عبور از پیچ سومین سال کاری دولت یازدهم باعث شده بسیاری از طرح های راهبردی که در طول این سال ها طراحی شده اند به مرحله عمل نزدیک شوند؛ طرح هایی که بناست هریک از آنها گوشه ای از پازلی باشند که در نهایت یکی از بزرگ ترین بازارهای اقتصادی ایران را از رکودی طولانی مدت خارج می کند.
صنعت ساختمان ایران که در طول چند دهه گذشته همواره به عنوان یکی از اصلی ترین بخش هایی تعریف شده که نقشی مهم در رشد اقتصادی کشور ایفا می کند و در طول این سال ها نتوانسته به منحنی رشد بازگردد و کاهش قابل توجه ساخت و سازها از یک سو و تقاضا برای خرید مسکن از سوی دیگر این بخش را به طوری جدی از مسیر سال های پیش خود دور کرده است.
عمق رکود مسکن آنقدر افزایش یافته که جز با برنامه ریزی چند جانبه برای ایجاد تحرک در بخش های مختلف امکان عبور از آن وجود ندارد. در همین راستا وزارت راه و شهرسازی با همکاری نهادهای اقتصادی دولت تلاش کرده ابزارهای مختلفی را برای دگرگونی اوضاع بازار پیش بینی کند.
نخستین فاز از حمایت های جدید دولت به بخش خرید اختصاص یافت تا با افزایش مبلغ وام خرید به 60، 80 و سپس 160 میلیون تومان تحولی جدی در این عرصه به وجود بیاید. در کنار آن برنامه ریزی برای ارائه تسهیلات به بافت های فرسوده و بالا بردن وام ساخت نیز به بخش عرضه کمک هایی جدید رساند.
در کنار آن تلاش برای استفاده از تمام امکانات جدیدی که تا امروز از آنها بهره برداری نشده نیز در دستور کار قرار گرفت و پس از حضور بازار سرمایه در بخش مسکن، مسائلی همچون پیش فروش ساختمان نیز بار دیگر مطرح شد.
هرچند بحث پیش فروش ساختمان در طول سال های گذشته نیز مطرح بوده و بحث جدیدی به حساب نمی آید، اما طراحی روشی جدید برای آن امکان بهره گیری از این روش را افزایش داد. اصلی ترین ابهامی که در طول این سال ها گریبان پیش فروش مسکن را گرفته به وجود نیامدن ارتباط میان خانه ساز و خریدار براساس اعتماد است. با توجه به تجربه نه چندان مثبت برخی متقاضیان در پیش خرید خانه از شرکت هایی که کلاهبردار از آب درآمدند برای نجات طرح پیش خرید بنا شد یک ضلع سوم اضافه شود.
در این چارچوب جدید باید انبوه سازانی که آمادگی پیش فروش خانه های شان را دارند با استفاده قوانین جدید، تبلیغ را با مجوز وزارت راه و شهرسازی انجام دهند. در سوی دیگر نیز متقاضی با گشایش حسابی امانی در بانک مسکن فرآیند خرید خود را آغاز می کند و با نظارت بانک، پس از پیشرفت هر مرحله از طرح، بخشی از مبلغ این حساب امانی برداشته می شود؛ موضوعی که می تواند گره کار را پس از سال ها باز کند.
آغاز طرح پیش فروش با دو انبوه ساز
چند ماه پس از نهایی شدن این طرح حالا بانک مسکن اعلام کرده پیش فروش خانه رسماً آغاز شده است.
محمدهاشم بت شکن، مدیرعامل بانک مسکن در این رابطه گفته طرح پیش فروش مسکن، قانونی است که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و لازم الاجراست البته برای اجرای این طرح، بانک مسکن، متقاضی و انبوه ساز طرح، در تعامل با یکدیگر هستند. براساس مفاد این طرح، انبوه سازی که به فروش واحدهای خود تمایل داشته باشد، برای آگهی پیش فروش باید از وزارت راه و شهرسازی مجوز دریافت کند به نحوی که انبوه ساز پس از دریافت مجوز، از طریق سازوکارهای لازم برای نظارت بر این طرح، پیش فروش را انجام می دهد، در همین راستا بانک مسکن با افتتاح یک حساب امانی می تواند در این طرح نقش آفرینی کند.
اجرای این قانون حالا به طور آزمایشی آغاز شده است. به گفته بت شکن در حال حاضر، بانک مسکن اجرای طرح پیش فروش مسکن را با دو انبوه ساز به صورت آزمایشی آغاز کرده و درصدد است تا بازخوردهای اجرای طرح را دریافت کند و برای اجرای بهتر آن، برنامه ریزی داشته باشد.
صحبت های بت شکن در حالی مطرح شده که تا پیش از این بسیاری از انبوه سازان اعلام آمادگی کرده بودند در این طرح مشارکت کنند. این مسیر حالا با حضور دو انبوه ساز آغاز شده و می تواند در آینده مشارکت دیگر انبوه سازان را نیز شامل شود. این در حالی است که انبوه سازان به منظور فروش واحدهای تکمیل شده سابق شان خود طرحی دیگر نیز عرضه کرده اند. طرح مسکن قسطی که از مدت ها پیش مطرح بود و برای نهایی شدن کارمزد با بانک مسکن اختلافاتی به وجود آمد، شاید بتواند در کنار طرح پیش فروش اجرایی شود و دو راه حل مشترک سرمایه گذاران و بانک مسکن را در دستور کار قرار دهد.
هرچند نمی توان انتظار داشت صرف اجرای طرح پیش فروش بتواند نقشی جدی در خروج بازار مسکن از رکود ایفا کند، اما قطعاً اجرایی شدن این برنامه می تواند یک معنای مهم داشته باشد و آن استفاده از ظرفیت طرحی است که برای سال های طولانی است؛ موضوعی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان برای مدت طولانی از آن استفاده کرده اند و در ایران نیز می توان با استفاده از این برنامه راه را برای عبور از بحران قدرت خرید مردم در بازار مسکن باز کرد.
ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com