حکایت سیاهی و سود

شاید در شرایطی که هشدار‌ها از مصرف بالای قلیان و خطراتی که جوانان این مرز و بوم را تهدید می‌کند حکایت دارد صحبت از سرمایه‌گذاری در تولید زغال خوشایند و دلپذیر به نظر نیاید، اما واقعیت‌های موجود حکایت از این دارد که سرمایه‌گذاری در این بازار سود مناسبی دارد، امروزه مصرف بالای قلیان در جامعه ما نه تنها امر مذموم و ناپسندی نیست، بلکه به پدیده‌ای عادی و معمولی تبدیل شده است و پس از چندی که تذکرات از مصرف و شیوع این پدیده در میان جوانان بالا گرفته بود دوباره جو آرام‌آرام فرونشست و همه‌چیز به حالت اول بازگشت. مخلص کلام اینکه این روزها بازار قلیان داغ است، بنابراین تولید زغال به‌عنوان یک بازار پرسود همواره مطرح است، از طرفی در باب کباب‌خوری ایرانی‌ها هم که نیازی به توضیح نیست. ایرانی‌ها اصولا اهل کباب و طبیعتند، ضمن اینکه خانواده‌ها و برخی رستوران‌ها هم اغلب برای درست کردن کباب از زغال استفاده می‌کنند، بنابراین لااقل دو دلیل محکم برای سرمایه‌گذاری در این بازار داغ وجود دارد لذا در این گزارش به جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در تولید زغال می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید. 

شروع سرمایه‌گذاری و امکانات لازم

برای شروع کار در بازار زغال باید سرمایه‌ای 200 تا 300 میلیونی در اختیار داشته باشید که البته این مبلغ به جز هزینه‌های خرید زمین است. درخصوص زمین هم باید گفته شود که حداقل به زمینی با متراژ 1000 متر نیاز دارید که 400 متر آن باید حتما فضای مسقف باشد و مابقی فضا شامل محوطه برای دپو و انبار کردن چوب‌ها‌ست.  برای ساخت سوله‌ای به این ابعاد باید بین 100 تا 120 میلیون‌ تومان کنار بگذارید...

مرحله بعدی کار، ساخت کوره‌های پخت زغال یا کوره‌های زغال‌گیری است که 30 تا 40 میلیون تومانی برایتان آب می‌خورد، حدود 20 تا 30 میلیون هم باید برای تجهیز وسایل و لوازم کارگاه کنار بگذارید که شامل اره فلکه برای برش چوب (چهار تا پنج میلیون تومان)، اره مخصوص برش زغال (دو تا سه میلیون تومان)،  اره‌تیز‌کن (دو تا سه میلیون)، باسکول، لوازم ریز داخل کارگاه ، لوازم بسته‌بندی و... می‌شود. 

به علاوه حدود 40 تا 50 میلیونی هم برای خرید و دپوی چوب نیاز دارید که در واقع یکی از مهم‌ترین بخش‌های کار همین مسئله خرید چوب است، بنابراین بهتر است همیشه دپوی مناسبی از چوب در کارگاه داشته باشید. بهترین فصل خرید برای چوب زمستان است که فصل هرس انواع مرکبات است. در مورد چوب‌های جنگلی هم به همین ترتیب زمستان بهترین فصل خرید است چون در این فصل درخت در خواب زمستانی قرار دارد و چوب‌های برش خورده معمولا کمترین وزن را دارند. جهرم یکی از بهترین شهرهای راه‌اندازی این کسب‌و‌کار است و شهر‌های شمالی ایران هم پتانسیل زیادی در این زمینه دارند، البته در شهر‌های مختلف کارگاه‌های سنتی تولید زغال وجود دارد. 

فرآیند تولید و سود احتمالی 

زغال‌ها در ایران (که ید طولایی در این زمینه دارد) در انواع مختلف به لحاظ کیفیت و سایز تولید می‌شوند، ولی در یک تقسیم‌بندی کلی به زغال‌های قلیانی و زغال‌های کبابی قابل ‌تفکیک است که در فرم‌ها و کیفیت‌های مختلف تولید می‌شود. به طور کلی زغال‌های کبابی و زغال قلیان کیفیت متفاوتی دارند و به شیوه‌های متفاوتی هم فرآوری می‌شوند.

شیوه پخت و میزان گرمادهی و مقاومت و حتی نوع چوبی که در تولید زغال‌های قلیان به کار می‌رود بسیار متفاوت از زغال‌های کبابی است. در زغال‌های کبابی معمولا از چوب‌های جنگلی استفاده می‌شود، اما برای تولید زغال قلیان از چوب مرکبات (که به زغال لیمو معروف است) استفاده می‌شود که فرم متعارف محصولات بازار است. البته در‌حال‌حاضر انواع دیگر زغال‌های چینی و بی‌کیفیت نیز در بازار موجود است.  فرآیند تولید زغال قلیان نسبت به زغال‌های کبابی پیچیده‌تر است و به افراد متخصص پای کوره‌ها نیاز دارد. 

قیمت بازار

قیمت زغال‌های قلیانی از کیلویی هفت تا 11هزار تومان برای عمده‌فروشی‌هاست. همچنین زغال قلم کیلوگرمی هفت هزار تومان، زغال سکه‌ای یا برش خورده کیلو گرمی 9هزار تومان، زغال بسته‌ای 100 گرمی بسته‌ای 600 تومان و... در فرآیند تولید زغال قلیان خرده‌های زغال را به‌عنوان زغال‌های کبابی به فروش می‌رسانند، زغال‌های کبابی هم از کیلویی 1200 تا 1800 تومان قیمت دارد، اما در رابطه با قیمت مواد اولیه باید بدانید که هر تن چوب مرکبات حدود 500 هزار تومان و هر تن چوب‌ جنگلی که برای زغال کبابی مصرف دار‌د تنی 80 تا 120 هزار تومان است.

کارگاه تولیدی در این سطح را با سه تا چهار نیروی کار می‌توان اداره کرد. در نهایت با چنین حجم سرمایه‌ای و در صورت مناسب بودن شرایط بازار، ماهانه بین 10 تا 12 تن مصرف چوب و مواد ‌اولیه کارتان است که بین سه تا چهار تن زغال تولید و در نهایت سود 40 درصدی نصیبتان خواهد شد و سرمایه اولیه‌تان ظرف مدت هشت تا 10 ماه بازگشت خواهد کرد. 

 بازار رو به رشد، نیروی متخصص کمیاب

بازار فروش زغال‌های کبابی همیشه در ایران داغ است، چون ایرانی‌ها اصولا به کباب علاقه زیادی دارند، اما در رابطه با بازار فروش زغال‌های قلیان نیز با وضعیت این روزهای جامعه و تذکر‌ها و هشدار‌هایی که در رابطه با مصرف بالای قلیان و رواج آن در بین جوانان ایرانی داده می‌شود، نیازی به توضیح نیست که همه‌چیز خوب است و سرمایه‌گذاران کافی است به دنبال تولید زغال خوب و مرغوب بروند. 

یوسف رضایی، یکی از تولید‌کنندگان و فعالان این صنعت در رابطه با شرایط بازار به «فرصت امروز» گفت: در حال‌حاضر اوضاع بازار خوب است، البته در مورد این محصول هم مثل سایر کالا‌ها که در شرایط رکود به سر می‌برند شرایط عمومی که بر فضای اقتصادی کشور حاکم است جریان دارد. وی در ادامه در رابطه با مشکلات کار افزود: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در این کار وجود دارد یافتن نیروی متخصص و کاربلد است که بسیار کم هستند، به همین دلیل تلفات کار در حدی بالاتر از شرایط استاندارد است و در این شرایط زغالی که باید برای مصرف قلیان استفاده شود و از کیلویی هفت هزار تومان شروع می‌شود باید به دلیل عدم‌کیفیت در بسته‌های کبابی به دست مصرف‌کنندگان برسد و این یعنی زیانی که نصیب تولید‌کننده می‌شود. 

رضایی در توصیه به تازه‌وارد‌ها گفت: جذب نیروی کار متخصص و حرفه‌ای یکی از مهم‌ترین عوامل و شرایط ورود به بازار و تا حد زیادی تضمین‌کننده سود‌دهی شما در کار است. از طرف دیگر کسانی که می‌خواهند در این بازار کار را آغاز کنند باید توجه داشته باشند که یکی از مسائل مهم در شرایط این روز‌های بازار که زغال‌های چینی و وارداتی هم پایشان به بازار ایران باز شده بحث بازاریابی و فروش است. 

وی عنوان کرد: بازار‌یابی و فروش حرف اول و آخر را در هر تولیدی می‌زند، بنابراین مسئله اول فروش است، علاوه بر این کسی که می‌خواهد تازه وارد بازار شود باید چوب را در فصل زمستان که فصل هرس است بخرد و دپوی مناسبی از این جهت داشته باشد تا تولید، برایش به صرفه باشد، زیرا در شرایط ابتدایی تولید تلفات کار بالاست و چوبی که در زمستان کیلویی 250 تومان قیمت دارد با چوب بهار و تابستان که کیلویی 1000 تومان خریداری شده است در میزان زیان وارده و تلفات کار بسیار متفاوت است. رضایی بازاریابی حرفه‌ای و اصولی را مهم‌ترین اصل در موفقیت در این کار می‌داند.