ضرورت گزیده‌ گویی مقام پولی

دانش اقتصاد ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر علوم ممتاز و به علوم دقیق نزدیک می‌کند. یکی از ویژگی‌های این دانش بشری، وجود برخی قانون‌های جاویدان است که در هر عصر، دوره‌ای و در هر سرزمینی کاربرد یکسان دارد. قانون طلایی عرضه و تقاضا از جمله این قانون‌هاست که اشتهار دارد. معنای قانون عرضه و تقاضا این است که در صورت ثبات شرایط و در هنگامی که عرضه کالایی افزایش و تقاضای آن ثابت باشد یا اینکه رشد عرضه بیشتر از رشد تقاضا باشد، قیمت آن کالا کاهش می‌یابد.

قانون عرضه و تقاضا که در منطق دانش اقتصاد زاد و رشد کرد اما امروزه در میان سایر علوم و فنون نیز کاربرد دارد و از سوی اندیشمندان به کار گرفته می‌شود، به‌طور مثال گفته می‌شود در صورتی که «سخنرانی به مثابه یک پدیده که متضمن فایده‌هایی است افزایش شدید یابد و تقاضا برای آن ثابت باشد، ارزش سخنرانی کاهش می‌یابد. این مفهوم عرضه و تقاضا برای یک فرد حتی در سطح رئیس بانک مرکزی یک کشور نیز مصداق دارد.

رئیس کل بانک مرکزی جامعه‌های مدرن در دنیای امروز به دلیل مسئولیت، وظیفه و اختیارات گسترده و سرنوشت‌سازی که دارد معمولا نسبت به سایر مقام‌های اقتصادی کمتر سخنرانی می‌کند و کمتر در معرض پرسش‌و‌پاسخ قرار می‌گیرد و نوعی سهمیه‌بندی برای خود جهت حضور در مجامع عمومی تعیین می‌کند.

شوربختانه باید یادآور شد که روسای بانک مرکزی ایران پس از مرحوم محسن نوربخش این قاعده و عرف عرضه کمتر سخنرانی را نادیده گرفته و در هر زمان و در هر لحظه خود را در معرض پرسش و پاسخ قرار داده‌اند. این شرایط موجب شده است که برخی بازارها مثل بازار کالا، بازار سهام شرکت‌ها، بازار پول و ارز به دلیل سخنان متعدد و متناقض آنها با التهاب مواجه شود. نمونه‌های پرشمار از فضای روانی وارد شده بر بازارها به‌ویژه بازارهای پرریسک‌تر به دلیل سخنرانی‌های پی‌درپی و اندازه‌گیری نشده روسای بانک مرکزی در سال‌های اخیر را شاهد بوده‌ایم.

رفتار جدید رئیس بانک مرکزی در گفت‌وگو با یک نشریه آمریکایی درباره روزگار امروز ایران، شاید به لحاظ رفتار مدرن جای نکوهش نداشته باشد، اما بدون تردید به لحاظ اثرگذاری منفی‌اش بر شرایط بازارها امتیاز خوبی نمی‌گیرد. عرضه مازاد سخنرانی و دادن اطلاعات از سوی بالاترین مقام ارزی کشور موجب شده است که بازار سیاست ایران نیز از تعادل خارج شده و موازنه‌ای که میان دولت و منتقدان ایجاد شده بود را بر هم زده و به زیان دولت کند. به نظر می‌رسد پیش از اینکه بازار سیاست و بازار سهام و بازار کالا از تعادل کلی خارج شوند باید راه را برای تصحیح امور باز کرد.

* مدیرمسئول روزنامه «فرصت امروز»