بی تفاوتی بانک مرکزی، بازار ارز را دچار هیجان می کند

مسلما بخش خصوصی به دنبال آن نیست که از نوسانات نرخ ارز سود ببرد، بلکه در پی آن است که از انجام فعالیت های اقتصادی خود کسب سود کند. بنابراین بخش خصوصی به ثبات نیاز دارد و ثبات را درخواست می کند. به همین دلیل اینکه نرخ ارز 2هزار تومان یا 5هزار تومان باشد، اهمیتی ندارد.

بخش خصوصی ارزیابی اقتصادی از پروژه خود انجام می دهد و برآورد می کند که آیا اجرای آن صرفه اقتصادی به همراه دارد یا خیر و چون این ارزیابی را بر مبنای طول زمان انجام پروژه انجام می دهد، پس اطلاع داشتن از نرخ ارز فرضا در دو سال آینده برای او مهم است؛ یا اینکه حداقل بتواند نوسان نرخ ارز و درصد رشد نرخ آن را در طول مدت اجرای پروژه پیش بینی کند.

بنابراین از آنجایی که بخش خصوصی این اعداد را در محاسبات خود دخیل می کند، اگر نرخ ارز بی ثبات و به طور روزانه متغیر باشد، فعالان اقتصادی دیگر نمی دانند باید روی چه نرخی حساب کنند، بنابراین یک نرخ بدبینانه تعیین می کنند و در نهایت متوجه می شوند که اجرای پروژه از نظر اقتصادی توجیه ندارد و به همین دلیل از انجام آن صرف نظر می کند.

از طرفی اگر نرخ ارز بین 4 تا 5 هزار تومان باشد، پروژه را زیر سوال می برد، زیرا واردات کالاهای مورد نیاز آن گرانتر تمام می شود یا ممکن است به دلیل محرومیت یا تحریم احتمالی که ممکن است در طول اجرای پروژه ایجاد شود، این فعال اقتصادی اصلا نتواند به فعالیت خود ادامه بدهد. از همین رو نوسانات و افزایش نرخ ارز بر روند فعالیت بخش خصوصی تاثیرات منفی دارد و به طور کلی انگیزه منفی ایجاد می کند.

همچنین افزایش نرخ ارز در بخش های صادرات و واردات و به خصوص ورود تکنولوژی هم اثرات منفی به همراه دارد، چون در این حالت واردات تکنولوژی گران تر تمام می شود. مخصوصا وقتی پای یک شریک خارجی در میان باشد که حاضر شده است از طریق شراکت، تکنولوژی را در اختیار ما قرار دهد که البته شراکت او هم نیاز به توجیه اقتصادی و فضای کسب و کار باثبات دارد، بنابراین در چنین شرایطی سرمایه گذار خارجی هم وارد عرصه نمی شود.

اگرچه می توان گفت افزایش نرخ ارز برای صادرکنندگان محصولات پتروشیمی که مواد اولیه مورد نیاز آنها در داخل کشور موجود است، ایجاد انگیزه می کند که بتوانند با نرخ بالاتری تولیدات خود را در خارج از کشور بفروشند اما در مقابل باقی صادرکنندگان که جزو وارد کنندگان هم هستند، از این بابت نگرانند.

بنابراین به جای اینکه به تولید کالا بپردازند، ترجیح می دهند مواد اولیه خود را نگه دارند تا گران شود و دوباره بعد ازمدتی گران تر می شود. به این دلیل تولیدکننده انگیزه خود را برای تولید از دست می دهد و به دلال تبدیل می شود.

هرچند برخی افراد، جنبه های روانی را از دلایل افزایش و تغییرات نرخ ارز در هفته ها و روزهای اخیر عنوان می کنند، اما به نظر می رسد دلیل این موضوع روانی نیست. شاید ابتدا تصور می شد که در پی واکنش های هیجانی، نرخ ارز در آستانه اربعین افزایش و سپس کاهش پیدا کند؛ اما در نهایت حجم عظیمی از تقاضا یا سفرهای خارجی را ایجاد نمی کند.

به همین دلیل به نظر می رسد گروهی از افراد بازارساز و دلال در زمانی که افزایش نرخ ارز توجیه اقتصادی دارد و مردم نیازمند تامین ارز و ناچار به خرید آن هستند، وارد این بخش می شوند و نرخ ارز را در بازار تغییر می دهند و سپس از آنجایی که دولت هم در نرخ ارز دخالت نمی کند، قیمت جدیدی را برای ارز در نظر می گیرند.

اما این در حالی است که دولت هم می تواند با دخالت به موقع خود، هم ارز مسافری را تامین کند و هم آن را با نرخ ارزان تر در اختیار صنایع قرار دهد. در واقع هیجانات اینچنینی در مناسبت ها و روزهای خاص نباید کل ارز کشور را تحت تاثیر خود قرار دهد.

متاسفانه بانک مرکزی هم در جلوگیری از این بازارسازی ها دخالت نمی کند. البته امیدواریم خود بانک مرکزی هم در این جریان دستی نداشته باشد، چرا که به هر حال بانک مرکزی است که ارز در اختیار صرافی ها می گذارد و اینکه با چه نرخی ارز را به صرافی ها می فروشد، مسئله مهمی است که باید مشخص شود آیا بانک مرکزی در این بخش از نرخ بازار تبعیت می کند یا خود نرخی را اعلام می کند.

اما به طور کلی بی تفاوتی بانک مرکزی بازار ارز را بیشتر دچار هیجان می کند و این اثر روانی را بر جای می گذارد که در بخش ارز باید قیمت جدیدی برقرار شود.

عضو شورای ناظر بر شورای رقابت