بررسی چند شاخص

امکان ایجاد کسب‌و‌کار جدید با توجه به روندهای اداری، قوانین مختلف، شرایط دریافت تسهیلات مالی، پیش‌نیازها برای قراردادها و ویژگی‌های حقوقی آنها و مسائل دیگر از این دست همگی می‌توانند سبب آسان‌تر یا سخت‌تر شدن ورود به بازار یک کشور شوند. نوعی شاخص مقایسه‌ای وجود دارد به نام «آسانی کسب‌و‌کار» که توسط بانک جهانی و موسسات وابسته به آن  (براساس 10ویژگی محاسبه می‌شود؛ فرآیند ثبت شرکت، اخذ مجوزها، استخدام و اخراج نیروی کار، قراردادها، ثبت مالکیت، اخذ اعتبار، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی، انحلال شرکت، الزام‌آور بودن قراردادها) تهیه می‌شود و امکان بررسی و سنجش کشورهای مختلف را از این لحاظ برای سرمایه‌گذاران مهیا می‌کند.

در جدول1 وضعیت چندین کشور نخست، ایران و برخی از کشورهای منطقه با در نظر گرفتن این پارامترها طی چندین سال اخیر ارائه شده است.

همچنین مدرسه آی‌ای‌اس‌ای  (IESE) اقتصاد و گروه ارنست و یونگ نیز سالانه لیستی از کشورهایی را منتشر می‌کند که امکانات و تسهیلات خوبی برای پذیرش سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. در جدول2 مطابق گزارش این گروه که مربوط به سال 2013میلادی است، کشورهایی را می‌بینید که در آنها امکانات و تسهیلات مناسبی برای پذیرش سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود. نکته جالب اینجاست که از خاورمیانه هیچ کشوری در این لیست وجود ندارد.

شاخص آزادی کسب‌و‌کار پارامتر دیگری است که به‌صورت سالانه و توسط بنیاد هریتیج و وال‌استریت ژورنال از سال 1995 تاکنون محاسبه و ارائه می‌شود و نمره یا رتبه‌بندی کشورها را از دیدگاه آزادی کسب‌و‌کار  (امکان هر فرد برای دنبال کردن سود اقتصادی مورد علاقه‌اش) می‌سنجد. ایران از نظر آزادی اقتصادی نمره 21.9 از 100 را می‌گیرد.

سرمایه وطن نمی‌شناسد

گفته می‌شود سرمایه بسیار ترسو است و چیزی به نام وطن نمی‌شناسد؛ پس وجود شرایط باثبات به‌همراه آرامش از بهترین راهکارها برای جذب سرمایه‌های خارجی است. مؤسسه انگلیسی مرسر  (Mercer)، به کارفرمایان در نقاط مختلف دنیا خدمات مشاوره‌ای در زمینه منابع انسانی ارائه می‌دهد. این شرکت حدود دو دهه است که پژوهش‌هایی را درباره کیفیت زندگی و امنیت شهروندان در تمام دنیا انجام می‌دهد.

براساس مطالعه سال 2016 این مؤسسه، شهرهای وین، زوریخ، اکلند، مونیخ و دوسلدورف بهترین شهرهای دنیا برای زندگی، کار و سرمایه‌گذاری هستند. در منطقه آسیا، سنگاپور شماره یک و در کل دنیا رتبه بیست و ششم را دارد و پس از آن کوالالامپور و بانکوک قرار دارند. در خاورمیانه دوبی و ابوظبی از بهترین شهرها با کیفیت بالای زندگی و امنیت مطلوب هستند. دمشق و بغداد به دلیل مشکلات و تهدیدات تروریستی در آخرین مکان‌های این لیست قرار دارند. از نظر موانع حقوقی تجارت و سرمایه‌گذاری، ایران نمره 36.5 از 100 را می‌گیرد. قوانین ضعیف ایران در زمینه مالکیت، ریسک وارد آمدن زیان به شرکت‌های فعال در این زمینه را در پی دارد.

به علاوه، هرچند دولت الکترونیک در ایران گسترده است و به شهروندان امکان می‌دهد دسترسی آسانی به خدمات دولتی آنلاین داشته باشند، اما این خدمات ناکامل و ناکافی است ولی مکانیزم‌های ایران برای حل اختلافات قراردادی در بین کشورهای منطقه بهتر است. این نشان می‌دهد که ریسک از بین رفتن حقوق و سود شرکت‌ها از طریق قراردادهای مخدوش تا حدی پایین است.