نگاه امیدوار بازار مسکن به بورس

اگر تا چند ماه قبل بسیاری از شاخص‌های اقتصادی، آینده‌ای مبهم داشتند و هرگونه اظهار نظری درباره آینده بازار با تردید همراه بود، حالا زمان آن رسیده که بسیاری از تردید‌ها تبدیل به امید شوند، امیدی که نتیجه آن تحرک دوباره اقتصادی خواهد بود که مسکن در آن نقشی مهم دارد.

بازار سرمایه که پس از اوج‌گیری در ماه‌های ابتدایی دولت یازدهم، چند ماهی را به سکون و سکوت گذراند، در هفته‌های پایانی سال قبل و البته در نخستین روزهای کاری سال جدید روند رو به رشدی را آغاز کرد که می‌تواند در آینده نزدیک هم برای سرمایه‌گذاران و فعالانش نتایج مثبتی به همراه آورد و هم روی شرایط دیگر بازارهای اقتصادی تاثیر بگذارد.

استفاده از توان بخش‌های مالی مانند بازار سرمایه برای بخش‌های زیربنایی اقتصاد مانند مسکن در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا به‌عنوان روشی مقبول شناخته می‌شود و در ایران نیز هرچند به دلیل محدودیت‌های زیرساختی امکان استفاده از آن تاکنون فراهم نشده اما می‌توان از این پس امید داشت با حفظ حرکت رو به جلو بورس، بازار مسکن هم منتفع شود.

هرچند هنوز راه درازی تا انطباق دستورالعمل‌های این دو بازار مهم در ایران باقی مانده اما کاری که وزیر راه و شهرسازی آن را در نخستین ماه‌های حضورش در این سمت کلید زد ظرفیت بالایی برای استفاده در ماه‌های آینده دارد. صندوق زمین و ساختمان که با هدف تجمیع سرمایه‌های خرد، انتقال آنها به بازار مسکن، سپس تعیین سود برای سرمایه‌گذاران یا مستقر کردن آنها در واحدهای جدید طراحی شد، نه تنها نتوانسته در روند حرکتی بازار مسکن نقشی کلیدی ایفا کند، که حتی در سطحی محدود نیز هنوز در بازار شناخته شده نیست. 

هرچند تا زمانی که توجهات در فضای رسمی اقتصادی کشور به سمت بازارهای سرمایه جذب نشده و شاخص روند رو به رشد خود را ادامه ندهد نمی‌توان انتظار داشت بورس محوریت پیدا کند اما عدم اقبال به صندوق‌های زمین و ساختمان به نظر می‌رسد بیش از آنکه معلول شرایط اقتصادی کشور باشد، به دلیل نبود شناخت دقیق از این ابزارها و نبود اعتماد بین متقاضیان متوقف شده، اتفاقی که پیش از این نیز طرح‌هایی مانند پیش فروش ساختمان چنین تجربه‌هایی را پشت سر گذاشتند و حالا شاید در آستانه آغاز دور جدید رونق امکان تمرکز روی آنها وجود دارد.

اعتماد‌سازی حلقه مفقوده صندوق‌ زمین و ساختمان

یک کارشناس بازار مسکن معتقد است در صورتی که شرایط برای رونق و تحرک دوباره در بازار فراهم باشد، می‌توان از ابزارهای مختلف برای کمک به این حرکت استفاده کرد و قطعا در این بین صندوق زمین و مسکن و ابزارهای اینچنینی می‌توانند اثر‌گذار باشند. شهریار شقاقی در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، تاکید کرد: استفاده از ابزارهایی که می‌توانند به تامین مالی بازار مسکن کمک کنند قطعا امری مثبت است که می‌توان روی آن فکر کرد اما آنچه اهمیت دارد شرایط اجرای این طرح‌ها و چگونگی معرفی آنها به مردم است. 

به گفته وی، وقتی مردم قصد دارند در حوزه‌ای اینچنینی سرمایه‌گذاری کنند قبل از هرچیز به اعتماد گسترده برای ورود احتیاج دارند و این اعتماد جز با معرفی موازین قانونی دقیق امکان‌پذیر نخواهد بود.

شقاقی ادامه داد: در کنار آن در صورت ورود صرف بخش خصوصی به این حوزه شاید برای متقاضیان دشوار باشد که نحوه اجرای کار را رصد کنند. از این رو بهترین روش حضور بخش خصوصی با نظارت و ضمانت دولتی خواهد بود تا مهم‌ترین خواسته یعنی اعتماد مردم جلب شود.

با وجود تمام مشکلات اما استفاده از ابزارهای مالی متنوع امری غیر‌قابل چشم‌پوشی است. علی رضا دلخوش، کارشناس بازارهای مالی در گفت و با «فرصت امروز» تاکید کرد: بازار مسکن ایران با توجه به نقش مهم و جدی که در شاکله اصلی اقتصاد دارد، قطعا اهمیتی بالا داشته که می‌توان برای آن ابزارهای مختلفی در نظر گرفت. در این بین ظرفیت بازار سرمایه برای کمک به چنین بازاری و البته استفاده از آن قطعا بالا خواهد بود.

وی با اشاره به روند رو به رشد دوباره بازار بورس ایران، اظهار کرد: با امید به وجود آمده در بدنه اقتصاد ایران پس از لغو تحریم‌ها، قطعا بازار بورس نیز خود را آماده می‌کند تا از فضای جدید استفاده کند. با توجه به ماهیت این بازار، وقتی اوضاع بورس خوب شود، برخی از دیگر حوزه‌های اقتصاد نیز از آن بهره‌مند خواهند شد. در این فضا قطعا مسکن برای تامین مالی خود می‌تواند روی بازار سرمایه حساب کند، البته این به شرطی خواهد بود که بورس روند رو به رشد خود را تداوم بخشد.

در طول سال‌های گذشته یکی از اصلی‌ترین مسائلی که فشارهایی جدی روی بخشی از اقتصاد ایران ایجاد کرده، بانک محوری اقتصاد و تلاش برای تامین مالی حداکثری از بانک‌ها بوده است. موضوعی که هرچند در برخی سال‌ها با استفاده از منابع بانک مرکزی یا مسکن بخشی از گره‌های پیش روی دولت را باز کرده اما در نهایت نتوانسته از پس تمام نیازهای موجود بربیاید.

در این شرایط قطعا امکان حضور بورس فراهم خواهد شد، بازاری که می‌تواند با استفاده از صندوق‌هایی مانند زمین و مسکن به شکلی هدفمند منابع سرگردان اقتصادی را به سمت این بازار سوق دهد و در نهایت بازی برد – برد را کلید بزند. باید دید آیا در شرایط فعلی شرایط برای بهره بردن از این فضا و ظرفیت به وجود خواهد آمد یا همچنان زور بی‌اعتمادی و عدم شناخت مردم بر ابزارهای جدید مالی در بازار مسکن خواهد چربید.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com