گزارشی از سرمایه گذاری در تولید آدامس / صنعتی با ارزش افزوده بالا

شاید بارها و بارها درباره مفید یا مضرر بودن آدامس برای بهداشت دهان و دندان شنیده باشید، درحالی که اغلب ما بدون توجه به این نکته برای خرید انواع و اقسام آدامس هزینه می کنیم. این نکته عاملی بوده تا شرکت مسترفوده از آن استفاده کرده و برای ایجاد ارزش افزوده مناسب اقتصادی این جویدنی خوشمزه گام بردارد.

محمد کریمی، مدیرعامل شرکت مسترفوده، در این زمینه به «فرصت امروز» می گوید: با توجه به مطالعات میدانی و بازارسنجی هایی که از سوی این گروه صنعتی صورت گرفت، متقاعد شدیم که امروز فرصتی مناسب برای ورود به بازار تولید آدامس در کشورمان است. چون نه تنها تقاضای این کالا روبه افزایش بود بلکه بازارهای صادراتی مناسبی هم در اطراف کشورمان حضور داشت. به این ترتیب تقریبا از اوایل سال 1392 با سرمایه گذاری نزدیک به 50 میلیارد تومان اقدام به راه اندازی این واحد تولیدی با اشتغال زایی 300 نفر کردیم.

کریمی با اشاره به بحث رکود و رقابت نابرابر بازارداخلی افزود: امروز به دلیل واردات بی رویه و همچنین معضل قاچاق بسیاری از تولید کنندگان داخلی کشورمان به خصوص در این صنعت درگیر مشکلات تولید شده و با ظرفیت های پایین مشغول به تولید هستند، بنابراین این شرکت تقریبا با نیمی از ظرفیت خود تولید را ادامه می دهد و اکنون یکصد نفر را مشغول به کار کرده است، هرچند نباید فراموش کنیم این صنعت به دلیل مکانیزه بودن شاید در نگاه اول اشتغال زایی قابل ملاحظه ای نداشته باشد اما ارزش افزوده بالا و قابل ملاحظه آن می تواند چرخ اقتصاد را به خوبی حرکت دهد.

این فعال صنفی درباره مصرف آدامس و گردش مالی آن معتقد است از آنجا که بازار آدامس بازار شفافی نیست شاید ارائه آمار دقیق نسبت به تولید یا صادرات آن در دست نباشد اما براساس مطالعات میدانی دور از ذهن نیست که بگوییم گردش مالی این صنعت در کشورمان چیزی حدود 1000 میلیارد تومان است، که از این رقم 200میلیارد تومان تولید داخل و باقی از طریق واردات محقق می شود. نکته جالب در این زمینه مربوط به سهم قابل توجه قاچاق آدامس به داخل کشور با گردش مالی چیزی حدود 500میلیارد تومان است.

تعرفه های غیر اصولی، مهم ترین عامل قاچاق

مدیرعامل مستر فوده مهم ترین آسیب را همین معضل قاچاق دانست و تصریح کرد: تعیین تعرفه های غیر اصولی برای این کالا بدون توجه به تقاضای موجود باعث شده حتی با درنظر گرفتن تعرفه 100درصدی برای محصولات شکردار و 70درصدی برای محصولات بدون شکر، سودجویان با استفاده از قیمت های بسیار ناچیز بین المللی تولیدات داخلی را هدف قرار داده و باعث ناتوانی اقتصادی برخی تولیدکنندگان باشند.

کریمی با اشاره به تعداد تولیدکنندگان مطرح کشورمان گفت: اکنون پنج تولیدکننده بنام و مطرح در بازار تولید آدامس حضور دارند و بقیه به صورت محلی و صنفی مشغول به کار هستند، به همین دلیل صنعت یاد شده با توجه به ناسالم بودن فضای رقابتی، آسیب پذیر شده و در پاره ای از موارد سهم بازار در اختیار محصولات دیگر قرار گرفته است.

برندسازی و بسته بندی دو اصل مهم

وی برندسازی را پاشنه آشیل تولید آدامس دانست و تصریح کرد: همان طور که می دانید ذائقه و تنوع دو عامل بسیار مهم در تعیین سهم بازار تولید کنندگان است، بنابراین اگر یک تولید کننده قصد موفقیت دارد علاوه بر کیفیت و قیمت لازم است در این زمینه توجه ویژه داریم.

به عنوان مثال می بینیم در سراسر جهان شاید کمتر از 10 کارخانه مطرح و بزرگ تولید کننده آدامس داریم اما سهم بازار این تولید کنندگان نزدیک به 70 درصد کل بازار بین المللی است، چون برندهای متفاوتی را روانه بازارهای هدف شان می کنند.

مدیرعامل شرکت مستر فوده در ادامه افزود: پس از برندسازی نکته اساسی که در واقع می توان از آن به عنوان ویترین برند یاد کرد، مربوط به موضوع بسته بندی و استفاده از تجهیزات و دستگاه های مدرن امروزی است. چون طراحی بسته بندی های مختلف می تواند در تعیین سهم بازار برندها کاملا مفید باشد.

به عنوان مثال امروز بسته بندی های ورقه ای یکی از پرمخاطب ترین انواع بسته بندی است چون علاوه بر ابعاد مناسب از نظر طول ماندگاری و همچنین بهداشتی بودن بسته بندی پس از مصرف مورد تایید مخاطبان قرار گرفته است.

حمایت فقط مالی نیست

کریمی که معتقد است صنعت باید روی پای خود بایستد و به منابع مالی دولت چشم داشتی نداشته باشد، به خبرنگار ما گفت: اگرچه باید سرمایه گذاران نسبت به کسب و کارشان چنین حسی داشته باشند اما نقدینگی در گردش، یکی از نیازهای اصلی تولید آدامس در کشورمان است چون روند تهیه مواد اولیه از خارج که تقریبا 95درصد صنعت را به خود معطوف کرده، نیازمند نقدینگی مناسب جهت سفارش گذاری و خرید مواد اولیه است.

درحالی که بانک ها با توجه به محدودیت هایی که دارند نمی توانند تسهیلات مناسبی در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند، بنابراین تولید با چالش مواجه می شود و در نهایت کاهش حجم تولید باعث افزایش قیمت تمام شده خواهد بود.

وی تاکید کرد که شاید امروز بیشتر از تامین نقدینگی تولیدکنندگان نیازمند حمایت های قانونی دولت برای حضور مناسب در بازارهای هدف باشند، به این صورت که فقط کافی است از خودمان بپرسیم چطور ترکیه می تواند در بازارهای سنتی ایران به خصوص در صنعت تولید آدامس وارد شود و سهم بازار ایران را کوچک تر و کوچک تر کند؟

توصیه سرمایه گذار

کریمی به علاقه مندان سرمایه گذاری در این زمینه توصیه می کند: اگر افرادی به دنبال حضور در بازار خوش رنگ و لعاب آدامس هستند، نباید برای تولید سنتی و بازارهای داخلی برنامه ریزی کنند، چون ممکن است با ارقامی نزدیک به 200 یا 300میلیون تومان هم تولیداتی را روانه بازار کنند، اما در نهایت با درنظر گرفتن رقابت سنگین و نابرابر موجود، این نوع سرمایه گذاری محکوم به فناست. در واقع کسانی که علاقه مند حضور در این صنعت هستند باید با استفاده از تکنولوژی نوین و همچنین واحدهای تحقیقاتی وارد میدان رقابت شوند.

***

سرمایه اولیه و مجوزها:

آن دسته از علاقه مندانی که دنبال سرمایه گذاری در تولید این جویدنی سودآور هستند لازم است بدانند برای رسیدن به خواسته خود باید مجوزهای مربوطه را یک به یک از ارگان های ذی صلاح تهیه کنند و در اختیار داشته باشند. در این زمینه نخستین گام بحث موافقت نامه های اصولی یا همان تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

تشکیل پرونده یا درخواست سرمایه گذاری در این وزارتخانه دروازه ای است که سرمایه گذاران را به مراحل بعدی هدایت خواهد کرد. پس از آن مهم ترین بخش وزارت بهداشت یا سازمان غذا و داروست، چون این نهاد باید با استفاده از معیارها بهداشتی در این زمینه مجوزهای مربوطه را درباره خطوط تولید، انبارها، آزمایشگاه کنترل کیفیت، پرسنل و مواد اولیه صادر کند، اما سومین گام برای تولید آدامس و ورود به بازار محصول ایرانی در سازمانی با آرمی شناخته شده برای همگی ما یعنی اداره استاندارد است.

چون مهر تایید این اداره می تواند تضمینی برای ورود به بازار شما چه داخل و چه خارج از مرزهای کشورمان باشد. با دریافت مجوزهای مربوطه از این دو نهاد تقریبا بیش از 50درصد کار انجام شده است، چون باقی کارها مربوط به سازمان ها یا ارگان هایی است که سختگیری زیادی ندارند و می توان به سادگی با رعایت اصولی ابتدایی مهر تایید آنها را به دست آورد.

حضور در بازار آدامس هم تولیدات سنتی مانند سقز را در برمی گیرد و هم انواع آدامسی را که در فروشگاه ها شاهدشان هستیم. نمونه های سنتی را با سرمایه گذاری 200 تا 300میلیون تومان هم می توان تولید کرد، اما بازار مناسبی برای شان وجود ندارد.

راه مطمئن تر حضور در بازار آدامس های خوش آب و رنگ و متنوعی است که خریداران زیادی را به خود می بینند. برای حضور در این بازار و خرید زمین، ماشین آلات و نیروی انسانی و راه اندازی کسب وکار به سرمایه اولیه تا 50میلیارد تومان نیاز است.

***

ریسک سرمایه گذاری :

پیشخوان هر فروشگاه و دکه ای را که نگاه کنید، برندها و مارک های خارجی آدامس است که قبل از خود آدامس ها به چشم می آید. همین امر ممکن است موجب لرزیدن دست و دل سرمایه گذاران برای حضور در این بازار باشد؛ بازاری که نام و نشان ایرانی کمتری در آن به چشم می خورد.

به همین دلیل به نظر می رسد که در نگاه نخست تولید آدامس به عنوان یک جویدنی، کار دشوار و نگران کننده ای از نظر دودوتای اقتصادی باشد، بنابراین تولید آدامس نیازمند حساب و کتابی دقیق و برنامه ریزی مناسبی برای پایداری و دریافت سهم بیشتر از بازار است. کارشناسان صنعتی مهم ترین ریسک تولید آدامس در ایران را قاچاق می دانند و معتقدند این نکته عاملی در غیررقابتی شدن تولیدات وطنی و در نهایت شکست سرمایه گذاری بوده است.

این درحالی است که اگر بخواهیم به دیگر موارد نگران کننده اشاره کنیم، لازم است به نبود حمایت های قانونی دولت برای ورود به بازارهای هدف تاکید داشته باشیم؛ عاملی که توانسته حتی در بازارهای سنتی تولیدات ایران مثل عراق و افغانستان باعث کاهش سهم بازار ایران شود.

هرچند در نهایت نبود سرمایه در گردش و عدم ارائه وام از سوی بانک ها به دلیل نبودن اولویت ارائه وام به این صنعت از دیگر موارد تهدید کننده تولید این جویدنی سودآور برای اقتصادمان است.

اما شاه بیت و پاشنه آشیل تولید آدامس در کشورمان به رغم سرمایه گذاری های هنگفتی که صورت گرفته عدم دسترسی متناوب و آسان تولید کنندگان به مواد اولیه با توجه به مشکلات نقل و انتقال پول به کشورهای تولیدکننده است.