اینترنت ملی؛ تهدید یا فرصت؟

شبکه ملی اطلاعات طی سال‌های گذشته پیچ و خم‌های زیادی را تجربه کرده و برخی کارشناسان ایجاد چنین شبکه‌ای را عاملی برای استقلال حوزه ICT خوانده‌ و برخی هم آن را نگران‌کننده دانسته‌اند. چند هفته پیش هم نمایندگان مجلس وزیر ارتباطات را فراخواندند تا درباره پیشرفت اجرای این شبکه سوالاتی را مطرح کنند که در نهایت از پاسخ‌های محمود واعظی قانع نشدند و به این وزیر دولت یازدهم کارت زرد دادند. این درحالی بود که معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات اواخر سال گذشته از فراهم شدن بستر اتصال تمام دستگاه‌های نیازمند و 60 درصد از مردم به شبکه ملی اطلاعات در سال 94 خبر داد و گفت: طرح مذکور به دلیل محدودیت‌های منابع مالی کند پیش می‌رود.

علی اصغر انصاری با بیان اینکه روند پیشرفت ایجاد شبکه ملی اطلاعات از سال 92 تا به حال تسریع شده است، گفت: اتصال دستگاه‌های دولتی به شبکه ملی اطلاعات به‌خوبی در حال انجام است. وی با بیان اینکه بخشی از فعالیت‌ها در سال 94 به ثمر می‌نشیند، تصریح کرد: شبکه ملی اطلاعات نیازمندی‌های مردم در بخش بهبود کسب‌وکار و بخش دولتی را فراهم می‌کند و پیش‌بینی می‌کنیم بتوانیم عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم. معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات بر امن‌سازی در این شبکه تاکید کرد و گفت: انتقال میزبانی به داخل کشور، تنظیم مسیریابی‌ها به‌گونه‌ای که مسیریابی ترافیک در داخل کشور انجام شود و... از جمله الزام‌های شورای عالی فضای مجازی است.
انصاری از فراهم شدن اتصال تمام دستگاه‌های نیازمند و 60 درصد از مردم به شبکه ملی اطلاعات در سال 94 در کشور خبر داد و یادآور شد: شبکه ملی اطلاعات به‌صورت مستقل است ضمن اینکه با اینترنت تعامل کرده و خدمات اینترنتی داخلی را پشتیبانی می‌کند. معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات، تحمل‌پذیری و پایداری در مقابل آسیب‌ها و تهدیدهای بیگانه را مهم خواند و گفت: بستر نسبی امن‌سازی را می‌توانیم در شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم.

شبکه ملی از کجا آمد و به کجا می‌رود؟

اواخر سال 1384 بود که با هدف کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت بحث ایجاد شبکه ملی مطرح شد که براساس تصمیم هیات دولت وقت، مقرر شد شبکه ملی طی سه سال به بهره‌برداری برسد و طراحی‌های کلی شبکه نیز انجام شود. در سال 1385 قرار شد پروژه اینترنت ملی درمرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام شود. در سال 1386 نیز همین موضوع تکرار شد و این بار برنامه‌های عملیاتی راه‌اندازی و بهره‌برداری اینترنت ملی در سال‌های 86 تا 88 در هیات وزیران تصویب شد.
با توجه به الزامات سند چشم‌انداز 20 ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به‌صورت جدی‌تر مطرح شد، به‌طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح شد که اجرای آن تا به امروز ادامه دارد. این طرح از همان روز‌های اول با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌رو شد که مسئولان وقت سعی در برطرف کردن نگرانی‌های کاربران شدند و این قول را به مردم دادند که با ایجاد چنین شبکه‌ای هرگز دسترسی کاربران به شبکه جهانی اینترنت قطع نخواهد شد. 

فرزاد مولایی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های اینترنتی درباره علت به وجود آمدن شبکه ملی به «فرصت امروز» گفت: ایران نخستین کشوری نیست که چنین شبکه‌ای ایجاد کرده است بلکه کشورهایی هستند که به‌صورت پنهانی یا نهان شبکه‌ای مشابه اینترنت را در داخل کشور خود ایجاد کرده‌اند و در حال استفاده از آن هستند. وی افزود: کشور‌هایی مثل چین، کره جنوبی و حتی انگلستان نیز مشابه چنین شبکه‌ای را از سال‌ها قبل ایجاد کرده‌اند تا هم مشکلات امنیتی را به حداقل برسانند و هم سرعت دسترسی کاربران را افزایش دهند. این کارشناس ادامه داد: ایجاد شبکه مستقل از اینترنت بعد از افشاگری‌های اخیر و جاسوسی‌هایی که صورت گرفته در اکثر کشور‌های پیشرو در فناوری در حال انجام است و یکی از ضروریات حوزه ارتباطات در سراسر جهان است.

مولایی در پاسخ به این سوال که چرا ایجاد چنین شبکه‌ای حدود 10 سال طول کشیده است؟ گفت: درست است که زمان اجرای این طرح طولانی شده است اما باید به این نکته توجه داشت که اجرای چنین طرحی مستلزم بودجه مناسب و هماهنگی تمام نهادها است. وی افزود: یکی از بخش‌هایی که در این زمینه زمان‌بر خواهد بود انتقال میزبانی‌های وب‌سایت‌ها به داخل کشور است که به گفته مسئولان درصد بالایی از این انتقال عملیاتی شده است. مولایی درباره نگرانی‌هایی که از محدود‌سازی دسترسی کاربران به اینترنت به وجود آمده است، گفت: مهم‌ترین علت ایجاد شبکه ملی قطع نشدن دسترسی کاربران است و اگر در صورت به وجود آمدن مشکل فنی دسترسی کاربران به اینترنت قطع شود کوچک‌ترین مشکلی در دسترسی ارتباط شرکت‌ها، نهاد‌ها و مردم به وجود نخواهد آمد.