سودآور بودن یا نبودن سپرده گذاری در بانک ها بررسی می شود / بانک ها، محلی برای آنها که اهل ریسک نیستند

یکی  از  مهم ترین موضوعات قابل طرح در  راستای دفاع از کاهش نرخ سود بانکی کمک به بخش تولید است. در این مورد بسیاری از کارشناسان معتقدند در صورت عملیاتی شدن کاهش نرخ سود بانکی به میزان پایین تر از نرخ تعیین شده فعلی می توان انگیزه های جدی برای جذب سرمایه های سرگردان ایجاد کرد.

به نظر این کارشناسان در حال حاضر کاهش 2درصدی سود بانکی در بهترین حالت ممکن، باعث جابه جایی این سرمایه از بانکی به بانک دیگر می شود زیرا در حال حاضر و با توجه به اقتصاد نامناسب جامعه، بانک ها همچنان بهترین و کم ریسک ترین مکان برای جذب سرمایه ها محسوب می شوند.

با توجه به اهمیت کاهش نرخ سود بانکی و تأثیر آن بر بازارهای موازی، «فرصت امروز» در این گزارش، تأثیر کاهش نرخ سود بانکی و تغییر مسیر سپرده ها و نقدینگی های سرگردان را مورد بررسی قرار داده است.

***

آلبرت بغزیان:

بانک مکانی بدون ریسک برای سرمایه گذاران غیرمتخصص است

آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی معتقد است سود سپرده ها انگیزه ای برای پس انداز و سود تسهیلات انگیزه ای برای سرمایه گذاری است، اگر قصد بانک ها از کاهش نرخ سود افزایش تمایل به سرمایه گذاری به جای پس انداز باشد و از کاهش نرخ سود به کاهش هزینه های تولید متمایل باشد اثر مثبتی بر جای می گذارد.

با وجود کاهش نرخ سود، آیا همچنان بانک ها گزینه کم ریسک برای سپرده گذاری هستند؟

با توجه به وضعیت دارایی های سیستم بانک ها، بانک های کشور از نظر دارایی قوی هستند و هیچ مشکلی در بازپرداخت دیون به موکلان یعنی سپرده گذاران ندارند. اما در این بین سؤال این است که بانک ها چه منظوری از این تغییرات دارند؟ از طرف دیگر باید دید این کاهش از سوی همه بانک ها رعایت می شود یا اینکه بیشتر منجر به سوءاستفاده از سوی برخی بانک ها و موسسات و انتقال وجوه بانک ها از بانکی به بانک دیگر است.

در صورت عدم نظارت جدی سپرده  گذاران سپرده های خود را از بانکی به بانکی دیگر می برند. در حال حاضر مشکلی که وجود دارد مربوط به قسمت موسسات مالی اعتباری و قرض الحسنه هایی است که یا بدون مجوز بانک مرکزی تاسسیس شده اند یا مجوز را گرفته ولی تحت نظارت نیستند و راهکارهای نظارتی و جدی برای شناسایی موجودی واقعی آنها اعم از ملک و پول وجود ندارد.

هدف از کاهش نرخ سود تسهیلات چیست؟

دولت قصد دارد کاهش نرخ سود بانکی را با تورم هماهنگ کند که سپرده گذار ها متضرر نشوند اما هرگز به این موضوع توجه نداشته است که اگر روزی نرخ تورم یک رقمی شد چه مسائلی ایجاد می شود و آیا با کاهش نرخ سود بانکی مقاومتی از سوی سپرده گذاران ایجاد نمی شود. از دیدگاه علم اقتصاد نرخ سود بانکی درمحاسبات تورم نقش بسزایی دارد. این موضوع به مثابه لنگری است که در اختیار مسئولان نیست.

سود سپرده ها انگیزه ای برای پس انداز و سود تسهیلات انگیزه ای برای سرمایه گذاری است؛ اگر قصد بانک ها از کاهش نرخ سود افزایش تمایل به سرمایه گذاری به جای پس انداز باشد و از کاهش نرخ سود به کاهش هزینه های تولید متمایل باشد اثر مثبتی بر جای می گذارد.

نرخ سود بانکی باید تابعی از نرخ تورم باشد، هرچند هرگاه این نرخ از متوسط نرخ تورم کمتر باشد موجب کاهش سپرده گیری بانک ها و ارزش پول های سپرده گذاری می شود.

موضوع دیگر جابه جایی سپرده های مردم است، آیا این سپرده ها وارد بازار های موازی می شود؟

به نظر نمی رسد در شرایط کنونی تغییری در بازارهای مسکن، طلا، ارز و... صورت بگیرد. بازار ارز که ریسک دارد و بازار سرمایه هم اشباع شده و با وجود عرضه، زیاد تقاضای چندانی برای آن نیست. بنابراین به نظر نمی رسد سپرده های مردم به این سرعت جابه جا شوند. بنابراین همان طور که گفتیم تنها امکان این جابه جایی، از بانکی به بانک دیگر است نه به بازارهای تولیدی.

کاهش نرخ سود تسهیلات نیز برای کسانی که دنبال فعالیت های سودآور و غیر تولیدی هستند چندان مدنظر نیست، چرا که آنها بیشتر به دنبال این هستند که این منابع را در زمان کوتاه تری دریافت کنند، در حالی که این موضوع برای بخش های تولیدی که ریسک بیشتری برای بازپرداخت این تسهیلات دارند برعکس است. آنها ترجیح می دهند در زمان طولانی تری این وام ها را دریافت کنند اما در نهایت قادر باشند آن را بپردازند.

در حال حاضر بانک ها برای حضور سپرده های افراد غیر متخصص و ریسک گریز بهترین مکان است زیرا این افراد بدون دغدغه و با کمترین ریسک هر ماه یا به صورت هفتگی به سود خود دسترسی داشته و به اعتبار این سپرده گذاری می توانند وام های ارزان نیز دریافت کنند.

***

محمدقلی یوسفی:

70درصد مردم قربانی سیاست های پولی هستند

محمدقلی یوسفی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است: بیش از 70درصد مردم پس انداز ندارند و درآمد آنها در حدی است که فقط می توانند نیازهای روزمره خود را تأمین کنند. در حال حاضر تنها 30درصد مردم بازیگر سیاست های پولی و تأثیرگذار  تصمیمات اقتصادی هستند.

آیا کاهش نرخ سود بانکی در بهبود اوضاع اقتصاد کشور مؤثر است؟

در وهله اول باید گفت سیاست های پولی کشور به شدت دارای مشکلات و نواقص چشمگیری است که متأسفانه این تصمیم گیری ها و سیاست های پولی نادرست هزینه های زیادی به جامعه تحمیل کرده است و البته جبران این مشکلات نیازمند زمان و اقدام جدی است اما به طور اخص اصلاح نرخ سود بانکی را باید به دیده منت گذاشت.

متأسفانه دولت های مختلف در ایران ریشه مشکلات اقتصادی را به درستی تشخیص و درمان نکرده اند برای همین نرخ سود بانکی را افزایش داده و بعد از مدت کوتاهی دریافتند این افزایش موجب مشکلات شدیدی در بخش تولید و اشتغال شده است؛ بنابراین تصمیم به کاهش نرخ سود بانکی گرفتند.

این دولت ها آسان ترین و سریع ترین راهکار کنترل تورم را افزایش نرخ سود بانکی دانسته و سال های متمادی سعی در افزایش این نرخ داشته اند؛ این سیاست تلاش می کرد که افزایش تقاضا را با افزایش سود بانکی مهار کند اما کاهش تقاضا در چند سال گذشته باعث به وجود آمدن رکودی عمیق شد. بنابراین، دولت برای تحریک تقاضا، کاهش نرخ سود بانکی را در پیش گرفت.

به زعم شما کاهش نرخ سود بانکی به تنهایی در اقتصاد و سرمایه گذاری تعیین کننده است؟

عوامل متعددی بر سرمایه گذاری تأثیر گذار است مانند انتظار سرمایه گذار بر بازدهی سرمایه و امنیت سرمایه گذاری و نرخ سود یکی از عواملی است که دولت باید با کاهش نرخ سود بانکی منابع را به سمت صنعت و کشاورزی هدایت کند، ممکن است برخی افراد سرمایه خود را در بازارهای دیگر و بازارهای کاذب ببرند که این موضوع مطمئناً مورد نظر دولت نیست.

درحال حاضر تمامی سیستم های بانکی با کمبود منابع و بلوکه شدن اموال روبه رو هستند. حدود 50درصد اموال بانک توسط دولت، مردم و املاک فروش نرفته بلوکه شده است و این بانک ها در تنگنای مالی مواجه هستند. حتی دولت جدید نیز برای کاهش و کنترل تورم از بانک مرکزی درخواست بودجه نکرده و بانک های خصوصی و بانک های دیگر را نشانه گرفته و ادعا کردند اوضاع اقتصادی آرام و تحت کنترل است.

به نظر شما مهم ترین مانع اجرای سیاست کاهش نرخ سود بانکی چیست؟

سیستم بانکی کشورمان در حال حاضر در تنگنای مالی قرار دارد. زمانی که به دلیل سیاست های نادرست پولی، نرخ سود بانکی افزایش یافت، منابع به سمت بازارهایی همچون مسکن رفت و بانک ها به یک بنگاهدار بسیار بزرگ تبدیل شدند و سپرده های مردمی را در بازارهایی مانند بازار مسکن سرمایه گذاری کردند. این گونه شد که امروز بانک ها بدون پشتوانه مالی هستند.

همچنین، در یک مقطع زمانی، سرمایه های مردم در شرایط رکود بازار، برای کسب سود بیشتر از محل سپرده گذاری تا سقف 25 تا 30درصد به بانک ها روانه شد. در برابر، بازاری هم که بانک ها برای سرمایه گذاری از سپرده های مردمی انتخاب کردند، بازدهی مناسبی نداشت. اکنون، بانک ها با معضل کمبود منابع برای بازگرداندن سپرده های مردم روبه رو هستند و خروج سپرده ها پس از اجرای کاهش نرخ سود بانکی در شرایط تنگنای مالی، برای بانک ها بحران آفرین خواهد شد.

***

امیر رضا حسنی:

بانک ها برندگان کاهش نرخ سود هستند

امیررضا حسنی، کارشناس اقتصادی معتقد است: کاهش نرخ بهره فعلی شاید بتواند نرخ بهره حقیقی را به حداقل برساند و ما بتوانیم دوباره از اثرات کاهش نرخ سود در اقتصاد کشور بهره ببریم.

آیا کاهش نرخ سود بانکی به صورت واقعی اجرایی شده است؟

اختلاف میان سود اسمی بانک مرکزی و تورم همان سود واقعی است که باید بین این سود اسمی و سود واقعی اختلاف قائل شویم که طی سالیان گذشته بالاترین سود بانکی را از طریق سود حقیقی پرداخت می کردیم که اثرگذاری آن در کوتاه مدت کم بوده و در میان مدت و بلند مدت آثار خود را دارد.

نکته قابل اهمیت اینجاست که با کاهش نرخ سود سپرده بانکی عملاً سود حقیقی کاهش یافته و به آنچه مدنظر بانک مرکزی برای رسیدن به افزایش سرمایه گذاری در بازار مولد است خواهیم رسید.

باید توجه داشت که این کاهش نرخ بهره فعلی شاید بتواند نرخ بهره حقیقی را به حداقل برساند و ما بتوانیم دوباره از اثرات کاهش نرخ سود در اقتصاد کشور بهره ببریم.

آیا با کاهش نرخ سود بانکی شاهد بهبود اقتصادی خواهیم بود؟

با کاهش نرخ سود تسهیلات می توان انتظار داشت هزینه تمام شده بنگاه های اقتصادی برای تأمین مالی کم شود و رشد اقتصادی را ایجاد کند. به طور کلی کاهش نرخ سود بانکی می تواند موجب رونق اقتصادی کشور شود.

با توجه به برداشته شدن تحریم ها در صورتی که بانک ها بتوانند سودهای عملیاتی شان را از طریق نقل و انتقالات برداشته شدن تحریم ها وصول کنند می توان انتظار داشت که این فرصت به وجود بیاید تا نرخ سود تسهیلات را کاهش دهند.

با کاهش نرخ سود تسهیلات می توان انتظار داشت هزینه تمام شده بنگاه های اقتصادی را برای تأمین مالی کم کرد تا آثار رشد اقتصادی که در دو سال گذشته مثبت بوده یا در سال های گذشته نزدیک به صفر بوده و چشم انداز آن بالای 14درصد است محقق شود.

پیشنهاد شما برای سرمایه گذاری بعد ازکاهش نرخ سود بانکی کدام بازار است؟

به طور کلی نسخه سرمایه گذاری در ایران برای هر شخص متفاوت است؛ به طور مثال اگر بازنشسته ای قصد سرمایه گذاری در بانک را دارد به دلیل شرایط وی بانک با ارائه سود 3 درصدی می تواند گزینه مطلوبی باشد در حالی که اگر فردی دنبال سود بیشتر است در حال حاضر اوراق بهادار و مشارکتی سودی بالاتر از بانک ها ارائه می دهد.

البته فرهنگ سپرده گذاری بدون ریسک در ایران تنها به بانک ها ختم می شود که این فرهنگ نیازمند تغییرات اساسی است تا افراد سرمایه های خود را برای بازار مولد و تولید قرار دهند.

کاهش نرخ سود بانکی باید سال ها قبل و با شتاب بیشتری انجام می شد، زیرا برندگان این بازی تنها بانک ها هستند.