بررسی روند قیمتی و سودآوری شرکت‌های تازه‌وارد در بورس / برنامه عرضه اولیه در بازار سرمایه، نماد گران‌فروشی سهامداران عمده است

برنامه عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه همواره یکی از پرطرفدارترین برنامه‌هایی است که توسط شرکت‌های بورس و فرابورس انجام می‌شود و با استقبال قابل توجه فعالان بازار سرمایه مواجه می‌شود. چراکه سهامداران به‌واسطه عرضه اولیه سهام شرکت‌هایی همچون پالایش نفت بندر عباس، پالایش نفت تهران و سایر شرکت‌ها طی سال‌های نه‌چندان دور و روند قیمتی مناسب و حائز اهمیتی که سهام آنها پس از ورود به بازارهای بورس و فرابورس سپری کرده‌اند، خاطره خوشی از اجرای چنین برنامه‌هایی دارند و اغلب به منظور کسب بازدهی مناسب در روز عرضه اولیه سهام شرکت‌های تازه‌وارد اقدام به خرید سهام می‌کنند.

این در حالی است که در شرایط کنونی که بازار سرمایه روند نزولی متداومی را در پیش گرفته و هیچ اتفاقی در حوزه سیاسی و اقتصادی نتوانسته مانع از حرکت آن در مسیر نزولی شود، موجی از ناامیدی و بی‌اعتمادی فضای بازار سرمایه را در بر گرفته که به‌موجب آن نقدینگی به‌تدریج از بازار سرمایه خارج شده و در عین حال برنامه عرضه اولیه با استقبال اندک شرکت‌ها مواجه شده است.

چرا که از یکسو شرایط کلی بازار سرمایه و کمبود نقدینگی مانع از رشد حداقلی قیمت سهام پس از ورود به بازار سرمایه می‌شود و از سوی دیگر عملکرد مدیران شرکت در نحوه گزارش‌دهی صورت‌های مالی و نیز رفتار سهامداران عمده آن درخصوص روند معاملات سهام شرکت، چالش اساسی این روزهای فعالان بازار سرمایه درخصوص سهام یک شرکت تازه‌وارد شده است.

به‌طوری‌که در حالی سال‌جاری سهام شرکت‌هایی همچون پتروشیمی مبین، فولاد هرمزگان جنوب، سیمان هرمزگان، شیر پاستوریزه پگاه فارس، صنایع نسوز توکا فولاد، مواد ویژه لیا و مورد آخر یعنی بهمن دیزل در بازارهای بورس و فرابورس عرضه شده‌اند که روند قیمتی سهام آنها و نیز عملکرد مدیران و سهامداران حقوقی آنها به‌خوبی موید این مطلب است.

چراکه نحوه انجام برنامه عرضه اولیه و روند قیمتی آنها در شرایط کنونی به‌گونه‌ای بوده که خاطره خوش سال‌های گذشته سهامداران از عرضه‌های اولیه را تبدیل به کابوسی کرده که در شرایط فعلی بازار سرمایه نه‌تنها مرهمی بر زخم سهامداران نیست و بازدهی مثبت حتی اندک را به سهامداران اعطا نمی‌کند، بلکه به کابوسی تبدیل شده که ضررهای قابل توجهی را به سهامداران آنها تحمیل می‌کند.

گواه این موضوع روند قیمتی سهام شرکت فولاد هرمزگان جنوب و نحوه ارسال گزارشات آن روی سامانه کدال است. به‌طوری‌که‌ ‌«‌هرمز‌»‌ در حالی طی 19 فروردین‌ماه سال‌جاری با برآورد سود یک ریالی برای سال مالی جاری با قیمت 120 تومان پا به فرابورس گذاشت که در همان روز ابتدایی ورود به فرابورس مورد بی‌مهری فعالان بازار سرمایه و سهامداران قرار گرفت و تعداد زیادی از سهام تازه‌وارد فرابورس توسط سهامداران حقوقی آن خریداری شد.

این در حالی بود که روند قیمتی‌ ‌«‌هرمز‌»‌ پس از روز عرضه اولیه و رشد قیمتی قابل توجه آن به مدد حمایت سهامدار عمده آن، شرکت فولاد هرمزگان را به یکی از جنجالی‌ترین و به یادماندنی‌ترین سهم بازار سرمایه تبدیل کرد و به‌موجب آن بسیاری از سهامداران را از اینکه در روز اول عرضه دست رد به سینه‌ ‌«‌هرمز‌»‌ زدند، پشیمان کرد.

براساس این گزارش، شرکت فولاد هرمزگان در حالی در 19 فروردین‌ماه سال‌جاری 120 تومان قیمت خورد که با حمایت سهامدار عمده خود و انجام مصاحبه‌های مثبت متفاوت توسط مدیران مجموعه با رسانه‌های مختلف، 10 روز پس از روز عرضه اولیه یعنی اول اردیبهشت‌ماه سال‌جاری با رشد قیمتی حدود 50 درصدی، بالاترین قیمت یعنی 1798 ریال را به خود دید تا طی این مدت بازدهی قابل توجهی را به سهامداران خود آن هم در شرایط اسفبار بازار سرمایه اعطا کند و بار دیگر فعالان بازار سرمایه را حسرت به دل بگذارد.

حال آنکه این روند مثبت در حالی تا روز مذکور ادامه داشت که روز بعد از آن یعنی دوم اردیبهشت‌ماه همان سال،‌ ‌«‌هرمز‌»‌ حدود 188 میلیون سهم معامله شد که البته بخشی از آن مربوط به معاملات بلوکی بوده و 36 درصد از حجم فروش سهام توسط سهامداران حقوقی بوده است.

این روند قیمتی در شرایطی در معاملات سهام شرکت فولاد هرمزگان اتفاق افتاد که از همان روز عرضه اولیه سهام بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقد بودند که‌ ‌«‌هرمز‌»‌ با برآورد سود یک ریالی و وضعیت بنیادی که از آن برخوردار است، به قیمت 120 تومان نمی‌ارزد. با این حال‌ ‌«‌هرمز‌»‌ طی مدت کوتاه روند قیمتی را سپری کرد که هیچ نهادی اعم از سازمان بورس و شرکت فرابورس نظارت دقیقی بر آن نداشت و هیچ مقام مسئولی از این مجموعه علت رشد قیمتی سهام را جویا نشد.

در این شرایط شرکت فولاد هرمزگان گزارش عملکرد سه ماهه نخست سال مالی جاری خود را روانه کدال کرد و به یکباره سود برآوردی یک ریالی که ابتدای سال پیش‌بینی کرده بود را با رشد چشمگیر چند صد درصدی به 49 ریال سود به ازای هر سهم تغییر داد تا به‌موجب آن بهانه‌ای برای رشد مجدد قیمت سهام شرکت ایجاد کند.

حال آنکه این گزارش این سوال را در ذهن مطرح می‌کند که طی سه ماهه ابتدایی سال چه اتفاقی در روند سودآوری‌ ‌«‌هرمز‌»‌ اتفاق افتاد که مدیران شرکت از آن بی‌اطلاع بودند و در ابتدای تدوین بودجه سال 94 نتوانسته بودند آن را پیش‌بینی کنند؟در این شرایط گزارش مناسب‌ ‌«‌هرمز‌»‌ هم نتوانست تأثیر مثبت قابل توجهی بر روند معاملات سهام آن اعمال کند و حربه مدیران شرکت این بار کارساز نشد.

بر این اساس، درحالی‌ ‌«‌هرمز‌»‌ از اواسط اردیبهشت‌ماه سال‌جاری روند نوسانی رو به نزولی را طی کرد و پل‌های سقوط در قیمت‌های کمتر را یکی پس از دیگری سپری کرد تا جایی که قیمت سهام طی بازه زمانی حتی به زیر 100 تومان یعنی ارزش اسمی آن رسید که در این بین انتشار گزارش عملکرد شش ماهه نخست آن از برآورد زیان 89 ریالی و پوشش 40 درصدی آن حکایت داشت، گزارشی که مهر تأییدی شد بر تحلیل و نظر بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه که این سهم با قیمتی بیش از ارزش ذاتی آن پا به بازار سرمایه گذاشته و سهامداران عمده آن با گران‌فروشی سهام زیرمجموعه خود موجب ضرر و زیان هنگفت بخش عظیمی از سهامداران‌ ‌«‌هرمز‌»‌ شدند.

به‌طوری‌که سهام شرکت فولاد هرمزگان جنوب از 19فروردین یعنی روز ورود آن به فرابورس تا 10آذر ماه جاری زیان حدود 20 درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرد و سهمی که در روز‌های ابتدایی معاملات خود در فرابورس طی 10روز معاملاتی بازدهی 50درصدی را به سهامداران خود اعطا کرد اکنون به دلایل عنوان شده موجب کاهش 20 درصدی سرمایه سهامداران خود شد.

در این شرایط این سوال مطرح می‌شود که چه کسی یا چه نهادی پاسخگوی ضرر و زیان سهامداران‌ ‌«‌هرمز‌»‌ هستند؟  مدیرانی که در بدو ورود سهام شرکت اقدام به مصاحبه‌های جنجالی و پر سروصدا کردند یا سهامدار عمده‌ای که با روش‌های گوناگون موجبات رشد قیمتی قابل توجه سهامدار شرکت را فراهم کرد یا نهاد ناظر در سازمان بورس و شرکت فرابورس که با غفلت خود و ضعف عملکرد موجب سوء‌استفاده برخی از افراد سود جو شدند.

چرا در شرایط فعلی سهامدار عمده که بر ارزنده بودن سهام زیرمجموعه خود معتقد بود، اکنون که سهام شرکت به محدوده قیمت اسمی یعنی 100 تومان رسیده و در قیمت حدود 103تومان معامله می‌شود اقدامی برای حمایت از سهام زیرمجموعه و سهامداران خود نمی‌کند؟ آیا این عملکرد و نحوه رفتار سهامدار حقوقی جز این است که آنها با روش‌های گوناگونی موجب رشد قیمتی سهام شدند و سپس با فروش سهام در قیمت‌های بالا، سودهای قابل توجهی را شناسایی کردند و اکنون تنها نظاره هستند و سهام شرکت را به حال خود رها کرده‌اند و اقدامی برای حمایت از سهام زیرمجموعه و سهامداران خود نمی‌کنند؟

در نهایت تمام سوالات پیرامون شرکت فولاد هرمزگان جنوب که ابهامات و سوالات بسیاری از فعالان بازار سرمایه است، بی‌پاسخ ماند.براساس این گزارش، موارد شبیه به روند قیمتی و سودآوری شرکت فولاد هرمزگان در بازار سرمایه به وفور یافت می‌شود که سهام شرکت پس از ورود به بازار‌های بورس و فرابورس از سوی مدیران و سهامداران عمده شرکت به حال خود رها شده است و بسیاری از ابهامات موجود درخصوص روند قیمتی و سودآوری آنها بدون هیچ پاسخی به قوت خود باقی مانده است.

چراکه شرکت قاسم ایران نیز روندی مشابه به شرکت فولاد هرمزگان جنوب سپری کرد. به‌گونه‌ای که در حالی‌ ‌«‌قاسم‌»‌ طی 21آبان‌ماه سال 93 با قیمت 1000 تومان پا به فرابورس گذاشت که به لطف مصاحبه‌های مکرر مدیران شرکت و صحبت‌های فراوان از رشد سودآوری‌ ‌«‌قاسم‌»‌ در آینده و اجرای برنامه افزایش سرمایه، این سهم تازه‌وارد فرابورس طی 16 روز معاملاتی پس از روز عرضه اولیه با رشد حدود 100 درصدی قیمت سهام مواجه شد و خیلی زود بالاترین قیمت یعنی 2042 ریال را به خود دید.

حال آنکه دیری نپایید که شرکت قاسم ایران پس از اعلام تعدیل‌های منفی پی‌در‌پی و انتشار گزارشات نامناسب از عملکرد میان‌دوره‌ای خود طی حدود یک سال معامله در فرابورس به قیمت 300 تومان رسید تا سهامداران‌ ‌«‌قاسم‌»‌ طی این مدت با کاهش 70 درصدی سرمایه خود مواجه شوند و زیان قابل توجهی بر آنها تحمیل شود.

همان‌طور که عنوان شد این روند قیمتی و رفتار سهامداران حقوقی شرکت‌های تازه‌وارد به فرابورس به دفعات زیادی در بازار سرمایه مشاهده می‌شود و در این بین هیچ مقام مسئولی پاسخگوی سوالات بسیاری از فعالان بازار سرمایه نیست. به نظر می‌رسد متولیان بازار سرمایه در شرایط فعلی که سهامداران ضرر و زیان هنگفتی را طی حدود 20 ماه اخیر متحمل شده‌اند، نظارت بیشتری بر نحوه رفتار سهامداران حقوقی شرکت‌های تازه‌وارد اعمال کنند تا از ضرر و زیان بیشتر آنها و تشدید بی‌اعتمادی شکل گرفته در بازار سرمایه جلوگیری کنند.

کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه