قانون ملی شدن صنعت نفت

در ادامه طرفداران طرح ملی کردن نفت در مجلس به‌‌‌رغم همه دشواری‌ها، با اتکا به پشتیبانی ملت ایران کار خود را دنبال کردند و تا نیل به هدفی که خواست خلق ایران بود، از پای ننشستند.دکتر مصدق در جلسه 16 اسفند طی سخنانی می‌گوید: «راهی به جز موافقت با ملی کردن صنعت نفت که آرزوی ملت ایران و بزرگ‌ترین قدم مجلس شورای ملی برای آزادی و ترقی ملت ایران است، وجود ندارد و یقین دارم که قلب همه ما که همواره آکنده از مهر ایران بوده و هست، امروز بیش از هر زمانی به هم نزدیک شده و خواهیم توانست در یک محیط صمیمی و پرمحبت به اتفاق آرا به آرزوهای ملت ایران که همراه با فتاوی علمای اعلام نیز جزو فرایض دینی ما شده است پاسخ مثبت بدهیم، ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور را تصویب و برای گذشتن از آخرین مرحله قانونی تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماییم.»
پس از پایان آن جلسه مجلس شورای ملی و سخنان دکتر مصدق در گزارشی از رادیو لندن درباره تصویب طرح ملی شدن نفت گزارشی بدین شرح شنیدم: «امروز پارلمان ایران پینشهاد ملی کردن صنعت نفت را در کشور تصویب کرد. این پیشنهاد از طرف عده معدودی از ثروتمندان پشتیبانی می‌شود.
چند نفر منفی‌باف که عده‌ای از جوانان ساده‌لوح از آنها پیروی می‌کردند، فریاد می‌کردند «نفت ایران برای ایرانی» ولی هیچ کس نگفت چطور ممکن است که ایرانی نفت خود را اداره کند.

فقط کسانی از قبیل رزم‌آرا که می‌دانستند اداره کردن نفت به دست ایرانی عملی نیست با پیشنهاد ملی کردن مخالفت می‌کردند.»روز 7 اردیبهشت، حسین علاء نخست وزیر وقت به علت ناتوانی در حل بحران نفت و فشار دولت انگلستان کناره‌گیری کرد. محمدرضا شاه اصرار داشت که علاء از استعفا منصرف شود، ولی او نپذیرفت.

چند ساعت پس از استعفای او، از 100 تن نمایندگان حاضر در مجلس شورای ملی، 79 نفر به نخست وزیری دکتر مصدق رأی تمایل دادند. اما مصدق قبول زمامداری را مشروط به تصویب لایحه 9 ماده‌ای طرح اجرای ملی کردن نفت و خلع ید از شرکت نفت انگلستان دانست.

لایحه مزبور همان روز در مجلس شورای ملی و روز بعد در مجلس سنا به تصویب رسید و بدین‌سان مصدق سنگر نخست وزیری را به دست آورد و فصل جدیدی در زندگی ملت ایران گشوده شد و روز 12 اردیبهشت 1330 دکتر مصدق کابینه خود را به مجلس معرفی و برنامه دولت را شامل دو ماده اعلام کرد:
1-‌ اجرای قانونی ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور طبق قانون اجرای اصل ملی شدن مصوب نهم اردیبهشت ماه 1330 و تخصیص عواید حاصله از آن به تقویت بنیه اقتصادی کشور و ایجاد و موجبات رفاه و آسایش عمومی.
2-‌ اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای ملی و شهرداری‌ها.
روز 22 اردیبهشت ماه مجلس شورای ملی و سنا، طبق قانون اجرای ملی شدن نفت نمایندگان خود را برای تشکیل هیاتی مشترک انتخاب کرده و در 24 اردیبهشت نخست وزیر طی بخشنامه‌ای انحلال شرکت نفت انگلیس را به کلیه ادارات و سازمان‌های دولتی اعلام می‌کرد.

ادامه دارد...