زنجیره تامین و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در آن (قسمت اول)

تحولات سال‌های اخیر در زنجیره ارزش خودرو به‌ویژه به‌دلیل تغییرات عمده‌ای که در نحوه گردش پول و سرمایه در این زنجیره به‌وجود آمده باعث بروز پدیده‌های جدیدی در مبانی استراتژی خودرو شده است، به نحوی که دیگر نمی‌توان به مجموع فعالیت‌های این حوزه صرفا به دید یک صنعت نگریست. «تجارت خودرو» واژه‌ای است که تناسب بیشتری با حجم فعالیت‌ها و تحولات این حوزه دارد. در این بین، زنجیره تامین به‌عنوان بازوی اصلی صنعت خودرو، نقش متفاوت و تاثیرگذاری را در تجارت خودرو ایفا می‌کند.

نقش زنجیره تامین به‌قدری در تجارت خودرو اهمیت پیدا کرده که به‌عنوان مثال کشوری نظیر ترکیه بخش مهمی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی جذب کرده خود در تجارت خودرو را طی سال‌های اخیر صرفا روی این زنجیره متمرکز کرده و نیمی از درآمدهای ارزی سالانه این کشور در حوزه تجارت خودرو نیز، از طریق فعالیت‌های قطعه‌سازی کسب می‌شود.

از طرف دیگر امروزه در حوزه «تجارت خودرو»، اقتصاد خودرو نقش مهم‌تری را نسبت به آنچه در گذشته و در دوره «صنعتی بودن صرف» برای آن متصور می‌شد، پیدا کرده است. اگر در گذشته در زنجیره ارزش خودرو، بیشترین امتیاز به کارخانه و در واقع جایی که تولید خودرو در آن اتفاق می‌افتاد، داده می‌شد امروزه، دو فرآیند مهم «طراحی ومدلینگ» و «فروش» نقش مهم‌تری را در تجارت خودرو ایفا می‌کنند.

در واقع افزایش سهم بیشتر درآمدهای خودروسازی از فعالیت در دو حوزه طراحی محصول و مهندسی بازار، شرکت‌های بزرگ خودروسازی را بر آن داشته تا با ایجاد تحول در دو استراتژی «توسعه محصول» و «توسعه بازار»، از سودآوری بیشتری برخوردار شوند. علاوه بر آن، شرایط آتی بازار خودرو و تغییرات «نسبت عرضه و تقاضا» در آن، برای شرکت‌های بزرگ خودروسازی دنیا این پیام را دارد که برای غلبه بر فشارهای ناشی از تنگ‌تر شدن شرایط رقابت در سال‌های آینده بازار خودرو، باید از هم‌اکنون به فکر چاره بود، به‌طوری‌که تحقق اهداف این دو استراتژی یعنی «استراتژی توسعه محصول» و «استراتژی توسعه بازار» برای عبور از بحران‌های تقاضا در این شرکت‌ها دارای اهمیت ویژه است. 

زنجیره تامین اما، در دو استراتژی یاد شده نقش محوری دارد، به‌طوری‌که تحولات صنعت قطعه‌سازی و لجستیک قطعه چه به لحاظ ساختار و چه به لحاظ قیمت در تحقق اهداف این دو، بسیار تاثیرگذار است. در واقع توسعه محصول بدون سرمایه‌گذاری روی زنجیره تامین و تغییرات اساسی در تکنولوژی ساخت قطعه میسر نخواهد بود و توسعه بازار بدون ایجاد تغییرات در گردش جهانی قطعه و محصول امکان‌پذیر نیست.

به‌عبارتی دیگر شرکت‌های بزرگ خودروساز برای غلبه بر بخشی از بحران تقاضا در سال‌های آتی باید بتوانند هزینه‌های تولید و جابه‌جایی قطعه در دنیا را کاهش دهند. بنابراین توجه و پرداختن به این دو استراتژی باعث شده سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در بازارهای هدف که بعد از این در مورد آنها صحبت خواهیم کرد، صورت پذیرد.

* کارشناس صنعت خودرو