تولید تا 20 سال آینده در ایران شرایط مناسبی پیدا نخواهد کرد / تحریم بسیاری از مشتریان بالقوه صنایع جوشکاری را گرفت

جواد ابراهیمیان، مدیر عامل شرکت الکترود رضا یکی از واحدهای تولیدی فعال و قدیمی استان خراسان رضوی است که خطوط این کارخانه انواع الکترودهای جوشکاری را تولید می کند. وی در مصاحبه با «فرصت امروز» به تشریح مشکلات حوزه تولید و موانعی که تولیدکنندگان جوش و اکسیژن ایران دارند، پرداخت.

باید اشاره کرد شرکت سهامی جوش و اکسیژن با هدف تولید انواع الکترودهای جوشکاری قوس الکتریکی و جوش و برش در سال 1356 در مشهد تاسیس شد. به گفته مدیرعامل این شرکت نخستین تولید کننده الکترود در ایران پس از انقلاب اسلامی است.

شرکت الکترود رضا چه محصولاتی را تولید می کند؟

این شرکت برای سه فاز کاری هشت ساعته ظرفیت تولید 12 هزار و 700 تن الکترود در سال تعریف شده است. در سال های گذشته در ارتباط با مسائل اقتصادی، رکود و ناپایداری شرایط بازار با مشکلات بسیاری روبه رو بودیم و در بیشتر اوقات سال با دو شیفت کاری تولید می کردیم و ظرفیت تولید 35درصد افت کرده بود. برنامه داریم در سال جاری و سال آینده با توجه به تغییراتی که به وجود آمد دوباره به ظرفیت سابق برگردیم. این مسئله البته به ادامه روند که آرام آرام در بازار درحال شکل گیری است بستگی دارد.

ما در این شرکت الکترودهای رتیلی، الکترودهای سلولوزی، الکترودهای قلیایی، الکترودهای ضد زنگ، چدن، برنز، روکش سخت، الکترود برش، الکترود فلزات غیر همنام و پودر جوشکاری ترمیت تولید می کنیم.

برای راه اندازی این کارخانه چه میزان سرمایه گذاری انجام شده است؟

الکترود رضا یکی از گروه های اقتصادی فعال در شرکت سهامی جوش و اکسیژن مشهد است که در فاز نخست و در سال 1356 با سرمایه ای بالغ بر 4میلیارد تومان در زمینی به وسعت بیش از هزار متر مربع و با زیر بنای حدود 23هزار متر در شهر مشهد و در حاشیه بزرگراه مشهد-قوچان تاسیس شد.

در حال حاضر چه تعداد نیرو در این کارخانه مشغول به کار هستند؟

در سال 85 که ساخت و ساز رونق داشت و مصرف الکترود در بازار بالا بود تعداد نیروهای مشغول به کار بیشتری هم در بخش متخصصین و هم در بخش کارگران داشتیم. پس از آنکه رکود در بازار آغاز شد و با ساخت بی رویه نظم بازار بهم خورد، مجبور به تعدیل بخشی از نیروهای خود شدیم. پیش از تعدیل نیرو 150 نفر در تیم متخصصین کارخانه مشغول به کار بودند و حدود 320 نفر کارگر داشتیم. با تلاش این گروه در سال 81 توانستیم گواهینامه های ISO 9011 و 9002 را دریافت کنیم.

طبیعتا تعدیل نیرو و کاهش هزینه ها باعث از دست رفتن فرصت های بسیاری برای کارخانجات می شود. نیروهای متخصص هر گروه تولیدی در واقع قلب تپنده حیات آن هستند. این اتفاقی نبود که صرفا برای گروه ما افتاده باشد. بخش تولید کشور مشکل قلبی دارد و توان درمان در شرایط فعلی را هم ندارد.

شما به عنوان یک تولید کننده چه توصیه ای برای گروه هایی که قصد دارند درصنعت جوشکاری سرمایه گذاری کنند دارید؟

انتظار دارید چه توصیه ای داشته باشم؟ بخش تولید در شرایط فعلی سود ده نیست. خصوصا تولیداتی که با صنعت ساخت و ساز سر و کار دارند و در واقع بازار اصلی فروش محصولات این بخش است. ورود به بازارهای دیگر در شرایط فعلی منطقی تر به نظر می رسد. شاید این جمله تکراری باشد، اما تولید کننده به خاطر عشق به این کار هر شرایطی را تحمل می کند. پس کسی که قصد دارد یک واحد کارگاهی یا یک کارخانه تولیدی بزند، اگر به این کار علاقه نداشته باشد مدیریت مشکلات از توان او خارج خواهد بود.

اما یک توصیه به عنوان فعال قدیمی بازار به آنها که دوست دارند وارد این کار شوند، می گویم: اگر حوزه ای دیگری می شناسند که فکر می کنند می توانند در آن موفق شوند به سراغ آن بروند. تولید تا 20 سال آینده در ایران شرایط مناسبی پیدا نخواهد کرد.

الان کدام بازارهای صادراتی محصولات جوشکاری برای شما فعال هستند؟

قبلا با کشورهای بسیاری مراودات تجاری داشتیم و اصولا بخش زیادی از بازارهای آنها در اختیارمان بود.

ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان، امارات متحده عربی، قطر، سوریه، سریلانکا و بسیاری دیگر... تحریم بسیاری از مشتریان بالقوه ما را گرفت. تعجب می کنم که عده ای در آن دوران چطور صحبت از بی اثر بودن آن می کردند. تحریم ها استخوان ما را خرد و بخش زیادی از تولیدات کشور را فلج کرد. در حال حاضر عراق، افغانستان، پاکستان و برخی کشورهای دیگر دوباره بازگشته اند و سفارشاتی دریافت کرده ایم.

بسیاری از تولید کنندگان معتقدند هزینه های تولید بالا رفته، چگونه می شود این هزینه ها را کاهش داد تا بتوان در بازارهای خارجی رقابت کرد؟

معمولا برای کاهش هزینه ها باید سعی کرد مواد اولیه مورد نیاز در هر بخش تولیدی را از محلی که مقرون به صرفه تر باشد، تهیه کرد. بسیاری از تولیدکنندگان در این سال ها به استفاده از محصولات چینی ارزان قیمت بی کیفیت رو آورده اند؛ بنابراین خروجی محصولات اصلا مطلوب نیست. ما در این سال ها برای کاهش هزینه های جاری و همچنین مناسب تمام شدن محصول نهایی سعی کردیم تا مواد اولیه را با همان کیفیت و قیمت بالاتر تهیه کنیم و برای کنترل هزینه ها استراتژی های دیگری را دنبال کنیم.

به عنوان سوال آخر، تحلیل شما از آینده بازار چیست و شرایط را برای صنایع کوچک چگونه ارزیابی می کنید؟

پیشتر شرایط بازار به گونه ای بود که بخش زیادی، شاید بتوان گفت تمامی تولیدات کارخانجات به فروش می رفت و بسیاری با مشکل نقدینگی یا سرمایه درگردش مواجه نبودند. تشدید رکود در سال 87 همه را مجبور به پایین آوردن ظرفیت تولید کرد که می دانیم چه سرنوشتی را برای بسیاری رقم زد. آنچه به نظر می آید اتفاقاتی است که در سال های اخیر افتاده و انگیزه تازه ای به بازارها داده و می توان انتظار داشت با افزایش سرمایه گذاری در کشور بهبود نسبی بر آن حاکم شود. اما مسئله مهم تر این است که در سال های قبل اقداماتی انجام شد که جبران آنها زمان زیادی می برد و نباید انتظار داشته باشیم که اثر ضررها یک شبه جبران شود.

واحدهای کوچک که قصه غم انگیز تری دارند. افزایش حجم تولید و گسترده تر کردن محیط کار برای آنها تبدیل به یک رویا شده و موانعی که در تولید مواداولیه داشتند، بسیاری از آنها را مجبور به تعطیلی کرد.

فرآیند تولید تا فروش محصولات در بازار برای آنها بسیار طولانی و بعضاً غیر ممکن است. حمایت خاصی هم که بتوان به آن امید داشت از آنها نمی شود. بنابراین نمی توانند هم با مشکلات دست وپنجه نرم کنند و هم پیشرفت داشته باشند.

***

سرمایه اولیه و مجوزها

برای راه اندازی یک خط تولید الکترود و ملزومات جوشکاری با رویکرد تولید الکترودهای فولادی، آلیاژی، چدنی و زغالی پیش از هر چیز باید به وزارت صنعت، معدن و تجارت و انجمن تولید کنندگان ایران مراجعه و پس از مراحل معمول اداری مجوز فعالیت دریافت کنید. مواد اولیه مورد نیاز برای تولید الکترودها معمولا آهک- اکسیدسدیم- سلولز- روتیل- آزبست- خاك رس- دی اکسیدتینانیوم و مقداری دیگر از موادگوناگون است.

یک فضای کارگاهی و دستگاه هایی که مورد نیاز است را تهیه و فعالیت خود را آغاز کنید. در ابتدای کار با در نظر گرفتن ظرفیت تولید 3000تن در سال، به 4000متر مربع زمین، 1.5 میلیارد تومان سرمایه اولیه و 200 میلیون تومان سرمایه در گردش احتیاج دارید. این طرح می تواند به طور مستقیم برای 35 نفر شغل ایجاد کند و سرمایه شما پس از سه سال به طور کامل باز می گردد. البته این اطلاعات ارائه شده عمر مفید 10ساله دارند و برای به دست آوردن نتیجه بهتر باید برای 10سال دوم دوباره برنامه ریزی کنید.

***

ریسک و تهدیدها

تامین مواداولیه، رکود در بازار ساختمان، نبود نقدینگی و کاهش علاقه سرمایه داران به شرکت در طرح های تولیدی شاید از مهم ترین مسائلی باشد که سرمایه گذاری در این حوزه را با خطرات جدی روبه رو کرده است. ضعف بازار تقاضای داخلی، موانع مالیاتی و انتظارات بالای تولیدکنندگان قدیمی از جمله مهم ترین موانع سرمایه گذاری در حوزه تولید الکترود و صنایع جوشکاری است. به جز بازار مسکن بازار تقاضای دیگری هم برای شما به عنوان تولید کننده وجود دارد.

حوزه نفت و گاز یکی از محل هایی است که انواع الکترود در این حوزه کاربرد بالایی دارد. البته انحصاری بودن حق پیمانکاری و همچنین دولتی بودن گروه ها باعث سخت شدن ورود به این حوزه شده اند.

مشکلات تامین مواد اولیه یکی از موانع اساسی دیگر است. با وجود رفع تحریم های بین المللی هنوز بسیاری از کشورهای صاحب صنایع حاضر به همکاری و معامله با گروه های ایرانی نیستند. بنابراین بهتر است پیش از راه اندازی واحد تولید فکری برای تامین مواد اولیه مورد نیاز کنید.

ارتباط با نویسنده: saber.afsharzade@gmail.com