تصدی‌گری آماس کرده دولت

زمانی که برای برگزاری نمایشگاه برنامه‌ریزی می‌شود، مهم‌ترین نکته توجه به تقویم نمایشگاه‌های مطرح بین‌المللی است. متاسفانه نمایشگاهی که به‌عنوان نمایشگاه بین‌المللی گردشگری در ایران برگزار شد، متقارن با نمایشگاه بیت میلان بود. پس از این نمایشگاه زمان برگزاری نمایشگاه آدی‌پی برلین است و غرفه‌داران در حال مهیا کردن خود برای این رویداد هستند. این بی‌توجهی به زمان‌بندی برگزاری نمایشگاه و تقارن آن با نمایشگاه‌های مطرح خارجی بخش مهمی از مغفول ماندن این نمایشگاه است. 

اگر ما به نمایشگاه‌های داخلی شکل بین‌المللی بدهیم، به آن معناست که تلاش داریم از این رویداد‌ها در جهت رشد و پویایی گردشگری بهره ببریم، اما متاسفانه ضعف نمایشگاه‌ها این است که بعد از چندین سال برگزاری همچنان برد بین‌المللی کمی دارند. زمانی که درباره بین‌المللی بودن نمایشگاه صحبت می‌کنیم درباره بعد جهانی آنها صحبت می‌کنیم. بنابراین باید به چگونگی برگزاری این بازار اعتنا کنند تا دیگر کشورها نسبت به اینکه بازار گردشگری ایران بازار ارزشمند و قابل اعتنایی است توجه نشان دهند. همین امر به توسعه گردشگری می‌انجامد و زمینه‌ساز جذب گردشگر می‌شود. توریسم داخلی وابسته به بخش هتلداری، حمل‌و‌نقل و بخش‌های مختلف است و پویایی آن باعث رونق در همه این بخش‌ها می‌شود. بنابراین برای برگزاری مناسب یک نمایشگاه بین‌المللی در ایران لازم است به زمان‌بندی مناسب آن توجه شود و پس از آن با گنجاندن و مطرح کردن آن در تقویم نمایشگاهی جهانی می‌توان استفاده مناسب را از این رویداد‌های داخلی برد. 

هرساله UNWTO جدول نمایشگاه‌های مهم بین‌المللی را انتشار می‌دهد و لازم است تا کسانی که در صدد برگزاری این نمایشگاه هستند، این نمایشگاه را وارد جدول این سازمان کنند. این امر با ثبات برگزاری هر ساله نمایشگاه و عدم تداخل با زمان‌بندی دیگر رویداد‌های مهم سبب می‌شود که این نمایشگاه‌ها دیده شود و جامعه جهانی اثر‌گذار در این شرایط مطلوب تمایل پیدا کند که در این نمایشگاه‌ها حاضر شود. از سوی دیگر تورگردانان و دست‌اندرکاران گردشگری تاثیر‌گذار داخلی نیز در این شرایط که نمایشگاه مطرحی برگزار نمی‌شود در این فضا حاضر می‌شوند. این شرایط روند مناسبی برای برگزاری نمایشگاه‌ها ایجاد می‌کند و سبب می‌شود که خروجی مناسب و مورد انتظاری به دست بیاید. این‌گونه نمایشگاه‌ها اثر خود را در ایجاد جریان‌های جهانگردی می‌گذارد. در غیر‌این صورت فقط برگزاری نمایشگاه به صرف آنکه نمایشگاهی برگزار شده است، ارزشی ندارد.

بازار گردشگری ایران بازار مهم و در حال رشدی است، جمعیت 80 میلیونی ایران که طبقه متوسط آن سفر را در برنامه‌های خود دارد بازار مهمی برای تورگردانان خارجی و بین‌المللی به حساب می‌آید و قابل اعتنا هستند، بنابراین ایران پتانسیل‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش توریسم را دارد. ما باید با سیاست‌های مناسب، شرایطی را فراهم کنیم که سرمایه‌گذاران و تورگردان‌های خارجی برای ورود به کشور و سرمایه‌گذاری در آن تمایل پیدا کنند. اساس برگزاری نمایشگاه‌ها زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری است، درحالی‌که سبب رشد حیطه‌های مختلف گردشگری نیز می‌شود.

آنچه در ایران مشکلات متعددی را در زمینه رشد گردشگری ایجاد کرده تمایل بسیار کم در زمینه سرمایه‌گذاری در حیطه زیرساخت‌های گردشگری مانند اقامتگاه‌ها، حمل‌و‌نقل و دیگر مقولات است. نمایشگاه‌ها در این حیطه می‌توانند بسیار تاثیر‌گذار باشند. اغلب نمایشگاه‌ها در کنار خود نشست‌های مختلف تخصصی دارند، با ایجاد این پنل‌های تخصصی می‌توان بخش بین‌المللی را نسبت به پتانسیل‌های موجود آگاه و صحنه‌گردان این حوزه را درگیر ورود به این حوزه کرد.

در مادرید در نمایشگاه c2 که از 28 ژانویه برگزار شد در پنج روز برگزاری نمایشگاه که با حضور 190 کشور جهان برگزار شده بود وزرای توریسم، حمل‌و‌نقل و اقتصاد در تمام پنل‌های تخصصی این نمایشگاه حضور داشتند. این به معنای اعتبار این نمایشگاه و نقش کلیدی آن در رشد اقتصادی کشور است. نمایشگاه وقتی در چنین اشلی برگزار می‌شود قابل اعتناست و خروجی بسیار غنی می‌توان از آن به دست آورد. این به معنای آن است که ما فقط به این فکر نکنیم که از نمایشگاه مبلغی را به دست بیاوریم، با برگزاری یک نمایشگاه خوب اساس گردشگری کشور تغییر می‌کند و منابع مالی عظیمی وارد می‌شود که بسیار ارزشمند‌تر از مبلغ اندکی است که از برگزاری خود نمایشگاه حاصل می‌شود.

اینکه گفته می‌شود متولی متخصص برگزاری نمایشگاه نداریم و بنابراین نمایشگاه‌های ما با کاستی برگزار می‌شود، ناشی از آن است که زمینه ظهور این افراد متخصص فراهم نیست. متاسفانه متولیان دولتی ما توجهی به بخش‌خصوصی ندارند. آنها نقش بخش‌خصوصی را نادیده می‌گیرند. جدای از آن تمایلی به رشد بخش‌خصوصی ندارند و توی سر بخش‌خصوصی می‌زنند تا کوتوله بماند. آن‌وقت در این شرایط از نبود افراد متخصص برگزاری نمایشگاه می‌نالند. در حالی‌که اگر فضا فراهم شود، افراد آگاه و متخصص در حوزه خصوصی کم نیستند.

دولت‌ها در کنار خود تعاونی‌های شتر گاو پلنگ می‌سازند و همه امور را به جای بخش‌خصوصی واقعی به این تعاونی‌ها می‌سپارند. شما اگر نگاهی به افرادی که در برگزاری نمایشگاه‌ها و رویداد‌های گردشگری نقش دارند بیندازید می‌بینید که همه وابسته به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هستند. درحالی‌که اگر بخش‌خصوصی مورد اعتماد قرار گیرد همه رویداد‌ها موفق می‌شوند. متاسفانه بخش دولتی ما یک بخش متورم و آماس کرده است که تمایلی به لاغر شدن ندارد. دوست دارد متراکم بماند و با بودجه‌های نفتی کارها را از پیش ببرد. با این تفکر همیشه بخش‌خصوصی بد جلوه داده و از عرصه مشارکت کنار گذاشته می‌شود که نتیجه آن برگزاری نامتناسب رویداد‌ها، عدم رشد گردشگری و به دنبال آن ضعف اقتصادی است.

* مدرس دانشگاه و فعال بخش گردشگری