سپاه پاسداران و قدرتی که خلل ناپذیر می نماید

در طول سال های پس از انقلاب اسلامی ایران سپاه پاسداران همواره به عنوان یکی از ارکان مهم و قدرتمند نظامی ایران محسوب می شود. اگرچه اهمیت وجود نیروی سپاه در سال های جنگ هشت ساله بین ایران و عراق محرز بود، اما اهمیت این نیرو در ماه های اخیر و براساس تحولات منطقه ای بیش از گذشته مشخص شده است.

حضور سرداران این نیرو در مناطق پر خطر خاورمیانه و نبرد با نیروی تروریستی داعش باعث شده بسیاری از تحلیلگران برای نیروی سپاه جایگاهی خاص قائل باشند. بررسی عملکرد و کارنامه سپاه در دهه های اخیر، مهر تاییدی بر اهمیت این نیرو به لحاظ اقتصادی، نظامی و سیاسی است. اعمال برخی تغییرات در بین مقام های ارشد این مجموعه و انتصاب سردار باقری از جدیدترین تحولات این نیرو است.

از فعالیت های تجاری تا قدرت نظامی

شبکه خبری وکس به نقل از خبرگزاری فرانسه به تحلیلی چند جانبه در خصوص نقاط قوت سپاه پرداخته است. در این تحلیل برخی موضوعات پررنگ تر از سایر موارد به نظر می رسند، برای مثال تحلیلگران این شبکه معتقدند با وجود توافق هسته ای و گرم شدن روابط ایران با بسیاری از کشورهای اروپایی، روابط این کشور و ایالات متحده همچنان تغییر آشکاری نکرده و به نظر می رسد مواضع دو طرف پایدار است. بر این اساس نیروی سپاه پاسداران به عنوان نیرویی پرقدرت و قابل اتکا تلقی می شود که نقشی اساسی در حفاظت از مواضع سیاسی و استراتژیک ایران ایفا می کند.

سپاه پاسداران از سال تاسیس در سال 1979 میلادی تاکنون روند صعودی قابل توجهی داشته است. به شکلی که نه فقط به عنوان یک ستون نظامی بلکه به عنوان یک بازوی اقتصادی فعال است. حضور سپاه در پروژه های عمرانی، صنعتی و ارتباطی نشان می دهد این نیرو پتانسیل های اقتصادی قابل توجهی نیز کسب کرده که بر قدرت کلی سپاه می افزاید.دایره فعالیت های سپاه پاسداران مورد مهم دیگری است که از دید کارشناسان وکس دور نمانده است.

اهمیت سپاه پاسداران نه فقط در مرزهای داخلی ایران بلکه به شکلی بین المللی است. نیروهای سپاه از مدافعان موفق منافع ایران در سطح خاورمیانه و جهان محسوب می شوند. این موضوع با حضور ایران در کشورهای همجوار خود، چون عراق و سوریه و مبارزه با گروهک تروریستی داعش نمونه  هایی از این حضور بین المللی است. اهمیت فعالیت های بین المللی سپاه با در نظر گرفتن تعارضات منطقه ای بین مواضع ایران و برخی کشورها چون عربستان سعودی بارز تر است.

در بخشی دیگر از این گزارش به وقوع جنگ هشت ساله در ایران و کسب تجارب پرشمار برای نیروی سپاه اشاره شده است. درواقع اگرچه حمله عراق به ایران در سپتامبر 1980 دهها هزار نیروی نظامی حرفه ای ایران را به شهادت رساند، اما این جنگ باعث شد فشار شدید به نیروهای جوان و کم مهارت، بعدها و در طول زمان از آنها سردارانی با تجربه و موفق بسازد.

مواضع سیاسی نیروی سپاه و سران آن همواره در توافق و انطباق کامل با رهبری ایران قرار دارد و در نتیجه این نیرو بارها آمادگی کامل خود را برای قرار گرفتن در برابر ایالات متحده و مواضع جنگ طلبانه این کشور اعلام کرده است.

روند قدرت گیری در طول زمان

نشریه بیزینس اینسایدر در گزارش اخیر خود به قدرت گیری چند جانبه سپاه پاسداران در طول سه دهه گذشته پرداخته است. این مقاله از قدرت این نیرو به عنوان کمپلکسی از قدرت نظامی، سیاسی و مالی اشاره می کند و معتقد است اکنون سپاه پاسداران را می توان به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی ایران در نظر گرفت.

نشریه نیوزویک نیز با اشاره به حضور سپاه در بسیاری از فعالیت های اقتصادی مهم در ایران، این فعالیت ها را جلوه ای از نفوذ و قدرت این نیرو می داند و چنین استنباط می کند که اگر در طول سال های گذشته تحریم هایی علیه اقتصاد ایران وجود نداشت، سیطره فعالیت های اقتصادی این نیرو در عرصه جهانی نیز گستردگی قابل توجهی به خود اختصاص می داد.

نشریه رویترز نیز با اشاره به تاکید رهبر ایران بر لزوم به کارگیری شیوه هایی در تحقق هرچه بهتر اقتصاد مقاومتی و توسعه زیرساخت های این نوع اقتصاد، چنین گزارش کرده که با توجه به فعالیت های وسیع اقتصادی سپاه می توان انتظار داشت این نیرو در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی نقشی کلیدی و موثر ایفا کند.

وال استریت ژورنال در مقاله ای به تحولات اخیر ایران همچون لغو تحریم ها اشاره کرده است و می نویسد: با خروج ایران از تحریم ها، فرصت های ایران برای پیوستن به اقتصاد جهانی چندین برابر گذشته است، در این میان نیروی سپاه به عنوان یک نیروی قدرتمند و با پشتوانه مالی قابل توجه، سهمی مهم و اثرگذار در اقتصاد آتی این کشور خواهد داشت.

اگرچه رویکرد سیاسی و دیپلماتیک سپاه همواره با خط سیری مشخص و محدودیت در روابط با برخی دولت ها همچون ایالات متحده پیش رفته، اما سوال اینجاست که در شرایط فعلی فعالیت های اقتصادی این نیرو چه سمت و سویی خواهد داشت. گرچه جهت گیری این نیرو چه در بخش سیاسی، چه نظامی و چه اقتصادی اغلب رویکردی معین و مدافع مواضع نظام جمهوری اسلامی داشته است و پاسخ دهی به سوال فوق چندان دشوار نیست.