کاهش قیمت نفت چگونه ترازنامه‌ های شرکت‌ها را مثبت و منفی می‌کند

محمدرضا پورابراهیمی، عضو ناظر مجلس در شورای پول و اعتبار و عضو شورای عالی بورس و همین‌طور عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به چند پرسش خبرگزاری شانا درزمینه پیامدهای مثبت و منفی پدیده کاهش قیمت نفت بر بورس، عرضه محصولات پتروشیمی در بورس، اوراق مشارکت نفت و تجهیز منابع جدید برای سرمایه‌گذاری در میدان‌های مشترک، پاسخ داد. این گفت‌وگو را بخوانید.

***

به‌عنوان نخستین پرسش، کاهش قیمت نفت بر بورس اثرگذار است؟

به‌یقین تاثیر دارد، تاثیر نخست روی شرکت‌هایی است که درآمد آنها از محل افزایش سودآوری عرضه محصولات است. بنابراین، این اثر در میزان فروش و درآمدهای این گروه نمایان می‌شود و به شکلی می‌توانیم این اثر را در ترازنامه آنها ببینیم. در ایران تغییرات قیمت نفت بر قیمت محصولاتی که به مردم عرضه می‌شود تاثیر ندارد چون خیلی از این شرکت‌ها باید با تغییر قیمت، تغییر قیمت محصول هم بدهند.

اما این اتفاق به هر دلیل روی نمی‌دهد درحالی‌که در کشورهای دیگر این‌گونه نیست. در بورس ما خواسته یا نخواسته روی صورت‌های مالی - به‌ویژه شرکت‌های صادرکننده - که محصولات آنها صادراتی است و قیمت صادراتی آنها کاهش‌یافته است تاثیر مشاهده می‌شود چون کاهش فروش و در پی آن کاهش سود دارند که سبب اثر منفی بر ترازنامه آنها می‌شود.

کدام شرکت‌ها غیرمستقیم تاثیر می‌پذیرند؟

شرکت‌هایی که اجزای قیمت تمام‌شده آنها از اجزای قیمت تمام‌شده حوزه نفت باشد حتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری که به‌طور مستقیم کار نمی‌کنند، چنین تاثیری را می‌پذیرند. برخی شرکت‌ها می‌توانند اثر مثبت دریافت کنند، زمانی که کاهش قیمت نفت بر قیمت تمام‌شده سرمایه‌گذاری آنها اثر کاهشی داشته باشد مانند شرکت‌هایی که در حوزه میدان‌های نفتی مشغول به فعالیت هستند یا مجموعه‌های سرمایه‌گذاری مرتبط.

در این میان چه اتفاقی روی می‌دهد؟

شرکت‌هایی که در حوزه تجهیزات نفتی مشغول به کار هستند شرایط خاصی برای عرضه محصولات و تولیدات‌شان پیدا می‌کنند. به‌طور مثال قیمت برخی تجهیزات مانند جک‌آپ کاهش‌یافته یا می‌یابد. بنابراین، الان بهترین فرصت برای سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت نفت است چون در دنیا رکود روی می‌دهد و اثر آن در تولیدات جهانی بروز می‌کند. زمانی یک سال باید انتظار تحویل یک جک‌آپ را می‌کشیدیم ولی هم‌اکنون باقیمت کمتر از گذشته می‌توان این تجهیزات را کسب کرد. بنابراین همه پیامدهای این پدیده منفی نیست.

دیدگاه شما درزمینه عرضه محصولات پتروشیمی در بورس چیست؟

من به‌طور کامل با خروج عرضه محصولات پتروشیمی از بورس مخالف هستم.

چرا؟

چون سازوکار عرضه و تقاضا باید قیمت را تعیین کند. الان هم که بحث فضای پساتحریم است. من درگذشته رئیس هیات‌مدیره بورس کالا بودم، ٩ مرتبه محصولات نفت خام عرضه شد اما قیمت طوری تعیین شد که یک بشکه آن‌هم به فروش نرفت بعد می‌گفتند ما عرضه کردیم. ما باعرضه محصولات نفتی در بورس موافق هستیم چون سازوکار بورس می‌تواند کمک کند. باید تمرین کرد تا صادرات توسط بخش خصوصی و بورس انجام شود تا اگر زمانی با تحریم دیگری مواجه شدیم، بتوانیم از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم.

دیدگاه شما درخصوص افزایش سود اوراق مشارکت وزارت نفت چیست؟

من مصوبه‌ای در شورا در این زمینه ندیده‌ام یا نداشته‌ایم.

پیامدهای مثبت افزایش سود اوراق مشارکت بر حوزه نفت چگونه است؟

در شرایطی که به دنبال کاهش نرخ سود سپرده‌ها هستیم نباید برای یک موضوع افزایش نرخ برای آن تعریف شود، قاعدتا مزیت‌های سرمایه‌گذاری مدنظر است.

یعنی افزایش احتمالی سود اوراق قادر به هدایت سرمایه‌های پراکنده در سطح جامعه به سمت طرح‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های نفتی خواهد بود؟

بله به‌یقین می‌تواند. این پدیده مطلوب است. ما نمی‌گوییم افزایش سود کار مطلوبی است ولی هر روشی که به جذب منابع در حوزه نفت و گاز منجر شود کار ارزشمندی است.

به چه دلیل؟

اولویت سرمایه‌گذاری کشور به دلیل مزیت‌های نسبی، حوزه نفت و گاز است. امروز باید تاسف خورد که ذخایر ما در میدان‌های مشترک مورداستفاده طرف‌های مقابل قرار می‌گیرد و ما اینجا در کشور تعلل می‌کنیم درحالی‌که منابع در داخل کشور برای سرمایه‌گذاری نیز وجود دارد. اهمیت این موضوع بالاست زیرا اگر ما در حوزه معدن کم‌کار کنیم ذخایر آن حفظ می‌شود اما در میدان‌های مشترک، کار نکنیم ذخایر از دست می‌روند.

شما چقدر اعتقاد دارید که منابع برای سرمایه‌گذاری در داخل کشور وجود دارد؟

به‌‌یقین منابع وجود دارد اما باید این منابع را سمت‌وسو و به آن جهت‌ داد. روش‌های تجهیز منابع مانند وام از بانک و دیگر منابع باید از شکل سنتی تغییر کند چون دیگر خیلی کاربرد ندارد. الان ترکیب سرمایه‌گذاری مشترک، تجهیز منابع از درون، بهره‌مندی از اوراق مشارکت بین‌المللی- اگر محدودیت‌های تحریم رفع شود - فرصت خوبی خواهد بود.

آیا سازوکار این‌گونه اوراق در قوانین جاری پیش‌بینی ‌شده است؟

خیر، ولی می‌شود در قالب قوانین فعلی ارزی آن را دنبال کرد.