شود.

این کارگاه های تولیدی را می توان در بیشتر شهرها پیدا کرد که فعال هستند و به کارهای تولیدی می پردازند. «فرصت امروز» با احمد شاکری که سال ها در حوالی منطقه مولوی تهران به این کار مشغول است، به گفت وگو نشسته  است.

شاکری نزدیک به 25 سال است که در این صنف مشغول به کار است و در کارگاهش به تولید ظروف مخصوص پخت وپز که حجم زیادی دارند می پردازد. مثل بیشتر کاسب ها از شرایط کاسبی و وضعیت فعلی بازار راضی نیست. وی در این خصوص می گوید: فعالیت کاری ما از سه، چهار سال پیش به این طرف، کم و کمتر شده و به اصطلاح کار و بازار خوابیده است.

این فقط مختص ظرف و ظروف نیست، بلکه همه امور مربوط به این صنعت دچار رکود جدی و شدید شده است. در چند دهه اخیر کاملا از قافله صنعت آلومینیوم منطقه و جهان عقب مانده و این در حالی است که برخی از کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس همچون امارات، قطر، عمان و بحرین با ترکیب پول نفت و فناوری غربی به سرعت در حال افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم خود هستند.

این در حالی است که این صنعت می تواند به یک بخش مولد و سودآور تبدیل شود. رابطه متقابل و ساده ای نیز بین افزایش رشد جمعیت و تقاضای آلومینیوم در بخش ساختمانی، لوازم خانگی، واحدهای صنعتی، بسته بندی و آخرین بازار مصرف آن یعنی در صنعت خودروسازی و دیگر کاربردهای حمل و نقلی آن وجود دارد.

اما در حالی نام سه کشور امارات، بحرین و قطر در بین بزرگ ترین تولیدکنندگان آلومینیوم جهان به چشم می خورد که هیچ اسمی از ایران در این فهرست وجود ندارد. برخلاف حوزه هایی مانند فولاد و سیمان، حوزه آلومینیوم در ایران مورد غفلت شدیدی قرار گرفته و چند طرح بزرگ در دست اجرا در این صنعت مانند آلومینیوم جنوب نیز با تاخیر فراوان در اجرا مواجه شده اند.

فناوری قدیمی کیفیت را پایین می آورد

هر تازه واردی به بازار آلومینیوم احتمالا این سوال را خواهد پرسیدکه چرا بسیاری از شرکت های بزرگ و تولید کننده های قدیم آلومینیوم در چند سال اخیر کسب و کار آنان با چالش مواجه شده است. پاسخ این سوال قطعا در عوامل موقعیت مکانی عرضه، تقاضا و قیمت این فلز نهفته است.

شاکری در مورد وضعیت تولید این گونه از کالاها می گوید: فعالیت ما رابطه مستقیمی با احتیاجات مردم دارد و وقتی این حوائج به هر دلیلی برطرف نشود، رونقی در کار نخواهد بود. در حال حاضر مردم درگیر نیازهای اولیه خودشان هستند و فرصت و هزینه لازم برای انجام کارهای جانبی را ندارند. عمده مشتری های ما صنف خوراکی است که تولیدات ما را در آشپزخانه ها، رستوران ها و مراکز تهیه غذا به کار می  گیرند.

البته این قبیل کارها نسبتا از وضعیت خوبی برخوردار است ولی رونقی که باید داشته باشد، در کار نیست. ضمن اینکه هزینه های تولید بسیار گران تمام می شود، تازه اگر اجناس تان سرموقع فروش برود، دخل و خرج سربه سر می شود. تازه باید جواب اداره مالیات و شهرداری را بدهیم که خودش داستان کسل کننده ای دارد. دلیل این کار عدم استفاده و نبود تکنولوژی روز در تهیه این کالاهای حجیم است.

فعالیت های تولیدی ما هنوز به صورت دستی و کارگاهی انجام می شود، حتی کارخانه ها و برندهای اسم  و رسم دار داخلی هم نحوه تولیدشان در بهترین حالت، نیمه مکانیزه است. با این شرایط راه به جایی نخواهیم برد و بازار داخلی بیشتر از گذشته در اختیار کالاهای وارداتی بخصوص همسایه غربی خواهد بود.

شرایط کار

کارگاه شاکری مدت زیادی است که فعال است و تولیدات زیادی داشته است. کارگاه وی 70 مترمربع مساحت دارد و هشت نفر در آن کار می کنند. ضمن اینکه کار پخش و ارسال اجناس در تهران و حومه را خودشان انجام می دهند.

وی در این مورد توضیح بیشتری می دهد: حدود 10 سال پیش تا بیش از 90 گونه وسایل و ابزار مرتبط با کارهای آشپزخانه ای در دست تولید داشتیم. این تنوع جنس در حال حاضر به کمتر از 15 قلم رسیده است. خوراک اصلی کارگاه هایی مثل ما انواع ورق های آلومینیومی با ضخامت های مختلف است، از چهار میلیمتر تا 5/4 سانتیمتر. تولیدات ما به دهنه 20 تا 120 سانتیمتر است که بیشتر بین 20 تا 80 سانتیمتر است و خواهان بیشتری در بازار دارد.

ورق های مورد استفاده با روی ترکیب و آلیاژ شده اند که بنا به نوع سفارش های دریافتی، تهیه و کار می شود. قیمت این اقلام وابستگی زیادی به نوسانات نرخ ارز و قیمت های بورس فلزات دارد. بهای عمده این ورق ها کیلویی بین شش تا 14 هزار تومان است که 10 تا 15 درصد بیشتر از قیمت شمش خام است. البته این را هم بگویم که بازار صنایع آلومینیومی به شدت وابسته به واردات است و کم  و زیاد شدن قیمت ها به نوعی متاثر از بازار جهانی هم هست.

شاکری از میزان مصرف سالانه می گوید: آمار دقیقی نمی توان ارائه داد چون ممکن است تعداد سفارش ها کم یا زیاد باشد. از چهار سال پیش تا حالا حجم کاری ما به نصف کاهش پیدا کرده و امکان بدتر شدن اوضاع دور از ذهن نیست.

برای سرمایه گذاری در این حرفه اول باید فضای مناسب تدارک دیده شود. در این کار به فضای باز و آزاد نیاز است و داشتن انبار از آن هم واجب تر است. با متراژ 40 - 30 متر نمی شود کار خاصی انجام داد مگر برای ظروف کوچک. البته بیشتر کارگاه های تولیدی فاقد انبار هستند و هزینه انبارداری هم به مخارج شان اضافه می شود. سایر وسایل و ادوات لازم، دستگاه برش، دستگاه و مته های تراش و مشعل های گازی است. اگر بخواهید تنوع بیشتری در تولید داشته باشید لازم است که کوره هم داشته باشید.

کلا به غیر از هزینه جا و مکان باید چیزی نزدیک به 80 تا 100 میلیون تومان کنار بگذارید. در این کارگاه ها علاوه بر ظروف آلومینیومی، کاسه های چراغ معابر، بست های مخصوص پست های برق، واشرها و پرچ های مخصوص کمد و دکوراسیون داخلی و پایه های لوستر های سبک ساخته می شود.

 مهم ترین اولویت دولت برای جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت آلومینیوم باید تامین امنیت سرمایه گذاران باشد.