آیین نامه / تجارت الکترونیک و ارتقای حمایت از حقوق مصرف‌ کننده در تبلیغات

قواعد کلی ناظر بر تبلیغات در بازار فیزیکی مانند ممنوعیت طرح ادعاهای غیرقابل اثبات و مطالب گمراه‌کننده در آگهی‌های تبلیغاتی، خودداری از تبلیغات فریبکارانه و لزوم اطلاع‌رسانی مناسب به مخاطب برای تبلیغات در فضای مجازی نیز قابل استفاده است، اما با توجه به ویژگی‌های فضای مجازی و استفاده از این فضا برای انجام تجارت الکترونیکی و تفاوت‌های تبلیغات در فضای مجازی با تبلیغات در دنیای واقعی، علاوه‌بر استفاده از قواعد کلی مزبور، وجود مقررات خاص راجع به تبلیغات در فضای مجازی و مشخص کردن و تصویب ضوابطی معین برای رفع مشکلات ناشی از تبلیغات راجع به کالاها و خدمات در فضای مجازی ضرورت دارد؛ قوانینی که با اعمال آنها پوشش مناسبی برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ایجاد شود و اقامه دعوا از سوی زیان‌دیده و جبران خسارت‌های وارد شده به مصر‌ف‌کننده در صورت لزوم امکان‌پذیر شود. باید در نظر داشت که پوشش حمایتی ایجاد شده در مقررات ناظر بر تبلیغات در محیط فیزیکی، برای حمایت از مصرف‌کننده در محیط مجازی وافی به مقصود نیست و نمی‌تواند کلیه مخاطرات ایجاد شده در این محیط برای مصرف‌کنندگان را در برگیرد.

نمونه قابل ذکر در این زمینه تبلیغات ناخواسته است که با استفاده از امکانات موجود در محیط مجازی برای مصرف‌کنندگان ارسال می‌شود و درمواردی حریم‌خصوصی مصرف‌کننده از این طریق نقض می‌شود. 

با توجه به مباحث ذکر شده برای ارتقای سطح حمایت از حقوق مصرف‌کننده در تبلیغات در تجارت الکترونیکی در کشور پیشنهادهای زیر قابل ذکر است: 

1- ارائه آموزش‌های مورد نیاز به مردم در سطوح مختلف برای اشاعه فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و توسعه و ترویج اخلاقی بودن اقدامات مختلف مانند تبلیغات در تجارت الکترونیکی. 

2- وضع مقررات تکمیلی مربوط به تبلیغات در تجارت الکترونیکی برای ایجاد بستر مناسب حقوقی به منظور جلوگیری از سوء‌استفاده از اینترنت و پیگیری جرم برای اعتمادسازی نسبت به استفاده از اینترنت و انجام تجارت الکترونیکی با توجه به اهمیت رعایت ملاحظات اخلاقی در توسعه تجارت الکترونیکی. 

3- ارائه آگاهی‌های مورد نیاز مصرف‌کنندگان به آنها برای انجام معامله الکترونیکی و ارائه اطلاعات شخصی به سایت مورد استفاده مانند اطمینان یافتن از وجود سیاست حریم‌خصوصی در سایت مورد بهره‌برداری و توجه به محتوای سیاست حریم‌خصوصی موجود در آن و استفاده از خدمات ارائه شده از سوی سازمان‌های حمایت از مصرف‌کننده برای راهنمایی مصرف کنندگان. 

4- تعیین اصول و استانداردهای مربوط به تبلیغات برای مخاطبان خاص مانند کودکان از قبیل لزوم صادقانه بودن تبلیغات و پرهیز تامین‌کنندگان از استفاده از تمهیدات فنی و شیوه‌های رایج برای تاثیر‌گذاری بر ضمیر ناخودآگاه مخاطبان عام یا مخاطبان نیازمند حمایت‌های خاص مانند کودکان و القا کردن تصورات غیرواقعی مورد نظر خود در آنان نسبت به کالاها و خدمات مورد‌تبلیغ در آیین‌نامه مربوط که براساس ماده (79) قانون تجارت الکترونیکی باید به پیشنهاد وزارتخانه‌های بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک مرکزی تهیه و توسط هیات‌وزیران تصویب شود. 

* کارشناس حقوق