قایق بیکاری در جست وجوی ساحل امن اشتغالزایی

کشورهای در حال توسعه بی شباهت به جزیره های گنج ناشناخته نیستند. درواقع بسیاری از این کشورها با وجود تلاش های متعدد برای پیوستن به جمع توسعه یافته ها، پتانسیل های کشف نشده بی شماری دارند که باید شناسایی شده و به بازدهی کلان برسند. اما میان حرف تا عمل فاصله بسیار است. برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف کلان رشد اقتصادی به پیش نیازهایی مهم متکی است. یکی از این پیش نیازها، اشتغال زایی است.

اهمیت شرکت های کوچک و متوسط

براساس گزارش های بانک جهانی، شرکت های کوچک و متوسط نقش پررنگی در افزایش اشتغال زایی بر عهده دارند. ویسلاماسکوویچ، پژوهشگر اقتصادی، با کمک همکاران خود بین سال های 2006 تا 2010 به بررسی وضعیت 47.745 شرکت در بیش از 50 کشور در حال توسعه پرداخت. نتایج این مطالعات نشان داد این شرکت ها در بخش اشتغال زایی، حضوری محوری و فعالیت هایی مستمر دارند.

از سوی دیگر، بسیاری از کشورهای در حال توسعه نرخ بالایی از جمعیت جوان را در خود جای داده اند؛ جوانانی که پتانسیل های بالایی برای تأسیس بنگاه های کوچک و متوسط اقتصادی و شرکت های تجاری و اداری آتیه دار دارند. طبیعی است اغلب جوانان فارغ التحصیل در رشته های مختلف کار خود را با شرکت های کوچک آغاز می کنند.

بر این اساس، حمایت از صنایع کوچک و کمتر شناخته شده، فضای رشد و توسعه اقتصادی را وسیع تر کرده و کاهش بیکاری را در پی خواهد داشت. همچنین منجر به افزایش بازدهی مالی در سطح کلان خواهد شد. این موضوع تنها محدود به کشورهای در حال توسعه نیست. بسیاری از کشورهای توسعه یافته که در شرایط ایده آل اقتصادی قرار دارند سال هاست که از شرکت های نوپا و تازه تأسیس حمایت ویژه می کنند.

تجربه تونس

مایکل گال و کارلو منون، اساتید دانشکده اقتصاد تونس در پژوهشی به بررسی روند پیشرفت تونس بین سال های 1994 تا 2010 پرداخته اند. این بررسی نشان می دهد در تمام این سال ها، روند پیشرفت اقتصادی تونس تا حد زیادی متکی بر بخش خصوصی، کارآفرینان جوان و شرکت های کوچک بوده و به همین سبب روند پیشرفت اقتصادی این کشور چندان باثبات ارزیابی نمی شود.

درواقع عدم حمایت دولت از اشتغال زایی بخش خصوصی باعث شده تعداد زیادی از شرکت های کوچک که مدیرانی جوان دارند پس از مدت زمانی کوتاه با بن بست های اقتصادی یا مشکلات تجاری عمده روبه رو شده و موفق به استفاده حداکثری طرفیت های خود نشوند.

این نتایج نشان می دهند کشوری مانند تونس با وجود در دست داشتن منابع انسانی مؤثر و کارآمد، بدون حمایت های دولتی و برنامه ریزی های بلند مدت قادر به پیشرفت اقتصادی نیست. بنابراین جای تعجب نیست که کشور تونس با وجود تمامی ظرفیت های موجود، در سطحی بسیار پایین تر از حد انتظار قرار گرفته و جایگاه مهمی در حوزه رشد اقتصادی کسب نکند.

بن بست ها و راه های فرار

نشریه گاردین در گزارشی به معرفی بن بست ها و راه حل های مناسب برای دور زدن مشکلات اشتغال کشورهای در حال توسعه پرداخته است.

زنان و بخش کشاورزی

بیش از نیمی از جمعیت جویای کار در کشورهای در حال توسعه را زنان تشکیل می دهند. اغلب این زنان در بخش های زیرساختی مهمی همچون کشاورزی فعالیت می کنند. تمرکز بر صنایع زیرساختی همچون کشاورزی، مکانیزه کردن این بخش ها و ایجاد فضاهای شغلی مناسب برای کارآفرینی زنان در وجوه مختلف صنعت کشاورزی از نکات مهم در خصوص توسعه اشتغال است.

خوداشتغالی و بخش خصوصی

آمارها نشان می دهد ژاپن، قسمت بزرگی از موفقیت اقتصادی این روزهای خود را مرهون تسهیلاتی است که سال ها پیش برای پیشرفت و خوداشتغالی روستاییان و قشر کارگر در نظر گرفته بود. این تسهیلات در درازمدت به کاهش نرخ بیکاری ژاپن کمک کرد و قشر زحمتکش ژاپن را به سمت خودباوری و استقلال مالی سوق داد.

بین سال های 1985 تا 1991، در بیش از 70 درصد از روستاهای کوچک ژاپن طرح های حمایتی اشتغال زایی اجرا شدند و در مجموع بالغ بر 100میلیون شغل جدید ایجاد شد. تقویت بخش خصوصی که محصول همین روند ارزشمند بود، باعث شد این روزها شاهد کشوری مستقل و پیشرو باشیم.

گسترش خدمات

بخش خدمات و مشاغل این حوزه در کشورهای در حال توسعه سهمی 25 درصدی دارند. این در حالی است که این رقم در کشورهای توسعه یافته و صنعتی افزون بر 67 درصد است. برخلاف تصورهای غلط رایج، بخش خدمات می تواند محرک اصلی رشد اقتصادی در مشاغل زیرساختی و مهمی همچون مشاغل مرتبط با حمل و نقل، کشاورزی و تجارت باشد.

ژاپن، هنگ کنگ، کره جنوبی و سنگاپور از جمله کشورهایی هستند که با درک اهمیت مشاغل خدماتی، نه تنها نرخ اشتغال خود را افزایش داده اند، بلکه به تسریع روند رشد اقتصادی دولت های خود کمک کرده اند.

نوآوری و فناوری

کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهایی که اکثریتی کم سن و سال و جوان دارند، فرصت خوبی برای افزایش اشتغال در بخش های فناوری محور دارند. فرصت دهی به جوانان برای نوآوری و ابداع سیستم های تکنولوژیک در حوزه های گوناگون به شکلی قابل توجه بر کاهش نرخ بیکاری اثر گذار است.