بررسی عوامل جهانی و داخلی فلز زرد / سرمایه‌گذاران در کمین فرصت‌های بازار طلا

قیمت طلا همواره تحت تاثیر عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قرار داشته و نوسانات در طول تاریخ از سوی بسیاری از سرمایه‌گذاران در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است. در روزهای اخیر نیز نوسانات قیمتی شدید و احتمال نوسان بیشتر در قیمت این فلز زرین باعث شده توجهات بیشتری به آن جلب شود. به این بهانه، به بررسی تحولات چند روز گذشته و احتمالات در روزهای آینده در بازارهای جهانی اونس و تحولات در بازار سکه در داخل می‌پردازیم.

بازار جهانی: قیمت طلا در سطح جهانی در سال‌های اخیر فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است (نمودار شماره 1). در سپتامبر 2011 قیمت هر اونس جهانی پس از طی کردن یک روند صعودی با شیب زیاد به 1770 دلار به ازای هر اونس رسید و تا مارس سال 2013 قیمت‌ها در کانال بین 1600 تا 1750 در نوسان بود.

حرکت قیمت طلا در کانال نزولی مورد اشاره با شیب ملایم همچنان ادامه یافت تا آنکه در اوایل ماه جولای سال جاری انتشار خبر افزایش قریب‌الوقوع نرخ بهره در ایالات متحده آمریکا موجب کاهش شدید قیمت طلا شد (نمودار2). به‌گونه‌ای که قیمت آن طی یک ماه حدود 100 دلار سقوط کرد و در سوم آگوست با 1073 دلار کف پنج‌ساله تاریخی خود را نیز پشت سر گذاشت. اما کاهش ارزش یوان چین و همچنین نگرانی‌ها از احتمال رشد نرخ بیکاری آمریکا در ماه آگوست، باعث شد مقامات فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) در مورد افزایش نرخ بهره در ماه سپتامبر موضع محتاطانه‌تری اتخاذ کنند. به‌گونه‌ای که برخی اعضا طی مصاحبه‌هایی اعلام کردند که احتمالا طرح موضوع افزایش نرخ بهره از دستور جلسه ماه سپتامبر حذف و بررسی آن به جلسه ماه دسامبر موکول شود. این موضع‌گیری‌ها باعث افزایش مجدد قیمت طلا در بازارهای جهانی شد. اما همچنان بدبینی‌ها در مورد افزایش نرخ بهره آمریکا در میان سرمایه‌گذاران ادامه دارد به‌گونه‌ای که در یک ماه گذشته با وجود افزایش نسبی قیمت، تقاضا برای خرید کاهش یافته است. در کنار احتمال افزایش نرخ بهره در آمریکا عوامل دیگری نیز بر انتظارات از قیمت طلای جهانی تاثیرگذارند.

بسیاری از کارشناسان خوش‌بین به بازار طلا، بر این باورند که افزایش تقاضای طلا از سوی هند به خاطر نزدیک شدن به جشن‌های سنتی این کشور در آینده‌ای نزدیک بر قیمت طلا اثرگذار خواهد بود. در این خصوص آنان به روند افزایش واردات طلا از کشورهای سوییس و انگلیس به هند، استناد می‌کنند. همچنین بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که چین پس از کاهش ارزش یوان، با افزایش ذخایر طلای خود درصدد پشتوانه‌سازی برای پول ملی‌اش برخواهد آمد. اتفاقی که ممکن است در صورت رخ دادن جنگ ارزی بین چین و کره جنوبی، در کره نیز اتفاق بیفتد. بدین ترتیب از این منظر قیمت جهانی طلا در کوتاه‌مدت به کانال 1200دلاری برخواهد گشت.

از سوی دیگر بسیاری از تحلیلگران در کنار افزایش نرخ بهره آمریکا، افزایش تولید و عرضه توسط برخی کشور‌های تولید‌کننده نظیر استرالیا، نیوزیلند و کانادا و همچنین احتمال فروش قسمتی از ذخایر طلای برخی از کشور‌های حوزه آمریکای لاتین را دلایلی بسیار قوی برای کاهش قیمت طلا در ماه‌های آینده می‌دانند. به عقیده آنها این عوامل آنقدر قدرتمند هستند که قیمت نفت را حتی به پایین‌تر از 900 دلار در هر اونس برسانند.

بازار داخل: به طور معمول، سرمایه‌گذاری در طلا در ایران اغلب به‌صورت انجام معاملات سکه به‌صورت نقد یا آتی انجام می‌گیرد. (البته بسیاری نیز با خرید طلای ساخته شده هر دو جنبه سرمایه‌ای و مصرفی را در نظر می‌گیرند.) عوامل بسیار زیادی در قیمت طلا در داخل کشور تاثیر‌گذار است. قیمت جهانی طلا یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های آن است. به‌گونه‌ای که پس از ایجاد تغییرات عمده در بازار جهانی طلا تاثیر آن بر قیمت سکه در داخل کشور نیز مشهود است. عامل مهم دیگری نیز که در قیمت سکه بسیار تاثیر‌گذار است، قیمت ارز است. عاملی که دلیل اصلی جهش سکه از کانال یک‌میلیون ریال به قیمت‌هایی بالاتر از 10‌میلیون ریال در سال‌های آغازین دهه 90 شمسی بود. دلیل دیگری که موجب نوسان در قیمت می‌شود شرایط اقتصاد کلان در داخل کشور مثل رکود یا رونق و همچنین شرایط حاکم بر بازار‌های رقیب است. به‌طوری که رکود اقتصادی، نرخ بهره بالا در بازار پول باعث کاهش قیمت سکه در بازار به زیر 10‌میلیون ریال شد.

برای بررسی انتظارات از آینده سکه به بررسی قیمت‌ها در رسیدهای مختلف در بازار آتی سکه در بورس کالای ایران می‌پردازیم (نمودار 3). بررسی قیمت‌ها از ابتدای شهریور ماه تاکنون نشان از نوسانات متعدد قیمت آتی سکه در سررسیدهای شهریور، آبان و دی در مقابل قیمت نقدی سکه دارد. این موضوع بیانگر آن است که سردرگمی در مورد آینده قیمت‌ها در بازار جهانی به بازار داخلی نیز سرایت کرده و سرمایه‌گذاران تصویر دقیق و شفافی از قیمت سکه در ماه‌های یاد شده ندارند. اما طی سه روز گذشته (جدول1) کمتر بودن قیمت آتی در رسیدهای یاد شده از قیمت معاملات نقدی سکه حکایت از انتظار سرمایه‌گذاران برای کاهش قیمت طلا را دارد.

از سوی دیگر سررسید اسفندماه همواره در قیمت‌هایی بالاتر از نقد معامله می‌شود که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران منتظر افزایش قیمت در ماه پایانی سال هستند. البته چنین انتظاری ممکن است فراتر از تحولات سیاسی و اقتصادی مربوط به افزایش تقاضای سکه در این ماه به خاطر نزدیک شدن به عید نوروز باشد.

در هر صورت آنچه مسلم است، احتمال تغییر هریک از عوامل جهانی موثر (مستقیم یا غیرمستقیم) بر قیمت طلا در روزها و ماه‌های آینده بسیار زیاد است. این اثر‌گذاری بی‌شک در بازار طلا در داخل کشور نیز مشهود خواهد بود و قیمت‌های داخلی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. از سوی دیگر تحولات سیاسی و اقتصادی در داخل کشور نیز در ماه‌های آینده بسیار در آینده قیمت طلا اثرگذار است. تحولاتی که همچون عوامل جهانی بسیار غیر‌قابل پیش‌بینی است. قطعا تحلیل درست این اتفاقات، میزان اثر‌گذاری هر کدام و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر می‌تواند سود سرشاری عاید سرمایه‌گذاران در این فلز کند.