گفت وگوی «فرصت امروز» با محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه طلا، جواهر، سکه و صرافی تهران / طلافروش ها الزاما ثروتمند نیستند

انسان از زمان های قدیم توجه زیادی به زیبایی های اطراف خود داشته و یکی از این زیبایی ها سنگ ها بودند. درخشش بعضی از سنگ ها و رنگ آن باعث شد انسان ها به سنگ ها علاقه مند شوند و با گذشت زمان به خاصیت جادویی و انرژی بخش و شفابخش آن پی ببرند. تا اینکه شروع به صیقل دادن و جلای بیشتر این سنگ ها کردند که زیبایی و درخشش آن بیشتر شد و دری به سوی تجارت و انواع شغل ها باز شد که تا امروز ادامه دارد.

تاریخ استفاده از زیورها و سنگ های قیمتی به اندازه تاریخ پیدایش بشر است و قدمتی هفت هزار ساله دارد؛ در زمان های قدیم و بسیار پیش از آنکه بشر وسایلی آماده یا مهارتی کسب کند که بتواند سنگ های سخت را تراش داده و حک کند. همچنین جواهرات، نشان دهنده مقام اجتماعی شخص و اصالت خانوادگی او نیز بود.

در ایران در کنار استفاده از طلا و نقره، از انواع سنگ های رنگی استفاده می شده است و از آنجا که ایرانیان اهمیت زیادی به تجمل و آراستگی می دادند، از جواهرات قیمتی و نیمه قیمتی برای تزئین لباس ها، آرایش مو و ساخت ظروف استفاده می کردند و به نوعی می توان گفت به صورت بخشی از فرهنگ تشریفاتی مردم درآمد.

با گذشت سال ها، فعالیت در زمینه این کانی های ارزشمند، صنف زرگری در ایران به عنوان یکی از مشاغل ظریف، حساس و باکلاس درآمده و طرفداران زیادی دارد. علاوه بر آن در تولید، ساخت و ارائه نمونه های مختلفی از جواهرات، کشور ما در سطح بین المللی زبانزد و مطرح است و عده زیادی از فعالان و صنعت گران کشور در بخش طلا و جواهر کشور به کار مشغول هستند. برای بررسی بیشتر با محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه طلا، جواهر، سکه و صرافی تهران به گفت وگو پرداخته ایم.

کشتی آرای در ابتدای بحث یک تعریف جامع و کلاسیک از این فلز گرانبها ارائه می دهد. طلا و جواهر یک کالا و جسم بسیار باارزش است که از لحاظ فیزیکی هم ساختار خاصی دارد و چیزی نمی تواند جایگزین آن شود. به همین دلیل هر کشوری و هر حکومتی از اول پیدایش بشریت تاکنون میزان ذخایر طلا و جواهراتش بیشتر بوده، خودش را قدرتمند می دانسته است.این اصل اساسی و دائمی است.

بنابراین داشتن طلا و جواهر معادل قدرت به حساب می آید. حالا چه قدرت شخصی یا قدرت سیاسی و کشوری یا قدرت اقتصادی. این مسئله تا اندازه ای مهم و ارزشمند است که ذخایر ارزی هم بر مبنای میزان ذخیره طلا محاسبه و منظور می شوند.

به طور کلی ارز و ذخایر ارزی یعنی طلا؛ شما با ارز می توانید طلا و جواهر بخرید و پشتوانه پولی و اقتصادی کشور را تقویت کنید، بنابراین معادل کاغذی طلا ارز محسوب می شود. وی در مورد گستردگی زیرشاخه ها و مهارت ها و فعالیت هایی که به ساخت این اقلام ارزشمند منجر می شود، می افزاید: همانطور که گفته شد، به خاطر شرایط خاص این حرفه، این صنف از دیرباز مورد توجه مردم بوده است.

مردم بیشتر ظاهر قضیه را می  بینند و از پس پرده آن بی اطلاعند. مثلاً در جریان نیستند که طلا با چه سختی از معادن استخراج می شود، یا اینکه درباره ساخت و تولید طلا نمی دانند که چه پروسه سخت و خردکننده ای دارد و این اقلام زینتی و گرانبها چگونه ساخته می شوند. به عنوان مثال گاهی 100 تن خاک باید شسته شود تا یک اونس طلا  (معادل 31 گرم) از آن استحصال شود.

در مورد ساخت هم مردم ظاهر ماجرا را از پشت ویترین مغازه ها و زرق وبرق طلاها می بینند و بلافاصله فکر می کنند که صاحب مغازه چه آدم ثروتمندی است و چقدر سرمایه دارد! و متأسفانه ما مورد هجمه غیرواقعی قرار می گیریم که مایه تاسف است. درحالی که طلاسازی یک کار بسیار دقیق، ظریف و پرهزینه است؛ یک نفر را درنظر بگیرید که 100 هزار تومان همراهش است؛ مدام استرس دارد که این پول یا موبایلش را سرقت نکنند.

حالا ببینید که طلافروش و طلاساز باید چه استرس و مسائل امنیتی را تحمل و رعایت کند تا بتواند از سرمایه اش حفاظت کند. در هیچ شغلی به افراد و اعضایش حمله نمی شود و صاحب مغازه را به قتل نمی رسانند. کسی به یک پارچه فروشی، رستوران، بوتیک یا گل فروشی حمله نمی کند و صاحب کار را تهدید نمی کند یا مورد سوءقصد قرار نمی دهد. این شغل بسیار بسیار ریسک پذیر و خطرناک است.

 طلاسازها ثروتمند نیستند!

کشتی آرای در ادامه به نکته جالبی اشاره می کند: شاید باورتان نشود، ولی افراد زیادی از کارگرانی که دراین شغل فعال هستند فاقد منزل مسکونی  هستند و بعد از سال ها فعالیت، خانه مستقل ندارند، ولی چون اسم طلاساز روی شان است، چیز دیگری در موردشان فکر می کنند.

در این شرایط نامطلوب بازار که با رکود شدید اقتصادی همراه است، خیلی از فعالان این صنف بیکار شده اند و با موتورسیکلت مسافرکشی می کنند. البته ناگفته نماند که برخی دیگر به خاطر سابقه طولانی در دو یا سه نسل، سرمایه در گردش فراوان و مسائل دیگر از وضعیت مالی خیلی خوبی برخوردارند. ولی بیشتر شاغلان این صنف آن طور که مردم تصور می کنند نیستند.

یک طلافروش معمولی شاید سه کیلو طلا بیشتر نداشته باشد. سه کیلو طلا چیزی معادل 300 میلیون تومان است به اندازه یک مغازه کفاشی یا هر چیز دیگر. درحالی که مشاغل دیگر سرمایه هایشان پنهان است و در معرض دید عموم قرار ندارد. یک طلافروش همه سرمایه اش را که در مدت زمان طولانی جمع کرده داخل یک محفظه شیشه ای با چهار، پنج لامپ پرنور جلوی چشم همگان می گذارد. به همین علت بسیار آسیب پذیر هم هست، ضمن اینکه این سرمایه ثابت است و در گردش نیست.

وضعیت بازار

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران در مورد وضعیت کنونی بازار می گوید: طلا کالایی است که جزو اقلام ضروری به حساب نمی آید و در سبد خرید مردم نیست. سبد مصرف یک خانواده متوسط مسکن، خوراک و پوشاک، هزینه درمان، تفریحات و مسافرت است و در نهایت آنچه باقی می ماند صرف خریدن طلا و جواهر می شود. این را اضافه کنم که هزینه تهیه طلا در سبد خرید ازدواج قرار دارد.

ازدواج یک دختر و پسر یکی از ملزوماتش خرید طلا برای مراسم ازدواج است که نه تنها در ایران بلکه در خیلی از کشورها و فرهنگ های جهان معمول و مرسوم است که بنا به شرایط فرهنگی و اقتصادی هر کشور، میزانش متغیر است. نکته جالب توجه در هزینه های زندگی یک عروس و داماد اعم از پوشاک، تالار عروسی، مسافرت، گل، آرایش و سایر هزینه های دیگر این است که تماما از بین می رود؛ تنها هزینه ای که برای این زوج باقی می ماند طلا و جواهرات شان است.

این هم از آن مواردی است که باعث شده شغل ما همچنان پابرجا بماند و آهسته و پیوسته به فعالیتش ادامه دهد؛ درحالی که از لحاظ اقتصادی شغل ما یک شغل ورشکسته است و اگر این مراسم های عقد و عروسی نبود، همین آب باریکه ای هم که جریان دارد، جمع می شد.

حالا چرا این وضعیت به وجود آمده است؛ در چند سال گذشته به خاطر شرایط و مشکلات جدید اقتصادی فرهنگ خرید و زندگی مردم تغییر کرده و افراد جامعه به خصوص قشر جوان به خاطر هزینه های زیاد نمی توانند سراغ این اقلام بروند و به اندازه مناسب تهیه کنند. زوج های جوان آنقدر مشکلات و گرفتاری دارند که نمی توانند پول تهیه طلا را تامین کنند.

مشاغل طلایی!

کشتی آرای در مورد فرصت های کاری و مشاغل مربوط به این حرفه پربها می گوید: 21 رسته کاری در این صنف وجود دارد که همگی این 21 رسته موجب می شود کار ساخت طلا از شروع تا پایان شکل بگیرد. آبکاری، عیارسنجی، ذوب طلا، تبدیل به مفتول تسمه یا شکل مناسب تولید که اصطلاحا به آن زرکشی می گویند و. . . این زیرشاخه ها همین طور هست تا برسد به پشت ویترین مغازه و کسانی که برای خرید می آیند.

در این فرآیند هر کسی کار خودش را انجام می دهد تا یک مصنوعی ساخته و عرضه شود. وی در مورد مدت زمان ساخت مصنوعات طلا می گوید: کارهای ساده حتی یک روزه و گاهی چند ساعته ساخته می شود.

پروژه های سنگین که برای تولید انبوه یا سرویس های چندپارچه است، قطعا زمان بر است و به طور متوسط یک هفته طول می کشد تا خط تولیدش از صفرتاصد  (همان مراحل بیست و یک گانه) به نتیجه برسد. کشتی آرای در خصوص وضعیت طراحی، ساخت و ارائه نمونه های شیک و فاخر در کشور می افزاید: هنر و سلیقه در وجود و درون هر ایرانی هست.

قدرت ابتکار هنری و خلاقیت ما ایرانی ها بسیار بالاست. الان کشورهای دیگر که در عرصه های مختلف هنری فعالیت می کنند، ایرانی ها را در مقوله هنر و خلاقیت سرآمد می دانند. به همین منظور طراحی و فرم های بسیار زیبا و در عین حال پیچیده و پرزحمتی توسط تولیدکنند های داخلی ساخته می شود. ممکن است ایده  را الهام بگیریم، ولی آن را چنان تغییر می دهیم که با اصلش مو نزند! برای همین است که صنعت طلا و جواهر در کشور طرفدار دارد و اگر شرایط فعلی بهبود پیدا کند، مصرف آن هم بیشتر می شود و رونق گذشته را بازخواهد یافت.

ضمن اینکه رونق این صنعت می تواند باعث اشتغال زایی و کسب درآمد مناسب شود. تعمیرات هم مثل همه کالاها متخصص خودش را می خواهد. تعمیرات طلا، پلاتین و نقره هر کدام کاربلد خودش را می طلبد. این صنف از تولید کننده تا فروشنده را شامل می شود که همه شاغلان این صنف را دربر می گیرد.

فعالیت اتحادیه

اتحادیه هر استانی مستقل است و مربوط به خودش می شود. اتحادیه کشوری نظارت بر اجرای قوانین و دستورالعمل های کلی کشور را انجام می دهد و یکسان سازی قوانین و مقررات و نظارت کلی بر ساخت و تولید و فروش و هر کاری را که مربوط به این حرفه می شود مدیریت می کند. اتحادیه کشوری زیر نظر اتاق اصناف ایران است و در اصل زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت است. ما به نیابت از وزارت صنعت کلیه موارد قانونی را انجام می دهیم و در صورت لزوم گزارش می دهیم.

یک اساسنامه ای را به اتحادیه کشوری داده اند که براساس آن اساسنامه فعالیت خود را انجام می دهد. در این اساسنامه، اتحادیه کشوری طلا و جواهر زیر نظر شورای اصناف کشور قرار دارد و در حقیقت این اتحادیه کمیسیون تخصصی شورای اصناف کشور است.

کمیسیون اختصاصی شورای اصناف کشور، اتحادیه کشوری طلاوجواهر است. یکسان سازی قیمت ها، برگزاری نمایشگاه ها و ارتباط با نهادهای کلان مرتبط با طلا و جواهر، مانند بانک مرکزی، اداره استاندارد، وزارت اقتصاد و دارایی، نیروی انتظامی و تنظیم بازار و همچنین مسائل صنف، اتحادیه کشوری نقش اساسی را ایفا خواهد کرد.

برخلاف اتحادیه های استانی که ممکن است برخی از انجمن ها را به نوعی موازی خود بدانند، اتحادیه کشوری طلاوجواهر این گونه نیست. تا این لحظه تمام انجمن ها حتی انجمن هایی که از نظر صنفی شناخته شده نیستند، مثل انجمن گوهرشناسان، انجمن جواهرشناسان که در مشهد است و انجمن فیروزه تراشان، اینها انجمن هایی هستند که حتی در تهران خیلی شناخته شده نیست و ما با اینها ارتباط و تعامل داریم.

حتی با یک سری از زیرمجموعه های وزارت صنعت که به نوعی در ارتباط با معادن هستند، جلساتی داریم و در آینده در همایش ها، از وجود آنها استفاده می کنیم. هم اکنون ما در تهران چندین انجمن داریم که صنفی نیست و کسی از آنها خبر ندارد، انجمن هایی که در کنار مجامع دانشگاهی و اساتید دانشگاه و کارشناسان وجود دارند و حتی متخصصانی که ما با آنها ارتباط داریم.

آمار و ارقام

کشتی آرای در مورد تعداد واحدهای صنفی این حرفه در تهران و ایران می گوید: 2100 عضو جوازدار در تهران داریم که مشغول فعالیت هستند و در کنار آن 800 نفر دیگر در حال اخذ پروانه هستند که در مجموع حدود 4 هزار عضو مشغول به کار هستند. تمام واحدهای صنفی از تولید کننده گرفته تا فروشنده 32 هزار عضو را در کل کشور شامل می شود.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران در خصوص میزان تولید و نیاز سالانه کشور می افزاید: در داخل کشور معادنی داریم که فعال هستند ولی بیشتر طلای مصرفی وارداتی است. طلا جزو موادی است که بازیافت می شود. تا 80 درصد نیاز مصرف کشور بازیافت می شود. به عنوان مثال اگر نیاز کشور را 100 تن در سال فرض کنیم، تا 80 درصد آن از مواد بازیافتی تامین می شود.

وی در مورد تولید کنندگان برتر جهانی می گوید: کشور ایتالیا مقام اول را در تولید مصنوعات زرین و طلایی دارد و کشور چین بزرگ ترین کشور تولید کننده شمش طلا و هندوستان بزرگ ترین مصرف کننده طلا است. طبق جدیدترین آمارهای منتشر شده، 11 درصد طلای جهان در اختیار زنان هندی است.

وی همچنین درباره عیارسنجی و نوع طلای عرضه شده در کشور می افزاید: بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی طلا و مسکوک در کشور است که سیاست گذاری در این زمینه را بر عهده دارد. موسسه ملی استاندارد بر این مقررات تعیین شده نظارت کرده و درجه عیار را سالانه آزمایش، کنترل و اعلام می کند.

طبق قانون، حداقل عیار طلا در کشور عیار 18 است و کمتر از آن مثل عیار 14 و 17 غیرقانونی محسوب می شوند. تعیین عیار به این شکل است که از هزار واحد باید 750 واحد آن طلا و مابقی از سایر آلیاژها تشکیل شده باشد که این رقم، میزان عیار حداقلی یا همان عیار 18 است. عیارهای موجود و قانونی کشور به ترتیب، 18، 20، 21 و 24 است. طلای عیار 24 خالص است و به خاطر نرم بودن، قابل ساختن نیست.

ارتباط با نویسنده: ali_elmi1361@yahoo.com