سود کاشت سیب زمینی خوب است، اگر دلال بازی نباشد

سیب زمینی گیاهی پرمصرف و مغذی است که در سبد غذایی مردم حضور پررنگی دارد. این محصول کشاورزی خوش خوراک مصرف زیادی در کشور دارد و از اقبال خوبی در زمینه مصرف برخوردار است. نیاز داخلی کشور را تولیدکنندگان داخلی تأمین می کنند و وارداتی در این خصوص در کشور انجام نمی شود.

افراد زیادی در کشور هستند که به کار کشت سیب زمینی مشغولند و این کار را تقریباً در تمام طول سال انجام می دهند. کشت سیب زمینی در بیشتر مناطق قابل انجام است و این گیاه پربازده، سازگاری خوبی با محیط کاشت از خودش نشان می دهد.

سیب زمینی در بیشتر مناطق کشور کشت و برداشت می شود و در بین بیشتر کشاورزها محصول محبوبی به شمار می آید؛ هرچند کشت آن سخت تر از بعضی از ارقام کشاورزی است. فرهاد نصیرزاده یکی از سیب زمینی کاران استان آذربایجان شرقی در شهرستان سراب است که حدود 20 سال است به کار تولید سیب زمینی اشتغال دارد. «فرصت امروز» با این کشاورز آذری به گفت وگو پرداخته است.

کشتزارهاى بزرگ سیب زمینى عموما واقع در دشت ها است و بیشتر عملیات آماده کردن زمین با ماشین انجام مى شود. در نقاط کوهستانى که وسعت کشتزارها کم است، عملیات آماده کردن زمین با استفاده از دام انجام مى شود. در زمین هاى سبک و براى کشاورزانى که امکان شخم در پاییز یا زمستان را ندارند، پیش از کاشت و با استفاده از رطوبت موجود زمین، آن را شخم مى زنند.

پس از عمل شخم، دیسک زده مى شود و زمین براى کاشت سیب زمینى آماده مى شود. در هر دو حالت به تناسب امکانات، کودحیوانى را توسط شخم یا دیسک به  زمین مى دهند. به طور کلی هر چقدر زمین وسیع تر باشد علاوه بر اینکه محصول بیشتری به دست می آید، از زحمت کار هم کاسته می شود. چون در اراضی وسیع کار شخم، کاشت و برداشت به صورت مکانیزه و با ادواتی که به تراکتور متصل می کنند، صورت می گیرد.

نصیرزاده در مورد زمان کشت می گوید: در منطقه ما بهترین زمان کشت، فصل بهار است که از اوایل اردیبهشت ماه شروع می شود. بخش عمده محصول در تابستان برداشت می شود، مابقی به فصل پاییز می رسد که حدود 10 تا 15 درصد کل کشت سالانه است. این را هم بگویم که سیب زمینی که به فصل سرما برسد و در خنکی هوا برداشت شود، مرغوب تر است و ماندگاری بیشتری دارد و تا بهار سال بعد هم در سردخانه سالم می ماند.

خاک مناسب برای این گیاه بستگی به نژاد و بذر و منطقه ای دارد که کار کشت در آن انجام می شود. خاک رس آب بیشتری در خود نگه می دارد و در مناطق گرمسیری مناسب تر است. در زمینی که شن و ماسه دارد نیاز به آبیاری، بیشتر می شود. سیب زمینی گیاهی آب بر است و نیاز زیادی به رطوبت دائم و همیشگی دارد. این محصول هفته  ای یک بار آبیاری لازم دارد و تا 10 روز قبل از برداشت هم باید آبیاری شود تا مرغوبیتش را حفظ کند.

 کاشت سیب زمینى

تولید سیب زمینی کار زیادی می برد و کمی سخت تر از سایر ارقام کشاورزی است. نصیرزاده در این مورد توضیح می دهد: کاشت به دو صورت دستى و ماشینى انجام مى گیرد. کاشت دستى معمولاً در زمین هاى کوچک و متوسط و کاشت ماشینى در زمین هاى بزرگ و هموار واقع در دشت ها انجام مى شود. در کاشت دستى سیب زمینى هاى کامل یا بریده شده را با دست و با اصله اى که از پیش در نظر گرفته اند، در جویچه هاى آماده شده مى ریزند.

سپس به وسیله دام و با استفاده از خیش هاى خاک برگردان روى غده ها را با خاک مى پوشانند. معمولاً دام را طورى هدایت مى کنند که از روى پشته ها راه برود و سیب زمینى ها آسیب نبینند. به این ترتیب خاک پشته ها، روى غده ها را مى پوشاند و پشته ها به جوى هاى جدید تبدیل مى شوند.

در شیوه ماشینی، کشت سیب زمینى به وسیله ماشین هاى غده کار یک یا دو ردیفى انجام مى شود. تنظیم عمق کاشت، فاصله بوته ها روى ردیف و فاصله ردیف هاى کاشت، با تنظیم بذرکار انجام مى شود. دستگاه سیب زمینى کار ابتدا شیارى ایجاد مى کند که غده هاى سیب زمینى از درون مخزن به فاصله موردنظر درون این شیارها مى افتند و خاک برگردان ماشین رو سیب زمینى ها را مى پوشاند. درکاشت دستى فاصله بوته ها روى ردیف ۲۵تا ۳۰سانتى متر و فاصله ردیف ها ۵۰ تا ۶۰ سانتى متر است.

غده هاى سیب زمینى پس از برداشت یک دوره خواب دارند که در این مدت به ندرت جوانه مى زنند. طول دوره خواب بستگى به نوع سیب زمینی، شرایط زراعى در زمان رشد و شرایط نگهدارى در انبار دارد.

در مناطق سردسیر به هنگام کشت، دوره خواب غده ها سپرى شده و جوانه ها به آسانى بیدار مى شوند ولى در مناطق گرمسیر که فاصله برداشت تا زمان کاشت کوتاه و در حدود 3 تا ۴ ماه است به  دو روش خواب جوانه را مى شکنند: یا غده ها را براى مدتى در جایى خنک با حرارت حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه و رطوبت بالا قرار مى دهند و یا به وسیله بریدن غده ها جوانه ها را براى بیدار شدن تحریک مى کنند. بریدن غده ها در مناطق سردسیر به منظور صرفه جویى در مصرف بذر انجام مى شود.

کشاورزان سعى مى کنند در درجه نخست از سیب زمینى هاى متوسط که نیاز به بریدن نداشته باشند، به عنوان بذر استفاده کنند ولى بسیارى از آنها به دلیل دشوارى کار از آن پرهیز مى کنند و از مخلوط سیب زمینى درشت و متوسط استفاده مى کنند ولى سیب زمینى هاى درشت را در صبح روزى که مى خواهند بکارند با چاقو مى برند و آن را به دو یا چند قسمت  (بسته به  بزرگی) تقسیم مى  کنند.

برای کشت و تولید سیب زمینی از انواع کود های شیمیایی و حیوانی استفاده می شود. بیشتر استفاده کشاورزها از کودهای شیمیایی پتاس و اوره است.

کود پتاس برای تقویت ساقه و بارآوری است و کود اوره که قوی تر است برای تقویت ریشه و ماندگاری خود گیاه مصرف می شود. هر هکتار حدود شش تا هفت کیسه 50 کیلویی کود می خواهد که در سه یا چهار نوبت بعد از آبیاری عملیات کودپاشی انجام می شود. بذر هم به صورت عمده از ادارات جهادکشاورزی استان تهیه می شود که ارقام آن بین 1100 تا 1500 تومان در هر کیلو قیمت دارد. اگر همه موارد تولید و برداشت رعایت شود، از هر هکتار چیزی نزدیک به 3تا 5/4 تن محصول مرغوب برداشت می شود.

هزینه هر نوبت آبیاری برای هر متر مکعب بین 55 تا 75هزار تومان است که برای معمولاً بین 400 تا 500هزار تومان خرج آبیاری می شود. قیمت عمده فروش سر مزرعه بین 550 تا 700 تومان است که بعد از چند دست گشتن بین واسطه ها به هزار تا 1200 تومان در شهرهای بزرگ می رسد.

اگر شرایط مناسبی برای توزیع ایجاد شود و دلال بازی از بین برود، سود بیشتری به کشاورز بینوا می رسد و برای سال بعد دلگرم می شود. اما نه نظارت درستی بر این صنف است و نه حمایت های درستی صورت می گیرد. هزینه های بالای تولید که فقط روزانه 60 – 50 هزار تومان خرج کارگر است، هزینه سردخانه و حمل ونقل به تولید کننده فشار می آورد، ولی سودش را واسطه گری می برد که با فرصت طلبی حاصل دسترنج کشاورز را به نصف قیمت می خرد.