سهم کشاورزی از درآمد نفت اندک است

کاهش قیمت نفت و تاثیر آن بر بودجه، یکی از مسائل مهمی است که بر بخش کشاورزی به‌ویژه طرح‌های دولت برای مقابله با خشکسالی و جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه آب از منابع و ذخایر زیرزمینی، اثرهای منفی خواهد گذاشت. تعطیلی650 هزار حلقه چاه غیر‌مجاز که عده‌ای این تعداد را تا یک میلیون حلقه نیز اعلام می‌کنند، طرح احیای دریاچه ارومیه و اجرای سیستم‌های آبیاری نوین برای افزایش راندمان مصرف آب کشاورزی از جمله طرح‌ها و پروژه‌هایی هستند که نیاز به تامین منابع مالی زیادی دارند.

بر پایه آمارهای ارائه شده از سوی وزارت نیرو، در کمتر از 30 سال 70 درصد از ذخایر آب‌های زیرزمینی برداشت شده است.این درحالی است که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد خشکسالی در کشور دست‌کم تا 30 سال آینده ادامه خواهد داشت.بنابراین باید از منابع و ذخایر باقیمانده آب‌های زیرزمینی به خوبی حفاظت شده و برداشت‌ها از آن سختگیرانه‌تر شود.این مسئله نیازمند برنامه‌ها و طرح‌هایی است که منابع مالی زیادی می‌طلبد.

طرح‌های مقابله با خشکسالی در بودجه 94

در شرایطی که دولت با کسری حدود 50 هزار میلیارد تومانی بودجه در سال آینده روبه‌رو خواهد بود، این پرسش مطرح می‌شود که آیا دولت می‌تواند طرح‌های مقابله با خشکسالی را انجام دهد یا اینکه مانند بسیاری از طرح‌های دیگر، نصفه و نیمه اجرا خواهد شد. کوهسار خالدی، پژوهشگر اقتصاد کشاورزی و مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، اظهار می‌کند: با تجربه‌ای که در سال‌های گذشته داشته‌ایم، دولت همواره برای تامین کسری بودجه جاری، از بودجه عمرانی هزینه می‌کند. بودجه سال 94 که روی قیمت نفت 72 دلار بسته شد، با کاهش قیمت نفت به کمتر از 50‌دلار، دولت را با کسری زیادی مواجه کرد.

وی می‌افزاید: برای تامین کسری بودجه، دولت چند راه پیش رو دارد؛ از بودجه عمرانی بکاهد، از بانک مرکزی استقراض یا به سرمایه‌گذاری‌های خارجی اکتفا کند و استقراض از بانک‌های خارجی نیز راه‌حل دیگری است.البته این راهکارها یا قابلیت انجام ندارند یا موجب افزایش نقدینگی و افزایش تورم می‌شوند که با سیاست‌های ضد تورمی دولت منافات دارند و کسری بودجه را شدیدتر می‌کنند.

نوسان درآمدهای نفتی و مالیاتی

در هفته‌های گذشته و در مسیر بررسی لایحه بودجه سال 94 در کمیسیون تلفیق مجلس، نمایندگان مردم پیشنهاد افزایش 18 درصدی مالیات‌ها از سوی دولت را به 22 درصد رساندند.پژوهشگر اقتصاد کشاورزی، این موضوع را یکی از راهکارهای مجلس و دولت برای کاهش کسری بودجه و اجرای طرح‌های مهمی مانند مقابله با خشکسالی می‌داند و می‌افزاید: شاید مجلس با این کار خواسته از دولت برای اجرای این طرح‌ها حمایت کند.

وی در خصوص طرح‌های مقابله با خشکسالی و تامین اعتبارهای لازم برای آنها، تصریح می‌کند: این موضوع به دولت بستگی دارد که مسئله خشکسالی تا چه میزان برایش اهمیت دارد. سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ارتباط مستقیم با میزان درآمد نفتی دولت دارد و بودجه کشور نیز بر پایه درآمدهای نفتی و مالیاتی بسته می‌شود.در شرایطی که درآمدهای نفتی نوسان دارد، دولت درآمدهای مالیاتی را افزایش می‌دهد.

خشکسالی؛ بیماری مرگبار

خالدی، در پاسخ به این پرسش که در چنین شرایطی آیا دولت چشم بر طرح‌های مقابله با خشکسالی و کاهش برداشت‌ها از منابع آب‌های زیرزمینی می‌بندد، می‌گوید: بعید است دولت چنین کاری بکند.خشکسالی و بحران آب اکنون مانند بیماری خطرناک و مرگباری است که اگر درمان نشود منجر به مرگ خواهد شد.تولید محصولات کشاورزی، تامین امنیت غذایی و امنیت ملی کشور با محدودیت بخش کشاورزی شدیدا به مخاطره می‌افتد و اقتصاد ما را تهدید می‌کند.

وی تاکید می‌کند: نابودی منابع آب و خاک و گسترش بیابان‌زایی، پیامدهای ناگوار دیگری است که در پی خشکسالی‌ها رخ می‌دهند.حفظ این منابع باعث افزایش تولید و تامین امنیت غذایی و ملی می‌شود.بنابراین موضوع خشکسالی، یک معضل ملی است و در همین راستا دولت نمی‌تواند به آن بی‌اعتنا باشد و برنامه‌هایی برای آن دارد.

کاهش قیمت نفت تاثیری بر بودجه اندک کشاورزی ندارد

عباس پاپی زاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، درباره کسری بودجه 94 و تاثیر آن بر طرح‌های مقابله با خشکسالی، به «فرصت امروز» می‌گوید: مگر برای این طرح‌ها دولت چقدر بودجه اختصاص می‌دهد؟ در سال‌هایی که فروش بالایی از نفت داشتیم نیز مبالغ آن چنانی به بخش کشاورزی و طرح‌های این بخش اختصاص داده نمی‌شد. وی به بودجه احیای دریاچه ارومیه اشاره و اظهار می‌کند: 1000 میلیارد تومان، عدد زیادی نیست که تاثیری بر کسری بودجه بگذارد.طرح نکاشت و بودجه‌ای که به این پروژه اختصاص داده شد هم آنقدری نیست که اثر چشمگیری بر بودجه داشته باشد.ناگفته نماند که ما با طرح نکاشت هم مخالف هستیم.دولت تا کی می‌تواند این طرح را ادامه دهد و به کشاورزان بابت نکاشت پول پراخت کند؟

الگوی کشت، موضوع فراموش شده دولت

نماینده دزفول در مجلس، پیشنهاد می‌دهد: طرح‌های جایگزین باید به جای این طرح ارائه شود و اشتغال‌آفرینی در این مناطق انجام گیرد.مگر یک خانواده کشاورز می‌تواند با ماهی 600-500 هزار تومان زندگی‌اش را اداره کند؟ بنابراین ما در اصل این طرح‌ها مشکل داریم و معتقدیم که مشکلی حل نمی‌شود. وی در خصوص طرح‌های دیگری مانند ارائه الگوی کشت و نظام بهره‌برداری در کشاورزی که می‌تواند راهکاری برای مقابله با بحران آب در مناطق خشک باشد، تصریح می‌کند: تاکنون دولت هیچ اعتباری برای الگوی کشت در نظر نگرفته است و اساسا در ایران الگوی کشت، موضوعی فراموش شده است.