روش‌هایی برای تحقق اقتصاد مقاومتی

شناخت اهداف و دستیابی به تعریف مشترک از الزامات هر کار جمعی است. تعریف صحیح از اقتصاد مقاومتی به جهت دستیابی به مفهوم مشترک و ادبیات یکسان، معرفی شاخصه‌های قابل سنجش (به دور از شعار زدگی)، نمایش نقشه راه، تعیین اولویت‌های کوتاه‌مدت، میان مدت و درازمدت از ضروریات تحقق اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود.  به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی اقتصاد مقاومتی یك راهبرد اقتصادی نظام اسلامی در مقابله با نظام اقتصادی جهانی است. اقتصاد مقاومتی از جهان‌بینی ما سرچشمه می‌گیرد.

در دیگر زیرمجموعه‌های نظام مانند ساختارهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز ضرورتا با همین مفروض و شرایط، باید مقاومت در برابر استكبار جهانی شكل گیرد و همه راهبردها به‌گونه‌ای طراحی شود كه از مردم و كیان نظام در برابر تهدیدها حفاظت كند. در یک تعریف می‌توان اقتصاد مقاومتی را یك نظام اقتصادی برای مقاومت در برابر تنش‌ها و اقدامات تخریبی دانست. این اقتصاد باید بتواند در برابر ضربات اقتصادی، تحریم‌ها و توطئه‌‌های گوناگون اقتصادی نظام استكبار مقاومت کند تا بتواند توسعه و پیشرفت خود را ادامه دهد. کاهش شدید کنونی قیمت نفت که با نفوذ برخی کشورها به منظور ضربه زدن به اقتصاد کشورهایی مانند ایران شکل گرفته خود گواه این مدعاست.  منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی، یك اقتصاد فعال و پویاست نه یك اقتصاد منفعل. اقتصاد مقاومتی، مقاوم‌سازی و افزایش قدرت تحمل در قبال فشارهای خارجی است.

مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی را این‌گونه تعبیر می‌کنند که اقتصاد مقاومتی یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ماست. الگویی که مردم‌بنیاد، دانش‌بنیان، عدالت‌محور و همیشه بارور خواهد بود و به مردم کمک خواهد کرد. یعنی از دل ظرفیت‌های کشور و مردم ما می‌جوشد رشد این نهال و این درخت، متکی است به امکانات کشورمان اما با اقتصادهای جهانی تعامل دارد.  نقطه شروع اقتصاد مقاومتی را می‌توان سیاست‌گذاری برای اصلاح سبک اقتصادی و فرهنگی به‌ویژه فرهنگ کار و الگوی مصرف برای جهت دادن به تولید و سرمایه‌گذاری و همچنین رونق تولید داخلی و كاستن از واردات بی‌رویه در عین حال ارتقای تكنولوژی دانست.  

از الزامات تحقق اقتصاد مقاومتی می‌توان به همگرایی اشاره کرد. همگرایی باعث تامین منافع ملی و کاستن از آسیب‌های آن است. همگرایی، داشتن استراتژی واحد و یکپارچگی در تصمیم است و متمرکز بر اشتراکات به جهت افزایش منفعت ملی است. اقتصاد مقاومتی رابطه نزدیكی با عزم و انسجام ملی دارد. همگرایی، تمرکز قدرت‌های مختلف بر یک نکته است. 

 از دیگر ضروریات تحقق اقتصاد مقاومتی می‌توان به موضوع گفتمان‌سازی اشاره داشت. گفتمان، واژگان و گفتارهایی نهادینه شده است که به ذهنیت اثر گذاشته و به باور می‌رسد به‌طوری که می‌تواند در یک دوره تاریخی و زمانی سایه انداخته و بر ناخودآگاه افراد تاثیر بگذارد. قدرت، از گفتمان نشات می‌گیرد و می‌تواند در رسیدن به اهداف کلان موثر باشد. در گفتمان‌سازی توجه به مقتضیات تاریخی و جغرافیایی کشور تاثیر بسزایی دارد . بهره‌مندی از دیدگاه‌های نخبگان و صاحب‌نظران اقتصادی و سیاسی کشور و درگیر کردن ایشان از دیگر مولفه‌های گفتمان‌سازی است.

از سوی دیگر شناساندن ظرفیت‌های کشور اعم از منابع انسانی و منابع طبیعی، ارتباط با دانشگاه‌ها (اساتید و دانشجویان) خصوصا دانشگاه‌های اقتصاد و برگزاری نشست‌های مختلف و همچنین بررسی یا پیشنهاد نگارش پایان نامه یا رساله دکترای مرتبط با موضوع اقتصاد مقاومتی و طرح آن در رسانه را می‌توان از دیگر شناسه‌های گفتمان‌سازی دانست. تبیین و تعریف اقتصاد مقاومتی در آموزش و پرورش و آموزش عالی، ارائه عملکرد و گزارش به منظور الگوسازی و امید بخشی و نیرو بخشی به جامعه، رصد تحولات کشور، مذموم دانستن خرید کالای خارجی و... از دیگر مولفه‌های گفتمان‌سازی است. 

 موضوع دیگر مطالبه‌گری است. مطالبه گری یعنی خواسته عمومی، بنابراین مطالبه گری باید از رسانه عبور کرده و عمومیت پیدا کند. مطالبه گری باعث تقویت نظام است و نه تضعیف آن. پیگیری، مطالعه، اندیشیدن و پخته کردن در مطالبه گری ضروری است. مطالبه‌گر می‌تواند و ترجیحا باید در صورت لزوم، راهکار اجرایی ارائه دهد. مطالبه گری باید براساس آگاهی اجتماعی و واقع بینی و اندیشه بوده و از احساسات به دور باشد. مطالبه گر به دنبال مچ‌گیری نیست، بلکه دلسوزانه و براساس راستی آزمایی به دنبال احقاق حقوق است.

در پایان باید به موضوع ظرفیت‌های کشور که تحقق اقتصاد مقاومتی را نه تنها ممکن بلکه لازم می‌داند اشاره کرد. توجه به ظرفیت‌های بی‌شمار کشور (برگرفته از فرمایشات مقام معظم رهبری)؛ 10 میلیون دانش آموخته دانشگاه‌ها، چهار میلیون دانشجو، میلیون‌ها نفر نیروی مجرب و ماهر، منابع و ذخایر طبیعی اعم از نفت و گاز، طلا، سنگ آهن، سنگ‌های قیمتی، صنایع دستی و. . . حرکت‌های جدید کشور در تولید علم و فناوری، صنعت و نانو و در نهایت داشتن نیروهای جوان و پرشور و در نهایت اعتقاد قلبی و عملی به آیه شریفه سوره نساء (آیه نفی سبیل) که می‌فرماید «و خداوند هیچ‌گاه برای کافران نسبت به اهل ایمان راه تسلط باز نخواهد کرد» و کوشش در عملی کردن این آیه شریفه که حجت را برای آحاد کشور تمام می‌کند. 

* مدیر گروه اجتماعی و اقتصاد شبکه 4 سیما