گزارش «فرصت امروز» از رواج کسب و کارهای اینترنتی / روزگار جدید کسب و کارها

بازار خرید و فروش آنلاین در سطح جهان روز به روز در حال رشد است. براساس سخنان جف  بزوس، مدیرعامل آمازون، انگلیس با سهم 12درصدی خرید و فروش آنلاین، آمریکا 10درصدی و چین 8درصدی، بیشترین تراکنش های آنلاین را به خود اختصاص داده اند. خرید و فروش آنلاین در ایران هم سهم قابل توجهی دارد و به 5درصد رسیده است.

در این میان کسب و کارهای متنوع و متعددی در حوزه آنلاین در حال رشد هستند که هر کدام در صدد پاسخگویی به یکی از نیازهای جامعه هستند. از حوزه تبلیغات آنلاین و فروش اینترنتی غذا گرفته تا حوزه خرید و فروش انواع کالاهای نو و دست دوم. وجه تشابه همه این کسب وکارها شروع با سرمایه چندمیلیون تومانی و اشتغال زایی برای ده ها نفر است.

البته وجه تشابه دیگرشان جذب سرمایه داخلی و خارجی برای ادامه حیات است. «فرصت امروز» در این گزارش در گفت وگو با بنیانگذاران وب سایت های شیپور،(esam) و ریحون به بررسی روند رشد کسب وکارشان، چرایی حضورشان در بازار و آینده چنین کسب وکارهایی پرداخته است.

دسترسی همگانی و همه مکانی

شیپور و سایر اپلیکیشن های مشابه موجب شده اند مشتریان در هر ساعت و هر لحظه ای از شبانه روز به نیازمندی  های مورد نظرشان دسترسی داشته باشند. رضا اربابیان، بنیانگذار و مدیرعامل شیپور در گفت وگو با «فرصت امروز» از دلیل رشد و رواج چنین کسب وکارهایی گفته است.

اربابیان که تحصیلکرده کانادا است بعد از اتمام تحصیل به ایران برگشته و با اینکه خانواده اش از تولیدکنندگان حوله در تبریز بوده اند، اما پدرش را متقاعد می کند که وارد حوزه آنلاین شود، آن هم با سرمایه  اولیه حدود 10میلیون تومان در سال 90.

ابتدا قصد داشته که به صورت اختصاصی به خرید و فروش آنلاین خودرو بپردازد اما در حال حاضر 10گروه کالایی در شیپور خریدوفروش می شوند. خودرو، املاک، موبایل و طیف وسیعی از کالاهای ریز و درشت مانند لوازم خانه و آشپزخانه و... شیپور به طور مستقیم برای بیش از 50نفر زمینه اشتغال نیز فراهم کرده است.

اربابیان در مورد درآمدزایی شیپور می گوید: ما در حال نهادینه کردن فرهنگ خرید اینترنتی هستیم و روی آینده این کسب وکارها سرمایه گذاری می کنیم. به همین دلیل شیپور به سهم یک میلیارد دلاری از بازار ایران فکر می کند و امیدوار است که در پنج سال آینده به این خواسته اش برسد.

همه چیز روی خط آنلاین

شیپور بیشترین فعالیتش روی نیازمندی های کالایی متمرکز است. در این زمینه رقبای گردن کلفتی در حوزه سنتی مانند بخش آگهی های همشهری را داشته و دارد و البته وب سایتی مانند ایستگاه که البته بیشتر در زمینه درج آگهی کار می کند. اما رقیب عمده اش در این حوزه دیوار است. این کسب وکارها تأثیر گسترده ای بر حوزه آنلاین گذاشته و حجم وسیعی از تبلیغات و نیازمندی ها را به خود اختصاص داده اند.

اربابیان در این زمینه می گوید: شیپور می خواهد فرهنگ خرید کالای دست دوم را هم به اصطلاح جا بیندازد. وی می گوید: فرهنگ خرید چنین کالاهایی آن هم از طریق اینترنت در سطح جهان تا 20سال سابقه دارد، اما در ایران سابقه ای پنج، شش ساله را تجربه می کند. البته سمساری ها از قدیم بوده اند اما کارکردشان با آنچه مثلا در شیپور انجام می شود، متفاوت و محدودتر است. چون در سمساری معمولا اجناس خاصی خریدوفروش می شوند، اما در حوزه آنلاین محدودیتی وجود ندارد.

اربابیان ادامه می دهد: یکی از ویژگی های ایرانی ها، نگهداری بیش از اندازه اجناسی در خانه است که ممکن است سال ها بی استفاده بماند. شیپور فرصتی فراهم می کند که کاربران اجناس شان را برای فروش عرضه کنند و حتی از این راه درآمدزایی داشته باشند.

وی در ادامه و در مورد رنج قیمتی کالاهای ارائه شده در شیپور به «فرصت امروز» می گوید: در وب سایت ما کالاهایی با تنوع قیمتی 10هزار تومان تا 250میلیارد تومان عرضه می شوند. 250میلیارد تومان مربوط به ساختمانی چند طبقه در تهران است که آن را برای فروش به شیپور عرضه کرده است. 10هزار تومان هم می تواند یک تکه لباس باشد، در حالی که در هیچ فروشگاه فیزیکی امکان چنین عرضه ای وجود ندارد.

بنیانگذار شیپور همچنین در مورد پرفروش ترین های سایتش می گوید: خودرو و ملک از پرفروش ترین های شیپور هستند. موبایل و لوازم خانگی در رده های بعدی قرار دارند.

وی در مورد اینکه آیا امثال شیپور می توانند رقیبی جدی برای بنگاه های املاک و فروشگاه های فیزیکی خودرو باشند، می  گوید: براساس تجاربی که داریم معتقدیم چنین بنگاه هایی از حوزه سنتی کسب وکار در نهایت باید با امثال شیپور و دیوار همکاری کنند. یعنی از این فضاهای آنلاین برای فروش هرچه بیشتر خود استفاده کنند تا به مشتریان بیشتری دسترسی پیدا کنند.

پاسخ مدرن به نیاز های از پیش موجود

تشخیص یک نیاز و اینکه برآورده کردنش می تواند راهی برای درآمدزایی باشد، مهم ترین دلیل راه اندازی چنین کسب وکاری بوده است.

اربابیان که در کانادا از مشتریان (ebay) بوده، می گوید همه وسایل خانه اش را به صورت دست دوم خریداری می کرده که در بازگشت به ایران زمینه های راه اندازی چنین کسب وکاری را مساعد می بیند. اینکه در ایران هم سبک زندگی عوض شده و دیگر کسی تا مراکز بورس کالاها نمی رود و مردم به دنبال راه هایی برای خرید آسان هستند.

وی در  این باره می گوید: از طرفی فرهنگ خرید لوازم دست دوم که می تواند به نوعی اقتصاد مقاومتی را هم عملی کند، هنوز در ایران جا نیفتاده و نگاه مثبتی نسبت به این مقوله وجود ندارد، اما همان طور که گفتم من در کانادا هیچ چیز را نو نمی خریدم.

شیپور و امثال آن چنین فرهنگی را هم ترویج می دهند چون هم درآمدزایی را در پی دارد و هم استفاده از اجناسی با قیمت  کمتر و مقرون به صرفه تر. در واقع من فکر می کنم ارائه آنلاین نیازمندی ها، مهم ترین هدفش راحت کردن زندگی و افزایش قدرت خرید مردم است. سهولت دسترسی را هم باید به این دلایل اضافه کنید.از طرفی ورژن قدیمی نیازمندی ها نوع روزنامه ای آن است که محدودیت های ارائه کالا دارند.

مثلا همشهری فقط خودرو، املاک، استخدام و خدمات دارد و لوازم دست دوم کمتر در آن پیدا می شود و از جذابیت های شیپور و استارتاپ های شبیه آن این است که تنوع کالاها و خدمات در آنها بالا است. وقتی چنین بازار آنلاینی شکل بگیرد و استفاده کننده داشته باشد، می توان به درآمدزایی اش هم امیدوار بود.

رشد 200درصدی شیپور

اربابیان ارزش ریالی بازار آنلاین نیازمندی ها در ایران را مشابه ترکیه می داند و می گوید: بازار ما به دلیل شمار جمعیتی و رفتار خریدوفروش شبیه ترکیه است. ضریب نفوذ اینترنت و استفاده از گوشی های همراه هم در ایران مانند ترکیه بوده و شباهت های فرهنگی هم داریم. یکی از شرکت های نیازمندی  آنلاین در ترکیه که اتفاقا از الگوهای ما هم بوده، الان سهمی یک میلیارد دلاری دارد و ما هم به چنین سهمی از بازار ایران فکر می کنیم. بنابراین کل بازار ایران می تواند ارزشی به مراتب بیشتر داشته باشد.

اربابیان در ادامه و در مورد یوزرهای وب سایتش می گوید: روزانه بیش از 300هزار نفر از شیپور بازدید می کنند و رشدی 200درصدی را طی پنج سالی که از حیاتش می گذرد، تجربه کرده است؛ چه از نظر تعداد آگهی ها و چه از نظر تعداد یوزرها. همچنین هر روز بیش از 30هزار آگهی در شیپور ثبت می شود. همچنین شیپور از دو سرمایه گذار خارجی (پامگرنت سوئد) و داخلی برای رشد کسب وکارش استفاده کرده است.

***

60 تا 70میلیون تراکنش آنلاین اقتصاد ایران

براساس آمار موجود ترنور مالی کل حوزه پرداخت الکترونیک در ایران حدود 3هزار میلیارد تومان در ماه است که همه فروش های آنلاین را در بر می گیرد و مثلا فروش ایران خودرو را هم در آن لحاظ کرده اند. پرداخت شهریه دانشگاه ها، شارژ و قبوض هم در این زمره است.

مصطفی امیری، مدیرعامل زرین پال که یکی از درگاه های پرداخت آنلاین در ایران است، با بیان این جملات ادامه می دهد: به لحاظ تعداد پرداخت ها 55درصد از پرداخت هایی که در حوزه آنلاین انجام می شود، مربوط به فروش شارژ و پرداخت قبض است. از 45درصد باقی مانده، 20درصد مربوط به پرداخت هایی است که به نحوی به دولت صورت می گیرد.

از کل این بازار، سهم ایکامرس در ایران 10درصد از پرداخت های آنلاین است و نزدیک به 5میلیون تراکنش در این حوزه در طول ماه انجام می شود. حجم کل پرداخت های ایکامرس به هزار میلیارد تومان در ماه می رسد. حجم مارکت استارتاپ هایی مانند دی جی کالا نزدیک به 3میلیون تراکنش در ماه است.

وی ادامه می دهد: اما واقعیتی که باید در نظر داشت این است که حتی بسیاری از استارتاپ های حوزه الکترونیکی پرداخت های شان به صورت غیرالکترونیک انجام می شود، مثلا دی جی کالا بسیاری از پرداخت هایش به صورت سی اُدی  و با دستگاه پوز انجام می شود که پرداخت آنلاین نیست. بانظر گرفتن پرداخت های سی اُدی، فعالان استارتاپی به لحاظ تعداد از 3میلیون تا حداکثر 4میلیون تراکنش در ماه را دارند.

کل تراکنش هایی که در شاپرک در ماه ثبت می شود، نزدیک به 60 تا 70میلیون تراکنش آنلاین است. بنابراین سهم استارتاپی ها حدودا 5درصد است. به لحاظ تعداد تراکنش کافه بازار با فاصله زیاد از بقیه پیشرو است اما به لحاظ گردش مالی دی جی کالا و کافه بازار در یک سطح هستند.

ارتباط با نویسنده: tkhajehgiri@gmail.com