کدام کشورها در پسابرجام به ایران لبخند زدند؟

کمتر از یک ماه از آغاز اجرایی شدن برجام و فروریختن دیوار تحریم‌ها علیه ایران می‌گذرد، در این مدت بسیاری از کشورها از گسترش روابط اقتصادی خود با ایران استقبال کردند و روند امضای قرارداد برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک میان ایران و کشورهای خارجی آغاز شده است.

به گزارش ایسنا، بامداد روز یکشنبه 27 دی‌ماه بود که به دنبال تأیید مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر اینکه ایران گام‌های لازم را برای اجرایی شدن برجام برداشته است، دیوار تحریم‌ها علیه ایران فروریخت و امکان برقراری روابط اقتصادی با کشورهای دنیا میسر شد. از آن روز به بعد دولت‌ها و بخش‌خصوصی بسیاری از کشورهای دنیا برای از سرگیری روابط اقتصادی خود با ایران اقدام کردند و البته مسئولان و بخش‌خصوصی ایران نیز از بسیاری از موارد استقبال کرده و در تسریع برقراری روابط اقتصادی با برخی‌ از آنها پیشگام شدند.

البته طی ماه‌های قبل از توافقات نهایی وین نیز، درحالی‌که به‌تدریج توافقات ایران و کشورهای 1+5 در حال انجام شدن بود، بسیاری از هیات‌های اقتصادی کشورهای دنیا از جمله کشورهای اروپایی، برای از سرگیری همکاری‌های اقتصادی خود با کشورمان، راهی ایران شدند. با این همه دراین مدت اغلب دیدارها و بازدیدها فقط به امضای تفاهم‌نامه منتهی می‌شد و برنامه‌ریزی جدی برای سرمایه‌گذاری در ایران و امضای قراردادهای اقتصادی به بعد از اجرایی شدن برجام موکول می‌شد.

سفر یار غار به ایران

یکی از مهم‌ترین سفرهایی که پس از اجرایی شدن برجام، انجام شد و چه از حیث سیاسی و چه از حیث اقتصادی برای ایران اهمیت ویژه‌ای داشت، سفر مقامات کشور چین به ایران است. پیش از نهایی شدن برجام و در تمامی سال‌هایی که ایران در تحریم بود، مهم‌ترین شریک تجارت خارجی ایران محسوب می‌شد، همچنانکه این کشور سالانه در صدر لیست واردات کالا به ایران قرار داشته و مبدأ مهمی برای صادرات کالای ایرانی هم محسوب می‌شد. با این حال، به نظر می‌رسد سفر رئیس‌جمهور چین به ایران که با همراهی هیأت بلندپایه‌ای مرکب از 800 مسئول دولتی انجام شد، به گسترش بیشتر روابط اقتصادی و سیاسی میان دو کشور بینجامد.

در سفر هیأت چینی به ایران، 17 سند در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و قضایی به امضا رسیده و برای 600 میلیارد دلار مبادلات تجاری میان ایران و چین قرارداد امضا شده و برنامه‌ریزی شده است. یکی از مهم‌ترین این قراردادها در زمینه راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران – مشهد امضا شده است که این میزان بیانگر تلاش برای برقراری پروژه‌های بندری، توسعه راه‌ها و... است. 

استقبال ایتالیا و فرانسه از ایران

یکی دیگر از مهم‌ترین سفرهایی که از حیث سیاسی و اقتصادی برای ایران، اهمیت ویژه‌ای داشت، سفر رئیس‌جمهور و برخی از مقامات بلندپایه ایرانی و برخی اعضای بخش‌خصوصی به دو کشور اروپایی ایتالیا و فرانسه بود. در ایتالیا مجموعه قراردادهایی که میان دو کشور انجام شد، ارزشی معادل ۱۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار دارد. این قراردادها در حوزه‌های انرژی، زیرساخت‌ها، فولاد و کشتی‌سازی با ایران منعقد شدند. در سفر رئیس‌جمهوری به فرانسه، قراردادهایی به ارزش حدود 30 میلیارد یورو(33 میلیارد دلار) امضا شد که شامل توافق‌های همکاری از جمله با شرکت‌های پژوسیتروئن، ایرباس و توتال بود. 

پژوسیتروئن با ایران‌خودرو برای تولید سالانه 200 هزار خودرو در ایران قرارداد امضا کرد و ارزش این قرارداد را که تحت آن نخستین خودرو در سال 2017 به تولید خواهد رسید، 436 میلیون دلار اعلام کرد. همچنین شرکت توتال هم تفاهم‌نامه‌ای برای خرید نفت از ایران به‌ویژه برای پالایشگاه‌های فرانسوی و اروپایی امضا کرد. این شرکت همچنین به بررسی پتانسیل‌های صنعت نفت ایران برای ارزیابی حضور گسترده‌تر خواهد پرداخت.همچنین در این سفر پیش‌قراردادی با شرکت هواپیمایی ایرباس امضا شد که بنابراین قرارداد نزدیک به 114 فروند، هواپیمای مسافربری به ایران‌ایر تحویل داده خواهد شد. در این سفر، شرکت راه‌آهن دولتی فرانسه (SNCF)با شرکت راه‌آهن ایران قراردادی امضا کردند.

گفتنی است که طی این سفر، مانوئل والاس، نخست‌وزیر فرانسه اظهار کرده است در بخش‌های سلامت، کشاورزی و محیط‌زیست هم قراردادهایی به امضا خواهند رسید و در میان قراردادهای دیگری که در پایتخت فرانسه اعلام شد، شرکت‌های آئروپورت دو پاریس وBouygues در ساخت پایانه جدید در فرودگاه امام خمینی تهران مشارکت خواهند کرد و شرکت Vinci SA توافقنامه‌ای برای اداره و نوسازی فرودگاه‌های مشهد و اصفهان امضا کرده است.

یکی دیگر از سفرهای مهم خارجی سیاسی و اقتصادی ایران در دو ماه گذشته، مربوط به سفر وزیر امور اقتصاد و دارایی به ژاپن است. او که در جریان سفر سه‌روزه خود به ژاپن تلاش کرده بود ژاپنی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در ایران ترغیب کند، از گشایش خط اعتباری 10 میلیارد دلاری به ایران خبر داد. همچنین وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با یک نشریه ژاپنی از احتمال انعقاد قرارداد مشترک رنو با سایپا خبر داده است.

احیای رابطه با شریک تجاری سنتی

همچنین یکی دیگر از سفرهای مهم خارجی ایران، در هفته‌های پسابرجام مربوط به سفر اشتان‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان به ایران است. البته این سفر بیشتر از نظر سیاسی برای ایران مهم است. همچنانکه در ابتدای ورود اشتان مایر به ایران، مطرح شد که او به قصد میانجی‌گری بین ایران و ریاض به کشور سفر کرده است. گرچه اشتان‌مایر در سخنان خود مطرح کرد، نیازی به واسطه‌گری بین ایران و عربستان وجود ندارد ولی او بلافاصله از تهران به ریاض سفر کرده و طبیعتا حضور او در دو کشور ایران و عربستان، بدون نقش‌آفرینی سیاسی در راستای برطرف کردن اختلافات این دو کشور نبوده است.

البته گفتنی است که از ابتدای آغاز روند توافقات میان کشورهای 1+5 و ایران، هیأت‌های مختلف اقتصادی و سیاسی آلمانی به ایران سفر کرده و تفاهم‌نامه و قراردادهای اقتصادی میان دو کشور امضا شده است. یکی از مهم‌ترین این سفرها، سفر بیژن زنگنه وزیر نفت به آلمان بود. در سفری که زنگنه به آلمان انجام داد، علاوه بر ملاقات با «زیگمار گابریل» وزیر اقتصاد آلمان، با شماری از مقامات ارشد صنعتی این کشور از جمله مدیرعامل شرکت خودروسازی «فولکس‌واگن» نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر نفت ایران در این دیدارها، اهمیت سرمایه‌گذاری در ایران را گوشزد کرده و گفته است: ورود به ایران می‌تواند سکوی پرشی به سمت بازارهای تازه در منطقه از جمله عراق و کشورهای آسیای مرکزی باشد.

به‌طور کلی احیای رابطه اقتصادی با آلمان برای ایران مهم محسوب می‌شود. چراکه پیش از آنکه فشار تحریم‌ها علیه ایران افزایش یابد، مراودات تجاری آلمان با ایران در سطح گسترده‌ای انجام می‌شد ولی طی سال‌هایی که تحریم‌ها علیه ایران افزایش یافته بود، روابط اقتصادی دو کشور با افت قابل توجهی مواجه شده است. اکنون ولی برخی کارشناسان معتقدند که پس از لغو تحریم‌ها، حجم مبادلات بازرگانی میان دو کشور ایران و آلمان می‌تواند به 12 میلیارد یورو برسد. 

یکی دیگر از مهم‌ترین سفرهای خارجی، برای کشور ایران، سفر محمدجواد ظریف به لندن محسوب می‌شود که نخستین سفر وزیر خارجه ایران به کشور انگلیس بعد از 14 سال به شمار می‌آید. این دیدار نیز گرچه احتمالا راهی برای افزایش مراودات اقتصادی میان دو کشور، باز می‌کند ولی بیشتر از بعد سیاسی حائز اهمیت است. همچنانکه در روزهای گذشته بسیاری از چهره‌های سیاسی و رسانه‌های در انگلستان و ایران، حضور ظریف در انگلستان را نشانه گرم شدن روابط بین دو کشور قلمداد کردند.

علاوه بر آنچه گفته شد، آلکسیس تی سیپراس، نخست‌وزیر یونان به همراه یک هیأت اقتصادی و سیاسی به ایران سفرکرده است.