همه در انتظار رونق، رونق در انتظار اجرای توافق

در روزهایی که تمام بخش‌های صنعت ساختمان خود را آماده کرده‌اند تا پس از سال‌ها کشاکش با رکودی همه‌جانبه دوباره روزهای خوش این عرصه را تجربه کنند، بازار اجاره مانند سال‌های گذشته روند مستقل و حرکت همیشگی خود را ادامه می‌دهد. اتصال مستقیم بازار رهن و اجاره به نیاز متقاضیان فعال در این بخش باعث شده حتی در سخت‌ترین ایام رکودی بازار خریدوفروش نیز بازار اجاره مسکن به حیات خود ادامه دهد.

هرچند نمی‌توان منکر تاثیر وضعیت غالب در بازار اصلی مسکن با بخش‌های جانبی شد و به گواه آمارها حتی روند رو به رشد رهن واحدهای مسکونی نیز نتوانسته با سرعت گذشته حرکت خود در این مسیر را پیگیری کند، اما در حدفاصل سال‌های 90 تا 93 که اوج دوران رکودی مسکن رقم خورد بازار اجاره به حرکت خود ادامه داد. هرچند رکود نتوانست بازار اجاره را متوقف کند اما تورم با بیشترین قدرت بر این روند تاثیر گذاشت. رشد تصاعدی نرخ تورم و رسیدن آن در فاصله‌ای کوتاه به رقم بیشتر از 40 درصد، باعث شد صاحبخانه‌ها فشار افزایش هزینه‌ها را خیلی زود بر بازار اجاره سرریز کنند.

در کلانشهر‌ها براساس گزارش‌های مرکز آمار نرخ اجاره در طول کمتر از چند سال بیشترین رویه افزایشی را داشته است. هرچند میزان تغییرات در نرخ به تناسب وضعیت بازار میزبان متفاوت بوده است. بازار خانه‌های لوکس در مناطق شمالی تهران با جهش قیمتی مواجه شده و در مناطق مرکزی شهر نیز افزایش‌ها به تناسب بازار قابل بررسی است. این روند افزایشی نرخ‌ها اما در طول ماه‌های گذشته و به دنبال روند کاهشی قیمت تورم قدری تعدیل شده است، هرچند در ابتدای آغاز این روند صاحبخانه‌ها در مقابل کاهش درخواست‌های جدیدشان ایستادگی کردند اما به دنبال ادامه این روند قیمت‌ها نیز به مرور کاهش یافت. 

در طول ماه‌های گذشته نیز هرچند بخش قابل توجهی از توجه فعالان بخش مسکن به خروج یا عدم خروج بازار از رکود بود اما بازار اجاره باز هم با همان روند همیشگی به کار خود ادامه داد و حالا که بسیاری ماه‌های سرد سال94 را آغاز خروج از رکود می‌دانند بازار نیز وارد مرحله احتیاط می‌شود.

احتمال چرخش دوباره به سمت رهن

در آستانه آغاز فصل پاییز در بازار رهن و اجاره تغییراتی به وجود آمده که هرچند در حال حاضر محدود و جزئی‌اند اما می‌تواند در آینده‌ حرکت کلی بازار را دگرگون کند. مدیر یک بنگاه معاملات مسکن در گفت‌وگو با «فرصت امروز» روند کلی بازار رهن و اجاره را نسبت به روند ماه‌های گذشته بدون تغییر دانست و گفت: مانند روندی که در ماه‌های ابتدایی امسال و البته سه سال گذشته وجود داشته بازار اجاره باوجود رکود در بخش اصلی مسکن به حرکت خود ادامه داده و به تناسب زمان‌بندی سالانه چه صاحبخانه‌ها و چه متقاضیان این بازار برای ثبت قرارداد وارد بازار شده‌اند.

جعفری با بیان اینکه اتصال بازار اجاره به نیاز قطعی بازار متوقف شدن آن را غیر‌قابل تصور کرده است، تصریح کرد: اگر بنا باشد بازار تغییر کند باید در سطحی کلان و در نگاه سیاست‌گذاران باشد، مثلا اینکه نقش بازار رهن در کل بازار رشد یابد و با وارد کردن مجوزهای لازم به این عرصه اجازه تاسیس شرکت‌های اجاره‌دهنده خانه صادر شود. بازار رهن ما هرچند توانسته به حیات خود ادامه دهد اما شاید به دلیل متاثر بودن از فضای سنتی هنوز ظرفیت‌های بازارهای جدید را در خود به وجود نیاورده است.

این فعال بازار مسکن از نمایان شدن نخستین نشانه‌ها از بازگشت علاقه صاحبان خانه به رهن واحدهای مسکونی‌شان گفت و اظهار کرد: در سال‌های گذشته و به دنبال روند افزایشی تورم و نگاه نه‌چندان مثبت فعالان بازار به آینده اقتصادی گرایش غالب صاحبان خانه کاهش مبلغ پیش‌پرداخت رهن و افزایش سهم اجاره‌بها بود، اما این روزها بار دیگر گروهی هرچند محدود و انگشت‌شمار نسبت به رهن واحدهای مسکونی‌شان ابراز تمایل می‌کنند. به اعتقاد وی هرچند نمی‌توان این تغییرات جزئی را به هیچ عنوان قابل سرایت به کل بازار دانست اما با توجه به بهبود نسبی اوضاع اقتصادی احتمال رونق گرفتن دوباره رهن نیز وجود دارد.

ایمان معصومی، فعال عرصه ساختمان نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از اهمیت ثبات اقتصادی در بهبود اوضاع اجاره می‌گوید و معتقد است در شرایطی که بازار خریدوفروش مسکن در حاشیه قرار دارد حتی می‌توان به اجاره دادن واحدهای مسکونی نوساز و خالی از سکنه فکر کرد اما این امر مقدماتی دارد و اصلی‌ترین عامل آن ثبات اقتصادی است.

به گفته وی درصورتی‌که صاحبان خانه این اعتماد را به بازار داشته باشند که ناگهان قیمت خانه سقوط یا صعود نمی‌کند وارزش دارایی‌هایشان باقی خواهد ماند، قطعا می‌توان به اجاره واحدها فکر کرد. البته این نگاهی دو طرفه است زیرا ثبات در بازار باعث می‌شود متقاضیان خانه نیز به جای تلاش برای خرید خانه‌های کوچک با اطمینان بیشتری جذب بازار اجاره شده و با انتخاب‌هایی بهتر کیفیت محل زندگی خود را افزایش دهند.

معصومی معتقد است: در حال حاضر فارغ از خریدوفروش و اجاره، تمام بخش‌های مسکن خود را برای دوران رونق آماده کرده‌اند و این رونق نیز در چارچوب اقتصاد کلان و تاثیر محورهای مهمی چون توافق هسته‌ای تعریف می‌شود. ازاین رو می‌توان انتظار داشت حتی در بازار رهن و اجاره نیز تغییرات آتی پس از نهایی شدن نظر جامعه نسبت به نتایج قطعی توافق اجرایی شود. حرکت همراه با سکوت شاید بهترین تعریف قابل ارائه برای شرایط فعلی بازار اجاره باشد، بازاری که مانند دیگر بخش‌های اقتصاد ایران، خود را آماده پذیرش نتایج توافق هسته‌ای کرده و شاید تا زمان نهایی شدن آن دست از احتیاط بر ندارد.