ضرورت های عمل به توصیه های FATF

اخیرا ایران در مورد یک برنامه اقدام با گروه ویژه اقدام مالی توافق کرده است و اگر این برنامه اقدام ظرف 12 ماه توسط ایران انجام بگیرد، کشورمان از لیست سیاه این گروه خارج می شود. اما در مورد تاثیر این موضوع بر تولید و صادرات و اقتصاد کشورمان باید به این نکته اشاره کنم که ما حداقل نیاز به وارد کردن کالاهای واسطه ای و مواد اولیه از خارج از کشور داریم و در صادرات هم کالاهایی را به خارج از کشور می فروشیم. در هر دوی این فرآیندها سروکار ما با بانک هاست و اگر قرار باشد کالایی از خارج کشور خریداری شود، بدون گشایش اعتبار در بانک های داخلی نمی توان این کار را انجام داد.

گشایش اعتبار به این معناست که بانک داخلی به بانک کشور صادر کننده کالا اعلام می کند که پس از تحویل کالا و دریافت اقساط مربوطه، پرداخت وجه یا قیمت کالا را تعهد کند. در واقع بانک داخلی باید با بانک صادرکننده خارجی ارتباط برقرار کند و بتوانند با هم کار کنند.

قاعدتا زمانی که ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی قرار گرفته است، بانک های خارجی اگر با بانک های کشورمان کار کنند جریمه می شوند، زیرا ممکن است متهم به پولشویی و همچنین این موضوع شوند که در ارتباطی که برقرار کرده اند، تامین مالی تروریسم اتفاق افتاده است.

به همین دلیل بانک های خارجی ارتباط و مراوده ای را با بانک های ایرانی برقرار نمی کنند و اگر این ارتباط را نداشته باشند، کشورمان در وارد کردن مواد اولیه و کالاهای واسطه ای به مشکل برمی خورد؛ همان مشکلاتی که در سال های اخیر ایران با آن مواجه بود. قاعدتا وجود مشکلاتی در رابطه با واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه ای به تولید لطمه می زند و میزان تولید کاهش پیدا می کند.

از آن طرف مسئله صادرات هم مطرح است. پرداخت های مربوط به صادرات از طریق بانک ها و تعامل و مراوده ای که بانک ها با یکدیگر دارند، انجام می شود. در واقع اگر به دلیل تحریمی که از طرف گروه ویژه اقدام مالی برای ایران وضع شده، بانک های خارجی حاضر به تعامل با ما نمی شوند در نتیجه صادرات کشورمان مختل می شود و به اقتصاد کشورمان ضربه می زند.

ضمن اینکه نداشتن یک چارچوب عملیاتی مناسب برای مبارزه با پولشویی موجب گسترش فساد در اقتصاد هم می شود. در واقع کشورهایی که نتوانسته اند توصیه ها والزامات گروه ویژه اقدام مالی را محقق کنند، علاوه بر اینکه بانک های سایر کشورها با آنها به سختی کار می کنند، در داخل کشور خودشان هم زمینه و بستر برای فساد وجود دارد، زیرا بهترین جایی که می توان از طریق آن جلوی فساد را گرفت، سیستم بانکی است. آنهایی که در حال کسب درآمدهای نامشروع هستند، باید این درآمدها را از طریق نظام بانکی عبور دهند و کشورهایی که نتوانسته اند مبارزه با پولشویی را عملیاتی کنند و به مرحله اجرا بگذارند، فساد هم در آنها زیاد است.

فساد هم اثر منفی در توسعه اقتصادی دارد. بنابراین ما اگر بتوانیم توصیه های گروه ویژه اقدام مالی را در کشورمان عملیاتی کنیم، صرف نظر از اینکه این برخورد گروه مذکور با ما برخورد سیاسی یا برخورد کارشناسی است، بسیار خوب و موثر خواهد بود. البته اگر برخورد این گروه با ما برخورد سیاسی باشد، نمی توان کاری کرد و فقط باید با آنها مذاکره کنیم.

اما اگر این برخورد، سیاسی نباشد دو اثر دارد؛ یکی اینکه به لحاظ داخلی به این کمک می کند که فساد را در کشورمان کم کنیم و دوم اینکه تسهیلی که در روابط بین بانک های ایران با بانک های خارجی ایجاد می شود، به سهولت تجارت خارجی می انجامد و این گسترش و توسعه تجارت خارجی هم اثر مثبتی در اقتصاد کشورمان دارد. به همین دلیل اگر بحث سیاسی را کنار بگذاریم و صرفا بخواهیم اقتصادی نگاه کنیم، اجرا و پیاده کردن توصیه های این گروه در مجموع به نفع اقتصاد کشورمان است.

اما گروه ویژه اقدام مالی ممکن است ظاهر رفتارش ظاهر کارشناسانه و فنی باشد منتها در عمل دنبال اهداف سیاسی باشد و رفتارهای سیاسی از خودش نشان دهد و هر چقدر هم که کشورمان مطابق با توصیه های این گروه عمل کند، ممکن است این گروه بهانه هایی بیاورد و این موضوع را مطرح کند که ایران به حزب الله لبنان و حماس کمک می کند و از آنجا که این گروه ها را تروریستی قلمداد می کند، این کمک ها را مصداق تامین مالی تروریسم بداند و ایران را از لیست خارج نکند. اگر ایران را از این لیست خارج نکند، بانک ها برای نقل و انتقالات وجوه از طریق بانک های خارجی با مشکل مواجه می شوند و تجارت خارجی ما به سختی و کندی صورت می گیرد و این اثری منفی در اقتصاد ما خواهد داشت.

کارشناس اقتصادی