گردشگری دریایی فرصتی ناب برای سرمایه‌گذاری

امروزه صنعت حمل‌و‌نقل دریایی به طور عام و گردشگری دریایی به طور خاص مورد توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی قرار گرفته است. در سـطـوح بـیـن‌الـمللی حمل‌و‌نقل دریایی از دیرباز به‌عنوان یکی از پرکاربرد‌ترین سیستم‌های جابه‌جایی کالا و مسافر به شمار می‌رود، اما موضوع گردشگری دریایی و استفاده از حمل‌و‌نقل دریایی در جابه‌جایی مسافر طی سال‌های اخیرتوانسته توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند. کشور ایران با بهره‌مندی از سواحل شمالی و جنوبی از مزیت‌های سرمایه‌گذاری و استفاده از این پتانسیل بالقوه برخوردار است.

به طور کلی ‌فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی که در محیط‌های دریایی دور از ساحل توسط گردشگران انجام می‌شود در قالب گردشگری دریایی جا می‌گیرد. گردشگری دریایی که بیشتر در آب‌های عمیق و دور از خشکی انجام می‌شود به تجهیزات و امکانات ویژه‌ای نیاز دارد و طبیعتا منابع زیادی را هم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌طلبد. غواصی، گشت‌و‌گذار‌های دریایی، اسکی روی آب، آکواریوم دریایی و... از مزیت‌های جذب گردشگران در این بخش است؛ کشور‌های مختلف به‌ویژه کشور‌های حوزه اسکاندیناوی مانند فنلاند، سوئد و... و در سال‌های اخیر نیز مراکز جدیدی در حاشیه مدیترانه فعالیت‌های گسترده‌ای را برای جذب گردشگران در زمینه توریسم دریایی انجام داده‌اند.

همچنیـن مقصـدهــای نوظهوری مانند کشورهای جنوب‌شرقی آسیا به‌خصوص مالزی، اندونزی، سنگاپور و ژاپن به دلیل داشتن سواحل زیبا و جزایر متنوع به‌عنوان جاذبه‌های جدید گردشگری دریایی مطرح هستند. علاوه بر این، حوزه دریای کارائیب در آمریکای مرکزی به دلیل داشتن شرایط آب‌و‌هوایی مساعد و استرالیا به دلیل تنوع زیست دریایی و داشتن نهنگ از دیگر مقاصد گردشگری دریایی در جهان محسوب می‌شوند.

با وجود رقابت شدید در عرصه فعالیت‌های گردشگری دریایی در میان کشور‌های مختلف، ایران با داشتن پتانسیل‌های بالقوه، یک جا‌مانده واقعی از این صنعت پولساز و نوظهور است، با این وجود در سال‌های گذشته صحبت‌های زیادی در رابطه با توسعه حمل‌و‌نقل دریایی در زمینه جابه‌جایی مسافر و حتی استفاده از قابلیت‌های گردشگری دریایی ازسوی مسئولان کشور مطرح شد. در این زمینه کشتی مسافری – تفریحی میرزا‌کوچک‌خان بـرای تـوسـعـه گردشگری دریایی در آب‌های خرز به کار گرفته شد. استفاده از این کشتی در زمینه توسعه گردشگری دریایی نقطه عطفی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی جهت ورود به این صنعت محسوب می‌شود.

ایـن کـشـتی تفریحی که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وارد عرصه صنعت گردشگری کشور شد متاسفانه درپی نبود برنامه‌ریزی، مدیریت صحیح و تبلیغات مناسب چندصباحی است که هیچ گونه فعالیتی نمی‌کند. به هر حال کشتی مسافری و گردشگری فرصتی ناب و جذاب برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی محسوب می‌شود که با تبلیغات مناسب می‌تواند علاوه بر ارز‌آوری و درآمدزایی به یکی از جاذبه‌های گردشگری کشور بدل شود. سواحل شمالی و جنوبی ایران این قابلیت را داراست که به‌ قطب گردشگری دریایی منطقه تبدیل شود.

نبود امکانات زیرساختی، دلیل عدم حضور بخش خصوصی

مجید ورشوساز،عضو سابق هیات‌مدیره انجمن كشتیرانی و خدمات وابسته ایران در رابطه با توسعه گردشگری دریایی در کشور به «فرصت امروز» می‌گوید: متاسفانه به دلیل عدم توجه به این بخش فعالیت خاصی در این زمینه صورت نمی‌گیرد و حمل‌و‌نقل دریایی در زمینه مسافر منوط به جزایری مانند قشم و کیش می‌شود. این در حالی است که کارهای زیادی در این زمینه قابل انجام است. وی می‌افزاید: با ارائه سرویس‌های مناسب و به‌کار‌گیری کشتی‌های مدرن می‌توان جابه‌جایی بخشی از مسافرانی که قصد سفر به کشور‌های جنوبی حاشیه خلیج فارس را دارند به سیستم حمل‌و‌نقل دریایی واگذار کرد یا درسواحل شمالی خطوط ویژه‌ای برای اهداف گردشگری و حمل‌و‌نقل مسافر راه انداخت. 

ورشو‌ساز حمل‌و‌نقل دریایی و توسعه گردشگری دریایی را یک فرصت برای حضور سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی می‌داند و ادامه می‌دهد: با این وجود سرمایه‌گذاری خاصی در این زمینه صورت نگرفته است و یکی از مهم‌ترین دلایل آن عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای بنادر ایران جهت ارائه خدمات در این زمینه است؛ کمبود هتل‌های مناسب، ضعف سرویس‌دهی بنادر و عدم فرهنگ‌سازی و تبلیغات جذاب از جمله موانع ورود سرمایه‌گذاران خصوصی به این بخش است.

میــزان سـرمــایه‌گــذاری برای ورود به حمل‌و‌نقل و گردشگری دریایی بسیار بالاست و برخی از شرکت‌های بزرگ با سرمایه‌گذاری‌های چند 10 میلیون دلاری توانسته‌اند بخش‌هایی از بازار را به خود اختصاص دهند اما برای شروع فعالیت در ایران لااقل به یک سرمایه 10 تا 15 میلیون دلاری نیاز دارید. توجه داشته باشید که هرچه سطح سرمایه‌گذاری شما بالاتر باشد بهتر است. با این وجود بهره‌گیری از سـرمـایـه‌گـذاران خارجی و همکـاری‌های مشترک، علاوه‌بر استفاده از منابع مالی آنها به‌کارگیری تجربیات کشور‌های دیگر را به دنبال خواهد داشت.

ورشوساز می‌گوید: ارائه تسهیلات بلند‌مدت به علاقه‌مندان برای فعالیت در زمینه توسعه گردشگری دریایی یک راهکار مناسب برای شروع فعالیت و جذب سـرمـایـه‌گـذاران داخلی به منظور ورود به این عرصه اسـت. وی گـران بـودن تجهیزات حمل‌و‌نقل دریایی را دلیل لزوم توجه به تسهیلات‌دهی به این بخش می‌داند. ورشو‌ساز با اشاره به مزیت‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زمینه‌های مختلف اقتصادی عنوان می‌کند: در حال حاضر فعالیت سرمایه‌گذاران به دلایل مختلف با مشکلات جدی همراه است و تا این مشکلات برطرف نشود بعید به نظر می‌رسد که تحرکی در این بخش صورت گیرد.

وی با اشاره به مسئله تحریم‌ها و وارداتی بودن تجهیزات حمل‌و‌نقل دریایی این عامل را یکی از مشکلات ورود به این بخش می‌داند و می‌افزاید: دولت باید تلاش کند تا بستر لازم را برای سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت یا خرید کشتی و ایجاد ناوگان فراهم کند. از سوی دیگر بعد فرهنگی ماجرا هم مطرح است که نه تنها در بحث جذب گردشگران خارجی یک عامل مهم به شمار می‌رود، بلکه در جذب گردشگران داخلی هم اهمیت ویژه‌ای دارد. وی درباره کسب مجوز‌های لازم می‌گوید: مجوز‌های تردد کشتی‌ها از سوی سازمان بنادر و کشتیرانی ایران صادر می‌شود علاوه براین چون بحث گردشگری مطرح است مجوز‌های لازم از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید گرفته شود.

امکانات مناسب و تبلیغات، دو عامل مهم

عضو سابق هیات‌مدیره انجمن کشتیرانی و صنایع وابسته ایران می‌گوید: با استفاده از کشتی‌های مناسب و ایجاد جذابیت‌های لازم برای مسافران می‌توان حمل‌و‌نقل دریایی کشور را در بخش مسافری راه‌اندازی کرد.  وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در گردشگری دریایی بیشتر زمان مسافران در کشتی سپری می‌شود باید امکانات مختلف رفاهی برای مسافران فراهم شود. امروزه کشتی‌های مسافری که در زمینه گردشگری دریایی فعالند به مثابه یک شهر کوچک با تمام امکانات رفاهی هستند که استقبال خوبی هم در پی داشته است.

ورشــوساز شنــاساندن جـاذبـه‌های گردشگری کشور را مهم‌ترین عامل استقبــال گـردشگــران خــارجی مــی‌دانــد و می‌گوید اگر بنا داریم در زمینه گردشگری و به‌ویژه گردشگری دریایی سرمایه‌گذاری کنیم باید تبلیغات گسترده‌ای هم در این زمینه انجام دهیم. وی در رابطه با اقتصادی بودن حمل‌و‌نقل دریایی می‌گوید: به هر حال این صنعت یکی از صنایع رو به رشد و پر‌طرفدار در دنیاست و می‌توان حساب ویژه‌ای روی آن باز کرد. ورشوساز در پایان با اشاره به زمینه‌های مختلف اشتغال‌زایی در این صنعت، گـردشـگـری دریـایـی را یک پتانسیل بالقوه برای اشتغال‌زایی در کشور می‌داند.